گَرد فراموشی روی حمام‌های تاریخی بروجرد

اعتبار مرمت شاید وقتی دیگر

سپهرغرب، گروه خبر: گَرد فراموشی روی حمام‌های تاریخی بروجرد نشسته و موجب از بین رفتن این ظرفیت تاریخی شده است؛ مسئولان کمبود اعتبار برای مرمت را علت بی‌توجهی اعلام کنند.

یکی از بناهای تاریخی ارزشمند در هر شهر و دیار، حمام‌هایی است که امروزه به دلایلی استفاده از آن‌ها جزء الزامات زندگی شهروندی نبوده و وجود آن‌ها صرفاً به نام میراث فرهنگی در کوچه‌پس‌کوچه‌های شهر به دست فراموشی سپرده شده‌اند.

     گَرد فراموشی بر روی حمام‌های تاریخی بروجرد

حمام‌های تاریخی بروجرد پتانسیل بزرگی به لحاظ ارزش تاریخی دارند که شاید عوامل درونی و بیرونی مانند ازدیاد تراکم جمعیتی، زندگی هسته‌ای، تغییر سبک و مدرنیته شدن زندگی و... باعث شده بر روی این ظرفیت ارزشی و تاریخی گرد غفلت بنشیند.

در شهرستان بروجرد تعداد زیادی حمام تاریخی چه در شهر و چه در روستاها وجود دارد که توجه به این ظرفیت تاریخی از سوی متولیان امر خالی از لطف نخواهد بود.

رئیس میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد در رابطه با حمام‌های تاریخی این شهر گفت: در حال حاضر 43 حمام تاریخی ارزشمند در سطح شهرستان شناسایی شده است.

حجت‌اله یارمحمدی افزود: البته در نقطه‌ای یا مکانی از شهر شاید حمامی باشد که هنوز به شناسایی اداره میراث فرهنگی بروجرد نرسیده باشد و ما از آن بی‌خبر باشیم.

     شناسایی 43 حمام تاریخی در بروجرد

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد تصریح کرد: از این 43 حمام تاریخی، تعداد پنج حمام در داخل شهر بروجرد مستقر هستند که طی روزگاران گذشته درب آن‌ها به روی مردم شهر باز و آتشدانشان روشن بوده و به‌عنوان گرمابه عمومی استفاده می‌شده‌اند؛ چهار حمام تاریخی بروجرد به ثبت ملی رسیده‌اند.

یارمحمدی ادامه داد: مابقی حمام‌ها در سطح روستاهای شهرستان هستند که البته ارزش تاریخی داشته و از لحاظ ساختاری و معماری به دوره‌های قبل تعلق دارند و ارزشمند هستند؛ وگرنه حمام‌هایی هم هستند که قدیمی بوده، ولی ارزش تاریخی ندارند.

وی گفت: در حال حاضر قدیمی‌ترین حمام در بروجرد حمام «امام‌جمعه» در محل بازار است که متعلق به دوران صفوی بوده و در کنار آن، حمام‌های «سیدبحرالعلوم»، «آخوند»، «سیدهای قدقون» قرار دارند و این چهار حمام به ثبت ملی رسیده‌اند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد افزود: بقیه حمام‌های تاریخی بروجرد نیز لازم است پرونده ثبتی آن‌ها آماده شود، سعی می‌کنیم به تواتر سایر بناها را نیز به ثبت ملی برسانیم.

     حمام تاریخی «سیدبحرالعلوم» در تصرف مالکین

یارمحمدی با بیان اینکه در راستای مرمت حمام «سید» و «سیدهای قدقون» شهر اقداماتی انجام داده‌ایم، اظهار کرد: یک اقدام مرمتی استحفاظی برای حمام‌های «قدقون» در دو فصل جداگانه و بام‌سازی حمام «سیدبحرالعلوم» طی سال‌های گذشته انجام شده است.

وی افزود: فضای معماری حمام تاریخی «سیدبحرالعلوم» بروجرد چون به مجموعه تاریخی «طباطبایی‌ها» نزدیک بوده، از ارزش تاریخی فوق‌العاده برخوردار است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد با بیان اینکه حمام «سیدبحرالعلوم» بروجرد از فضاهای رخت‌کن، سردینه، گرمینه، آتشدان (تیون) برخوردار است، تصریح کرد: این حمام در دست مالکینی بوده که تلاش کردیم تا به امروز بخشی از طلب آن‌ها را پرداخت کنیم و به دلیل تعدد مالکین، بخشی از طلب هم در زمان مناسب پرداخت خواهد شد تا در آینده‌ای نزدیک این اثر ارزشمند با همراهی و همکاری مالکین به‌طور کامل در دست سازمان قرار بگیرد.

یارمحمدی ادامه داد: حمام مذکور پس از آنکه در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت، اقدامات مرمتی تکمیلی روی آن انجام می‌شود و به دلیل دارا بودن ویژگی‌های خاص، تغییر کاربری در این اثر تاریخی را خواهیم داشت؛ وسعت آن بیش از 800 مترمربع است.

     اعتباری برای مرمت اختصاص پیدا نکرد

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد گفت: این بنای تاریخی از بناهای دوران قبل از قاجار است که برای ما به یادگار مانده است؛ اما پس از برداشتن پلاسترهایی که به آن افزوده شده، به‌طور دقیق مشخص می‌شود این اثر به چه دوره‌ای از تاریخ تعلق دارد.

یارمحمدی با اشاره به حمام قدیمی روستای «گیجالی پایین» از توابع بخش مرکزی بروجرد، ادامه داد: این حمام همانند دیگر حمام‌های قدیمی موجود در روستاها از الگویی ثابت تبعیت می‌کند و ارزش تاریخی به آن صورت که مدنظر مردم هست، ندارد.

وی گفت: حمام قدیمی روستای «گیجالی پایین» بروجرد چندین سال است که غیر قابل استفاده بوده و البته برای مرمت و بازسازی آن طی رایزنی‌های که با مرکز استان داشتیم، مبلغی اعتبار اختصاص یافته که رقم آن اندک است.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد تأکید کرد: برای مرمت حمام‌های تاریخی بروجرد اعتبارات خاصی در سازمان تعریف نشده است و تنها پروژه‌ای که شامل اعتبار شد، حمام تاریخی «سیدبحرالعلوم» بود که سال گذشته از محل اعتبارات سال 95 مبلغی برای مرمت آن اختصاص پیدا کرد.

یارمحمدی افزود: امسال هم اعتبارات ویژه‌ای برای مرمت حمام‌های تاریخی بروجرد درنظر گرفته نشده است، اما تلاش می‌کنیم در سال‌های آینده اعتبارات ویژه‌ای برای مرمت این حمام‌ها در سازمان تخصیص پیدا کند.

     تغییر کاربری راهکاری برای احیا

وی تأکید کرد: با تخصیص این اعتبار فصل اول مرمت حمام قدیمی روستای «گیجالی» بروجرد آغاز شده و لازم است ابتدا اقدامات استحفاظی و مرمتی روی این بنا انجام شود.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد افزود: مهم‌ترین بخش مرمت این بنا، نجات گنبدهای حمام قدیمی مذکور است که علی‌رغم داشتن اعتبار کم، آن را آغاز خواهیم کرد.

یارمحمدی گفت: در مراحل بعدی مرمت حمام قدیمی روستای «گیجالی» بروجرد حذف الحاقات اضافی، بام‌سازی، کف‌سازی، بدنه‌سازی و سایر نیازهای این اثر تاریخی انجام خواهد شد.

وی با بیان اینکه برای نخستین‌بار است که در سطح حمام‌های تاریخی روستایی کار مرمت انجام می‌شود، ادامه داد: چون اعتبار لازم برای این بنا کم است، بنابراین پیش‌بینی می‌شود کار مرمت زمان‌بر باشد.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری بروجرد تصریح کرد: امید است نگاه مسئولان محلی برای مرمت آثار تاریخی جلب شود و با تغییر کاربری برخی از این آثار در بروجرد، بتوانیم استفاده بهینه را متناسب با کاربری آن‌ها داشته باشیم.

     تغییر سبک زندگی نباید موجب بی‌توجهی مسئولان به این بناها شود

فرماندار بروجرد نیز در رابطه با وضعیت حمام‌های تاریخی شهرستان اظهار کرد: حمام‌های قدیمی جزء ابنیه‌ تاریخی ارزشمند بروجرد هستند که برخی از آن‌ها در زمره آثار تاریخی یا به ثبت ملی رسیده‌اند یا پرونده ثبتشان مانند دیگر آثار تاریخی بروجرد در حال رسیدگی است.

رضا آریایی ادامه داد: توجه به حمام‌های بروجرد مانند دیگر آثار تاریخی این شهر در سال‌های اخیر به دلایل مختلف مورد غفلت قرار گرفته‌ که مهم‌ترین دلیل آن کمبود اعتبارات کافی برای مرمت و بازسازی این اماکن ارزشمند است.

آریایی بیان کرد: آنچه اهمیت دارد، حفظ این ابنیه تاریخی و ارزشمند با همان بافت قدیمی است و این امر با تغییر کاربری برای استفاده بهینه امکان‌پذیر بوده و راهکاری مناسب برای نگهداری میراث فرهنگی بروجرد است.