سپهرغرب، گروه خبر - سمیرا گمار: سوتیتر: زعفران‌کار بهاری گفت: نبود برند و بسته‌بندی خاص باعث شده که ما محصولات خود را به‌صورت فله‌ای، با بسته‌بندی‌های ساده و سنتی و با یک پرس معمولی آن‌هم فقط به افراد آشنا بفروشیم. بسیاری از مردم ما از ظرفیت استان همدان برای کشت زعفران آگاهی ندارند، این در حالی است که کیفیت زعفران همدان به‌مراتب بالاتر از کیفیت زعفران مشهد است؛ چراکه مهد کشت زعفران در زمان مادها دشت‌های الوند بوده و بعدها چون این محصول کم‌آب‌بر بوده، به استان خراسان منتقل شده است.

زعفران گیاه ارزشمندی است که از اهمیت اقتصادی بالایی برخوردار بوده و در دنیا به طلای سرخ شهره شده و از امتیازات ویژه‌ای مانند نیاز به آب کم و فصل برداشت مطلوب برخوردار است.

ابریشمی در کتاب زراعت زعفران عنوان کرده که این گیاه ارزشمند و لطیف از خانواده زنبقیان بوده و مبدأ اصلی آن سرزمین مادها است که در طول قرون متمادی به دلیل تغییر آب‌وهوا، به سمت شرق رفته و در آنجا نیز کشت می‌شود.

امروزه بیش از 90 درصد طلای سرخ دنیا در ایران تولید می‌شود که در پخت‌وپز، قنادی، نوشابه‌سازی و صنایع دارویی کاربرد فراوانی داشته و به‌تازگی به دلیل خاصیت ضد سرطانی، اهمیت آن دوچندان شده است.

آب‌وهوا برای کشت زعفران باید نیمه‌گرمسیری باشد که مقاومت بالای این گیاه به سرما نیز این امکان را برای نقاط سردسیر همانند همدان فراهم کرده است؛ اینکه در همدان باشی و حرف از کشت زعفران بزنی، شاید قبل‌ترها عجیب بود! اما امروزه نقاط مختلف استان این ظرفیت را پیدا کرده که با تلاش دستان توانمند جوانان، این دیار مستعد پرورش زعفران شده و اقتصاد خانوارها را متحول کند؛ به‌طوری ‌که به گفته معاون مدیر باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان، سال گذشته در 42 هکتار از زمین‌های زراعی استان همدان زعفران کشت ‌شده و از این 42 هکتار، 153 کیلوگرم زعفران برداشت شد؛ البته اسنادی نیز وجود دارد که نشان می‌دهد در گذشته‌های دور در همدان زعفران کشت می‌شده است و این مسئله خیلی هم با این دیار غریب نیست و از قضا قرابت دارد!

القصه؛ اگرچه به عقیده بسیاری از کارشناسان اهل فن زعفران به دیار اصلی خود بازگشته، ولی هنوز اندکی غریب است؛ به همین بهانه سراغ یکی از زعفران‌کاران موفق شهرستان بهار رفته و درباره وضعیت کلی کشت و برداشت زعفران گفتگویی ترتیب دادیم که در ادامه گزیده‌ای از آن را خواهید خواند:

امیر شهبازی‌والا که از سال 94 در عرصه کشت زعفران در شهرستان بهار مشغول فعالیت است، گفت: سالی که وارد این کار شدیم، سه هزار متر زمین مورد نیاز را اجاره کردیم که به لطف خدا امسال به دوبرابر یعنی شش هزار متر افزایش یافته است.

وی در ادامه با اشاره به مشکلات و مسائل پیش روی زعفران‌کاران در استان همدان، اظهار کرد: نخستین و عمده‌ترین مشکل ما عدم حمایت سازمان‌ها و ارگان‌های دولتی از کشاورزانی است که در عرصه کشت زعفران فعالیت می‌کنند.

این زعفران‌کار بهاری افزود: البته سازمان جهاد کشاورزی در لایه‌های پنهان از ما حمایت می‌کند؛ چراکه نمایندگان خراسان رضوی در مجلس شورای اسلامی قانونی را مبنی بر فروش پیازچه زعفران انحصاری مشهد باشد، تصویب کرده‌اند و اگر کسی بخواهد وارد این کار شود، پیچ‌وخم‌های زیای در اخذ مجوز دارد؛ لذا وارد کردن پیازچه زعفران به همدان با محدودیت مواجه بوده و نمی‌توان انتظار داشت جهاد کشاورزی به‌صورت آشکار در این مقوله ما را حمایت کند.

شهبازی‌والا با تأکید بر اینکه مسئله دیگر دشواری دریافت تسهیلات برای کشت زعفران است، تأکید کرد: یکی از زعفران‌کاران را که بنده می‌شناسم، چند سال است که منتظر دریافت تسهیلات بوده، اما تاکنون موفق به این کار نشده؛ لذا این مشکل برای کسانی که سرمایه‌ای برای شروع کار ندارند، یک محدودیت جدی محسوب می‌شود.

وی تصریح کرد: خوشبختانه بنده با سرمایه شخصی این کار را آغاز کرده و در حال حاضر نیز توان و ظرفیت گسترش کار را دارم، کما اینکه ظرفیت فروش محصول نیز برای ما فراهم است؛ اما مسئله اساسی این است که حمایت کافی صورت نمی‌گیرد.

این زعفران‌کار بهاری ادامه داد: یکی دیگر از مشکلاتی که ما با آن مواجه هستیم، این است که مردم همدان رغبتی برای استفاده از زعفران همدان ندارند و باید این مهم برای آنان تبیین شود تا بتوانیم با بسته‌بندی مناسب و برند خاص، همانند قاینات و بهرامن محصول این استان را به آنان عرضه کنیم؛ چراکه متأسفانه تاکنون نتوانسته‌ایم محصول خود را با برند خاصی عرضه کنیم.

شهبازی‌والا یادآوری کرد: اگرچه اخذ مجوز بهداشتی، بسته‌بندی و غیره قریب به حدود 150 میلیون تومان هزینه دارد تا یک برند جا بیافتد و همدان به اندازه کافی زعفران ندارد، اما می‌توان این هزینه‌ها را صرف کرد تا محصول استان خودمان که کیفیت بالایی دارد به فروش برسد.

وی در همین راستا تأکید کرد: نبود برند و بسته‌بندی خاص باعث شده که ما محصولات خود را به‌صورت فله‌ای و با بسته‌بندی‌های ساده و سنتی و با یک پرس معمولی آن‌هم به افراد آشنا بفروشیم. بسیاری از افراد از ظرفیت استان همدان برای کشت زعفران آگاهی ندارند، این در حالی است که کیفیت ظرفیت همدان به‌مراتب بالاتر از کیفیت زعفران مشهد است؛ چراکه مهد کشت زعفران در زمان مادها دشت‌های الوند بوده و بعدها این محصول چون کم‌آب‌بر بوده، به استان خراسان منتقل شده است.

این زعفران‌کار همدانی تبیین کرد: طرح مسئله مذکور (کیفیت بالای زعفران همدان) به این دلیل نیست که ما همدانی هستیم، بلکه می‌توان این موضوع را ازنظر کیفی آزمایش و اثبات کرد؛ کما اینکه بنده زعفران همدان را ازنظر عطروطعم و سایر مؤلفه‌ها امتحان کرده و به این مسئله یقین دارم.

این زعفران‌کار بهاری با بیان اینکه ما علاوه بر کشت، برداشت و فروش محصول زمین خود، از مشهد نیز زعفران وارد کرده و می‌فروشیم، ابراز کرد: به دلیل تقاضایی که از سوی مردم برای استفاده از زعفران مشهد وجود دارد، از سال 94 تاکنون بیش از 40 کیلوگرم زعفران از مشهد وارد کرده و به فروش رسانده‌ایم که اگر زعفران همدان برای مردم جا بیافتد، این مقدار جای خود را به فروش محصول زعفران‌کاران همدانی خواهد داد.

شهبازی‌والا با بیان بر اینکه زعفران محصولی دیربازده است، تصریح کرد: فعالیت در این عرصه با علم به شرایط کشت و برداشت محصول می‌تواند از صرفه اقتصادی قابل توجهی برخوردار باشد، چراکه قیمت آن تضمینی است.

وی در پایان با اشاره به اشتغال ایجادشده در این بخش، تشریح کرد: از آنجایی که کشت و برداشت زعفران مقطعی است، در زمین ما طی مدت قریب به یک ماه، 100 نفر در چیدن و فرآوری زعفران مشغول به‌کار می‌شوند.

در خاتمه باید گفت، گیاه زعفران محصول بیگانه‌ای با همدان نیست و از دیرباز در این استان کشت می‌شده؛ به‌طوری‌ که مستنداتی درخصوص کشت زعفران در تویسرکان موجود بوده که پیش از کشت گردو، این سرزمین به کشت زعفران تعلق داشته است. امروز پس از سال‌ها نظر کشاورزان همدانی به کشت زعفران برای دگربار جلب شده و در گوشه و کنار استان این اتفاق در حال روی دادن است.

حال که این محصول کم‌آب‌بر بوده، خاک کم‌توقع می‌خواهد و تجربه هم نشان داده در استان همدان کشت این محصول با نتیجه مثبت همراه بوده، لازم است تا چند نکته زیر را بیش‌ازپیش مورد توجه قرار داد:

-باید برای افرادی که می‌خواهند زعفران کشت کنند، کلاس آموزشی و توجیهی برگزار شود و زعفران‌کار از طریق مشاوره تخصصی با زعفران‌کاری آشنا شود تا نکاتی نظیر شرایط آب‌وهوایی، خاک مناسب کشت و استعداد منطقه برای کیفیت بالای محصول و بازارپسندی آن مورد توجه قرار گیرد و به‌مرور زمان علاوه بر بازار داخلی، بتوان به بازارهای خارجی نیز دست یافت.

-بسیاری از کشاورزان از کشت این محصول به‌طور مدرن و با علم روز غافل هستند که با برگزاری کلاس‌های آموزشی، می‌توان تمامی اطلاعات را در اختیار متقاضیان قرار داد.

-کسی که می‌خواهد زعفران کشت کند، باید از سوی سازمان جهاد کشاورزی باشد بر کار وی نظارت شود.

-در خرید بذر توجه کافی صورت گیرد تا بذرها نامرغوب و کپک‌زده نباشد، چراکه در این صورت محصولی از این بذرها تولید نخواهد شد.

-فرآوری مناسب زعفران نیز مسئله‌ای است که باید مورد توجه قرار گیرد، به‌طوری‌ که علاوه بر حفظ کیفیت محصول، ظاهر آن هم شکیل و قابل توجه باشد.

-یکی از دلایل رشد نکردن مناسب رویه جایگزینی کشت زعفران به‌جای کشت‌های غالب منطقه، نیاز مالی اولیه بالا برای ساخت مزرعه زعفران است؛ کشاورزان در ابتدا قادر به تأمین پیاز زعفران نیستند و از طرفی طی دو سال ابتدایی کشت زعفران به صرفه اقتصادی نمی‌رسد که این مشکل می‌تواند با اختصاص تسهیلات مالی با تنفس سه‌ساله رفع شود؛ البته با توجه به سختگیری‌هایی که وجود دارد، بعید می‌دانم این امر محقق شود!

-یک راه‌حل وجود دارد که می‌توان علاقه‌مندان به کشت این محصول را حمایت کرد و همه مسئولان می‌توانند خیالشان راحت باشد که وام پرداختی بر اساس طرح توجیهی هزینه شده است و آن‌هم اینکه برای متقاضیان با توجه به متراژ زمینشان حواله داده شود، کشاورزان با این حواله به مراکز مورد تأیید ارجاع داده شوند و پس از تکمیل پرونده و با نظارت مرکز و برنامه‌ریزی‌های فنی و تخصصی، نسبت به ساخت مزارع زعفران اقدام کنند؛ در این روش پول دست متقاضی داده نمی‌شود که در راه غیره هزینه شود، بلکه همه تسهیلات در مسیر اجرای پروژه هزینه می‌شود‎.‎

-نکته پایانی اینکه باید دغدغه معرفی زعفران مرغوب همدان به مردم این استان از خاطر کشاورز زعفران‌کار بیرون رود، بدون تردید مسئولان و متولیان امر به‌ویژه در بخش جهاد کشاورزی می‌توانند با برنامه‌ریزی صحیح در این عرصه ورود کرده و این دل‌نگرانی را از خاطر کشاورز بزدایند.