سپهرغرب، گروه گردشگری - شکیبا کولیوند: گردشگری یکی از بزرگ‌ترین صنایع جهان است که در دهه‌های اخیر به‌موجب افزایش سهولت سفر، شیوه‌های گذران اوقات فراغت تغییر پیداکرده؛ این رونق گردشگری در قالب انواع گردشگری چون طبیعت‌گردی، حیات‌وحش، گردشگری تلخ، کشاورزی، فرهنگی، ورزشی و گردشگری مواد غذایی نمود پیداکرده چنانکه در همین راستا استان همدان به سبب دارا بودن غذاهای محلی و به‌خصوص انواع ترشی و مرباهای متنوع می‌تواند در زمینه گردشگری غذا ورود پیداکرده و به‌نوعی نه‌تنها در سطح ملی بلکه در سطح بین‌المللی مطرح شود.
اصطلاح «گردشگری غذا» گونه‌ای از گردشگری را معرفی می‌کند که مواد غذایی را یکی از عوامل ایجاد انگیزه برای سفر به شمار می‌آورد. این نوع از گردشگری با خود تجربه کردن غذاهای محلی و سنتی یک کشور خاص، منطقه، شهر و یا روستا را به همراه دارد و هرچند غذا خوردن در طول سفرها امری طبیعی است، اما گردشگری با تأکید بر مزه‌مزه کردن غذایی خاص امری حائز اهمیت و درخور برنامه‌ریزی است.
باید باور داشت که گردشگری به‌عنوان صنعتی درآمدزا برای یک کشور محسوب می‌شود و پانهادن در مسیر توسعه پایدار نیازمند توجه و البته برنامه‌ریزی‌های مناسب در این راستا است بااین‌حال در کنار دغدغه‌مندی برای جذب گردشگران تاکنون اقدامات انجام‌شده در این راه مناسب نبوده‌است.
سال‌هاست موضوع جذب گردشگران خارجی به یکی از دغدغه‌های اصلی مسؤولان و فعالان گردشگری کشور در هر دو بخش دولتی و خصوصی تبدیل‌شده و در این میان، نه‌تنها در صنعت غذای ملی به‌عنوان یکی از عوامل مهم جذب گردشگر به کشورمان نتوانسته‌ایم از ظرفیت‌های لازم بهره‌ای ببریم بلکه امروزه متأسفانه شاهدیم که در بخش عرضه غذاهای بین‌المللی نیز تاکنون کارنامه موفقی نداشته‌ایم.
ثبت دلمه و کوفته ایرانی در فهرست میراث جهانی یونسکو با نام کشور آذربایجان و ثبت نان لواش بانام کشور ارمنستان برگ‌هایی از این کارنامه ناموفق است درحالی‎که در فهرست غذای رستوران‌های کشورمان تنها شاهد پنج یا شش مورد غذای اصلی هستیم و جای خالی غذاهای متنوع ایرانی بسیار خالی است؛ با همه این‌ها باید بدانیم که غذا یکی از حامل‌های اصلی فرهنگ هر کشور به‌حساب می‌آید به‌نوعی که امروزه از غذا با عنوان میراث فرهنگی معنوی هر سرزمین یاد می‌شود.
     جشنواره شیره‌پزی مانیزان ملایر در محرم به سمت حلواپزی پیش می‌رود
ازآنجاکه استان همدان با غذاهای محلی چون انواع آش، عرقی‌جات و انواع ترشی و مرباها عجین شده، اما جای خالی توجه به گردشگری غذا در این استان بیش‌ازپیش احساس می‌شود این در حالی است که دیگر شهرهای کشورمان چون رشت این روزها به دنبال ثبت جهانی غذاهای خود هستند اما همدان تاکنون قدمی برای جذب گردشگران داخلی و معرفی‌ ترشی و مرباهای استان در سطح ملی هم نداشته‌است. برای پرداختن به این موضوع مهم در حوزه گردشگری، گفت‌وگویی با مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان انجام گرفت که در ادامه می‌خوانید:
علی مالمیر در پاسخ به سؤال خبرنگار روزنامه سپهرغرب مبنی بر برپایی جشنواره‌ ترشی و مربای همدان به‌صورت ثابت در شهریورماه هرسال، عنوان کرد: ما نیز به دنبال این هستیم تا بتوانیم به طریقی قدم در این راه بگذاریم.
وی ادامه داد: ما تصویب‌کننده این طرح هستیم اما نمی‌توانیم برگزارکننده باشیم چراکه اگر برگزارکننده این طرح‌ها، جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها نیز خودمان باشیم آن رویداد ماندگار نخواهد بود.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان با تأکید بر نقش بخش خصوصی در برگزاری چنین جشنواره‌هایی، اظهار کرد: این سازمان می‌تواند در این راه کمک‌کننده به بخش خصوصی باشد.
مالمیر در این راستا به برپایی جشنواره شیره‌پزی مانیزان ملایر اشاره کرد و افزود: این جشنواره نیز که چند سالی است برگزار می‌شود، در سال جاری با ایام محرم انطباق زمانی خواهد داشت که بسیاری خواستار برپا نشدن آن شده‌اند.
وی با بیان این موضوع تأکید کرد: بنده خواستار ماندگاری و برپایی این جشنواره هستم اما می‌توان به سبب ایام ماه محرم، جشنواره شیره‌پزی را به سمت پختن حلوا از شیره پیش برد، به‌نوعی که مواد خوراکی دیگری نیز که از شیره انگور تهیه می‌شوند را در نمایشگاه مانیزان به نمایش و فروش رساند.
این مقام مسؤول در این راستا به حلواپزی و شیره استفاده‌شده در حلیم اشاره کرد و افزود: می‌توان در این ایام تزیین حلوا و انواع و اقسام حلوا را داشت که در این راستا پیگیر هستیم تا امسال این مراسم برپا شود.
مالمیر با تأکید بر اینکه روستای مانیزان ملایر ازجمله روستاهای هدف گردشگری در استان همدان است، خاطرنشان کرد: نباید جشنواره شیره‌پزی مانیزان را از دست داد و می‌توان با تغییراتی آن را در ایام محرم با آیین‌های سنتی خاص سرپا نگه داشت.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان همدان در پایان با تأکید بر اینکه بخش خصوصی بایستی جشنواره‌ها و نمایشگاه‌ها را پیش ببرد، تصریح کرد: در حال حاضر جشنواره سیر سولان را نیز بخش خصوصی پیش می‌برد چراکه اگر بخش خصوصی در این راه وارد نشود این جشنواره‎ها ماندگار نخواهند شد.
      نمایشگاه و جشنواره غذاهای سنتی و محلی همدان را می‌توان در تقویم جهانی وارد کرد
در ادامه، گفت‌وگویی با مدیر گردشگری فلامینگو در خصوص زیرساخت‌های گردشگری همدان به‌خصوص در زمینه گردشگری غذا انجام گرفت که در ادامه می‌خوانید:
رقیه حاتمی‎پور در رابطه با گردشگری غذا به خبرنگار روزنامه سپهرغرب، گفت: یکی از جنبه‌های بسیار مرسوم در رونق گردشگری دنیا، گردشگری غذاست؛ کشورهایی که دارای غذاهای محلی و سنتی هستند این نوع گردشگری را تقویت کرده‎اند چنانکه این نوع گردشگری در حال حاضر یکی از جاذبه‌های خوب توریستی بسیاری از کشورها محسوب می‌شود.
وی با تأکید بر تنوع اقوام ایرانی، بیان کرد: این تنوع منجر به متفاوت شدن غذاها و تنوع در سنن و آدابی شده که در تهیه، طبخ و مزه‌های غذاها نیز به‌نوعی توانسته تنوعی چشمگیر را به دنبال داشته باشد.
حاتمی‌پور عنوان کرد: همه این‌ها متأثر از آب‌وهوا، عادات و ذائقه‌های غذایی آن‌هاست و با شرایط خاص کشورمان این نوع گردشگری می‌تواند برای ما بسیار جذابیت به همراه داشته باشد.
این کارشناس گردشگری در خصوص ظرفیت‌های منحصربه‌فرد همدان، گفت: استان همدان با توجه به غذاهای سنتی و محلی خاص و متنوع خود، یکی از شهرهای بسیار مناسب در این حوزه است که می‌تواند حرفی برای گفتن در حوزه گردشگری غذا داشته باشد.
مدیر گردشگری فلامینگو با تأکید بر این موضوع به بهره‌گیری از ظرفیت جشنواره‌های غذایی ملی و بین‌المللی اشاره کرد و افزود: در تمام دنیا در حال حاضر نمایشگاه‌ها و مراسم‌هایی با عنوان گردشگری غذا برپاست و برای حضور در این مراسم‌ها از دیگر کشورها نیز دعوت می‌شود تا به این واسطه غذاهای محلی‌شان به دنیا معرفی شود.
وی این زیرساخت‌ها را ترفند بسیار مناسبی برای جذب گردشگران به کشور دانست و اذعان کرد: در این راستا نه‌تنها در کشور شاهد تنوع غذایی هستیم بلکه تنوع غذایی را در درون هر استان نیز به نوع ویژه‌ای شاهدیم.
حاتمی‌پور با تأکید بر ویژگی منحصربه‌فرد همدان در زمینه شرایط اقلیمی به فصلی بودن گردشگری همدان اشاره و عنوان کرد: می‌توان نام همدان را به این واسطه در تقویم جهانی ثبت کنیم چراکه آب‌وهوای مطبوع این استان در فصول بهار و تابستان از سویی و تفاوت آب و هوایی در فصول پاییز و زمستان می‌تواند برای گردشگران جذابیت‌های ویژه‌ای به همراه داشته باشد.
این کارشناس گردشگری تصریح کرد: می‌توان این موقعیت‌ها را در ابتدا فصلی در نظر گرفت و به‌تناسب آن همدان را در سطوح ملی و بین‌المللی معرفی کرد چراکه این استان در زمینه ترشی، مربا، آش و آبگوشت‌های سنتی حرفی برای گفتن دارد و می‌تواند به‌طور ویژه در زمینه گردشگری غذا ورود کند.
وی با تأکید بر اینکه گردشگران خارجی با مطالعه سفر می‌کنند، عنوان کرد: آب‌وهوای مطبوع و جاذبه‌های طبیعی و تاریخی همدان می‌تواند مکمل این جشنواره فصلی یا شش‌ماهه باشد و به‌مرور به آن تنوع داد چنانکه با تعمیم این جشنواره به نیمه دوم سال بتوان سرما و شرایط خاص زمستانی این استان را نیز به‌نوعی در این جاذبه‌ها گنجاند و رنگ و بوی دیگری به آن داد.
حاتمی‎پور با اشاره به موقعیت ویژه همدان در فصول سرد سال به ورزش‌های زمستانی اشاره کرد و افزود: این موارد همگی می‌توانند مکملی بر جشنواره غذایی همدان بوده و به بهبود گردشگری این استان کمک فراوانی داشته باشد.
مدیر گردشگری فلامینگو در پایان به آش‌ها و آبگوشت‌های محلی همدان نیز اشاره و اذعان کرد: این غذاهای گرم سنتی از گذشتگان برجای‌مانده که علاوه بر ارزش غذایی منحصربه‌فرد خود برای مقابله افراد با سرما و بهبود شادابی بدن، خواص ویژه‌ای را نیز در دل خود دارند پس می‌توان فهرستی از اطلاعات آن‌ها تهیه و در سطح ملی و بین‌المللی منتشر کرد.
      همدان سفیر ترشی و مربای کشور شود
آنچه در سراسر کشورمان بیش از همه دغدغه نگارنده را دوچندان کرده، جلوه بسیار کمرنگ غذاهای سنتی در فهرست غذاهای مردم است چراکه غذاهای آماده و فست‎فودهایی چون پیتزا و ساندویچ جای غذاهای سنتی را گرفته و در رستوران‌ها نیز جز تعداد محدودی از غذاهای سنتی مانند خورشت قورمه‌سبزی و قیمه غذاهای دیگری را نمی‌بینیم.
در کنار موارد ذکرشده، نبود غذاهای سنتی و ایرانی در فهرست غذاهای ثبت‌شده یونسکو نیز این دغدغه را صدچندان کرده‌است. بی‌شک عجله کار درستی نیست اما گاهی کُند پیش رفتن نیز چیزی جز ضرر رسانی به هویت و فرهنگمان در پی نخواهد داشت چرا‌که بسیاری از غذاهای ایرانی را در فهرست ثبت‌شده یونسکو بانام دیگر کشورها می‌بینیم و این برای کسی که فرهنگ و هویت ایرانی برایش اهمیت دارد، بسیار دردناک خواهد بود.
از سوی دیگر با نگاهی به همدان و با تکیه ویژه بر غذاهای سنتی استان، اما تاکنون شاهد رستوران گردشگری با تنوع غذاهایی چون آش‌های محلی، کباب سرداشی، کوفته همدانی و انواع آبگوشت‌های مخصوص نبوده‌ایم و در میزهای پیش‌غذا (اردور) جای خالی قوت، ترشی و مربای همدان را می‌توان به جد احساس کرد. حال سؤال اینجاست که به‌راستی همدان که دایه پایتخت گردشگری کشورهای آسیایی را در سال 2018 دارد، چرا تاکنون قدمی در این راه برنداشته‌است؟
آیا زمان آن نرسیده تا درراه برند شدن ترشی و مربای همدان گام‌های هرچند کوتاه را از برپایی جشنواره‌ترشی و مربای همدان در زمان ثابت (شهریورماه) و در محلی معین برداشت و به‌نوعی کمکی به صنعت گردشگری همدان کرد تا شاهد رونق و پویایی اقتصاد این شهر باشیم؟
آنچه در این راستا واضح است اینکه گردشگری غذا در وهله نخست می‌تواند توسعه پایدار روستایی را به ارمغان آورد پس می‌توان روستاهای همدان به‌خصوص روستاهای هدف گردشگری را به پویایی رساند تا شاهد کاهش میزان مهاجرت و به‌نوعی بالا رفتن اشتغال در آن‌ها باشیم که بازخوردهای آن به شهر همدان نیز خواهد رسید چراکه اشتغال برخی جوانان شهر و مناطق حاشیه‎ای همدان گویی منحصر به شب‌های پیاده‌راه بوعلی و دست‌فروشی یا تاکسی‌های زرد خیابان‌های پرتردد آن شده و این روزها جوانان را در لوای دست‌فروش و راننده تاکسی بیش از مشاغل دیگر می‌توان دید.
به‌راستی‌ زمان آن رسیده تا قدمی در مسیر رویداد بین‌المللی همدان 2018 برداشت و همدان را به این واسطه با جشنواره‌ها و نمایشگاه‌های سنتی بیش‌ازپیش مطرح کرد چراکه استان ما در حوزه مواد غذایی در دل خود قطب انگور، گردو، سیب‌زمینی، سیر، برخی از میوه‌های تابستانی چون زردآلو، شلیل و هلو را دارد اما همه این‌ها در لوای سکوت و بی‌توجهی و البته نبود صنایع تبدیلی و بازار فروش مناسب، عایدی جز از بین رفتن و یا ارزان‌فروشی ندارد این در حالی است که با کوچک‌ترین قدم چون برپایی جشنواره‌های مربوطه و البته تبلیغات مناسب در راستای شناساندن این جشنواره‌ها می‌توان کمکی بسیاری به اقتصاد استان همدان کرد. امید است با پیگیری‌های به‌عمل‌آمده شاهد شناساندن غذاهای همدانیان زیر دندان گردشگران باشیم و جای ترشی‌ها و مرباهای همدانی‌ را بار دیگر در سفره‌های گردشگران و مسافران ببینیم، به امید آن روز.