شرکت تراکتورسازی کردستان با یک‌سوم ظرفیت کار می‌کند

روایتی از ژن‌های خوب که برای تراکتورسازی مشکل ایجاد کردند

سپهرغرب، گروه خبر: مدیرعامل شرکت تراکتورسازی کردستان با بیان اینکه در این شرکت تقریباً سه سال است که روزانه به‌طور متوسط فقط پنج دستگاه تولید می‌کنیم، گفت: با توجه به داشتن بازار صادراتی، با یک‌سوم ظرفیت کار می‌کنیم درحالی‎که طی سال‌های گذشته روزی 20 تراکتور تولید می‌شد.

شرکت تراکتورسازی کردستان یکی از بزرگ‌ترین واحدهای صنعتی استان و تنها کارخانه تولید تراکتورهای دو و تک دیفرانسیل با قدرت 75 اسب بخار در کشور است، واحدی که تحریم‌ها کمترین تأثیر را در تولیدش گذاشته و تمامی تولیدات آن به خارج از کشور صادر می‌شود.

برای آشنایی بیشتر با این واحد تولیدی با یوسف دادگر، مدیرعامل شرکت تراکتورسازی کردستان گفت‌وگویی انجام شد که مشروح آن را در ادامه می‌خوانید.

- از شرکت تراکتورسازی کردستان بگویید.

حال تراکتورسازی کردستان خوب است اما نه به آن خوبی که آب در قاعده خود جریان پیدا می‌کند، این شرکت در حال حاضر به‌سختی و زحمت مدیران ارشد سازمان و سهامداران سرپا است، مشکل خاصی ندارد و غده‌ای گریبانش را نگرفته‎است.

تراکتورسازی کردستان یکی از شرکت‌های تراکتورسازی ایران به مرکزیت تبریز و تنها کارخانه تولید تراکتور‌های جفت و تک دیفرانسیل با قدرت 75 اسب بخار است.

     اشتغال 110 نفر در شرکت تراکتورسازی کردستان

در هفت شرکت تراکتورسازی ایران تقریباً پنج هزار نفر شاغل هستند که از این تعداد، تقریباً 110 نفر در کردستان فعال هستند.

تراکتورسازی ایران با توجه به این حجم نفرات و ازآنجایی‎که مستقیماً تولیدکننده مواد اولیه خودش بوده و برگ برنده تراکتورسازی نیز همین است، بیش از 90 درصد نیازش در داخل شرکت تولید می‌شود و نیازی به واردات ندارد، بنابراین گرفتار مسئله تحریم‌ها و مشکلات اقتصادی نشده، هرچند قیمت‌ها بالا است اما به‌هرحال به فعالیت خود ادامه می‎دهد.

زمانی که دلار سه هزار و 500 تومان بود همه دوست داشتند وارد کنند و گریبان ما را هم ژن‌های خوبی که واردکننده بودند و فقط پیچ و مهره می‌بستند، گرفتند و تراکتورسازی را با مشکل روبرو کردند، اما با اتخاذ تصمیمات و سیاست‌های جدید، بهای تمام‌شده خود را پایین آوردیم و در مقابل آن‌ها رقابت کردیم اما در حال حاضر با دلار 11 هزار تومان، آن‌ها دیگر توان واردات ندارند و همین باعث شده که امروز تراکتورسازی حرفی برای گفتن داشته باشد و با کاهش توقع، شناخت و جابجایی منابع، مدیریت درست و در یک کلمه حرکت جهادی توانسته‌ایم سرپا بمانیم.

- چه نوع تراکتوری در کردستان تولید می‌شود؟

تراکتورهای که این شرکت تولید می‌شود، کانونیکال با قدرت اسمی 75 اسب بخار و با برند تجاری 285 است که برای زمین‌های کشاورزی زیر 10 هزار هکتار مورد استفاده قرار می‎گیرد؛ درواقع از 16 نوع محصولی که در تراکتورسازی ایران تولید می‌شود این نوع انحصاری در کردستان تولید و مونتاژ می‌شود اما در برخی ایام هم به دلیل مشکلاتی ازجمله اینکه خط خالی نماند و نیروهای ما بیکار نشوند از سایر تراکتورها که سهمیه خود تبریز بوده نیز در اینجا مونتاژ شده‎است.

     تولید و مونتاژ روزانه پنج دستگاه تراکتور

- ظرفیت تولید در شرکت تراکتورسازی کردستان چه میزان است؟

در این شرکت تقریباً سه سال است که روزانه به‌طور متوسط فقط پنج دستگاه تولید می‌کنیم، گفت: با توجه به داشتن بازار صادراتی، با یک‌سوم ظرفیت کار می‌کنیم درحالی‎که طی سال‌های گذشته روزی 20 تراکتور تولید می‌شد.

- با این کاهش تولید که اشاره کردید، آیا تعدیل نیرو هم داشته‌اید؟

هرچند امروز با یک‌سوم ظرفیت کار می‌کنیم اما هیچ نیرویی را تعدیل نکرده‎ایم زیرا استدلال ما این بوده که اکثر نیروهایی که در تراکتورسازی کردستان کار می‌کنند از سال‌های ابتدایی آغاز به‎کار این کارخانه حضور داشته‌اند و بیش از 15 سال سابقه دارند. درواقع سعی و خطاهای خود را پشت سر گذاشته‌ و امروز زمان بهره‌برداری از آن‌ها است و حیف است این نیروها را تعدیل کنیم؛ البته تصور ما این است که بالاخره روزی به ظرفیت 100 درصدی برمی‌گردیم و به این فکر نمی‌کنیم که در همین وضعیت باقی بمانیم.

- وضعیت بازار فروش به چه صورت است؟

با توجه به اینکه بازار فروش ما فقط صادراتی است، محصولات خود را به بازار داخلی نمی‌دهیم و عمده بازار ما کشور عراق و افغانستان بود که امسال بازار افغانستان را به دلیل قاچاق و عدم نظارت‌های لازم از دست دادیم؛ بازاری که دو برابر بازار عراق از ما خریداری می‌کرد.

- میزان صادرات کارخانه در سال چقدر است؟

در سال 96 حدود 300 دستگاه تراکتور صادر شد که در سال 97 به 550 دستگاه رسید، اما امسال قرارداد 750 دستگاه داریم و با وجود اینکه هنوز سال شمسی به نصف نرسیده اما 50 درصد قرارداد محقق شده‎است.

     قاچاق سالانه 1000 دستگاه تراکتور/زور ما به قاچاقچیان نمی‌رسد

- مگر تراکتور هم قاچاق می‌شود؟

بله. سالانه بالغ‌بر یک هزار دستگاه تراکتور قاچاق می‌شود که رقم کمی نیست؛ یعنی شرکت تراکتورسازی سالانه به‌طور میانگین یک هزار دستگاه معادل 10 میلیون دلار صادرات را به دلیل قاچاق از دست می‌دهد، 10 میلیون دلاری که اگر از طریق صادرات انجام می‌شد به چرخه اقتصادی کشور بازمی‎گشت چراکه ما در مقابل دلاری که می‌آوریم تعهد ارزی داریم، درواقع با این حجم می‌توانستیم چرخ کارخانه را بچرخانیم و در مقابل، به سهم خودمان کمک می‎کردیم که چرخه اقتصاد مملکت نیز بچرخد، اما متأسفانه به علت قاچاق این فرصت از دست می‎رود.

- دلیل این حجم از قاچاق چیست؟

علت این مشکل تفاوت قیمت دلار در بازار و شرایط اقتصادی موجود است که سود فروش هر تراکتور در خارج از مرزها را برای دلالان و قاچاقچیان، چندین برابر کرده‎است.

هرچند قیمت مواد اولیه سه برابر شده اما قیمت فروش ما به دو برابر هم نرسیده‎است، زیرا ما تحت نظارت سازمان حمایت از مصرف‌کنندگان هستیم و برای افزایش قیمت باید از سازمان توسعه و تجارت سازمان صمت مجوز بگیریم تا افزایش قیمت داشته باشیم اما قیمت داخلی که ما بااین‌همه زحمت برای کشاورزان در حداقل نگه‎داشتیم به‌جای اینکه کشاورزان ما از آن بهره بگیرند و درنهایت تراکتورسازی از آن منفعت ببرد، قاچاقی جیب خودش را پر می‌کند و زور ما هم نمی‎رسد که در مرزها جلوی آن‌ها را بگیریم؛ البته در مرزهای عراق به علت نزدیکی، خود را به مرز می‌رسانیم اما کنترل 200 کیلومتر مرز افغانستان از خراسان شمالی تا سیستان و بلوچستان برای ما ممکن نیست.

- آیا برنامه‌ای برای توسعه خط تولید در کردستان دارید؟

یکی از اصلی‌ترین مشکلات استان موضوع بیکاری است و مطمئناً وجود چنین کارخانه‌‌ای در کردستان نعمت بزرگی برای ایجاد اشتغال محسوب می‎شود به‌شرط آنکه واقعاً بتوانیم در وهله نخست با کل ظرفیت خود کار کنیم و سپس به فکر توسعه این خط باشیم و اشتغال جدید ایجاد کنیم، اما در شرایط فعلی با توجه به مشکلات اقتصادی و ارزی که در کشور وجود دارد واقعاً این برای ما مقدور نیست.

به دنبال آن هستیم که نوبت جدید کاری در کارخانه ایجاد کنیم، اما این در صورتی امکان‌پذیر خواهد بود که سه برابر امروز تولید داشته باشیم، بتوانیم این مقدار تولید را بفروشیم و در کنار آن بازهم بازار کشش داشته باشد.

طرح مونتاژ کامیونت‌های دو و چهار تن را در شهرک صنعتی دهگلان در دست اجرا داشتیم اما فعلاً به دلیل مشکلاتی که وجود دارد این طرح متوقف شده‎است.

- درزمینهٔ تهیه و خرید قطعات مورد نیاز این کارخانه، آیا از ظرفیت قطعه‌سازان استان کردستان استفاده می‌شود؟

سیستم مدیریتی تراکتورسازی، هلدینگ و تمرکز روی مرکز است، یعنی باوجود اینکه همه شرکت‌های تراکتورسازی سیستم مجزایی ازلحاظ مدیریتی برای خود دارند اما از یک سیستم متمرکز تبعیت می‌کنند و همین تبعیت باعث شده که سیستم خرید قطعات در یک شرکت که آن‌هم در تبریز است مستقر شود، حالا آن شرکت یا از داخل خود تراکتورسازی قطعات را تأمین می‌کند و یا از سازندگان خارج از شرکت می‎خرد، اگر هم خرید از سازندگان خارج از شرکت باشد موضوع رقابت مطرح بوده و هرجایی که قطعات با کیفیت بالاتر و قیمت مناسب‌تر داشته باشد، برنده است.

همچنان که برای خود ما نیز همین‌طور بوده‎است و در بازار رقابت کردیم. درواقع آن روزهایی که دلار سه هزار و 500 تومان بود همه حتی خود دولت و جهاد کشاورزی نیز تراکتور وارد می‌کردند و علیه محصول ما در تمام استان‌ها تبلیغ می‌شد، در آن برهه هم ما گفتیم اشکالی ندارد و باید رقابت کنیم؛ پس همین سیاست به سطوح پایین‌تر هم منتقل می‌شود و قطعه‌سازی موفق‌تر است که قطعه باکیفیت‌تر و با قیمت مناسب‌تر تولید کند.

     قطعه‌سازان کردستانی یا ضعف مالی دارند یا ضعف فنّاوری

متأسفانه قطعه‌سازانی که در کردستان هستند یا ضعف مالی دارند یا ضعف فنّاوری، بنابراین نمی‌توانند رقابت کنند؛ یعنی ازنظر بنیه مالی ضعیف هستند و تحمل این را ندارند که با هزینه خود مواد اولیه‌ای را خریداری، آن را به محصول تبدیل، از کنترل کیفیت تراکتورسازی رد کنند، زمانش را سپری و بعد پول خود را دریافت کنند.

البته این‌طوری نیست که همه قطعات از تبریز خریداری شود بلکه برخی قطعات نیز از مشهد، کرمان، کرج و حتی بیجار تهیه می‌شود (داشبورد ما از بیجار تهیه می‌شود).

بالاخره در این عرصه باید قدرت رقابت داشت، اگر در زمینه کیفیت و قیمت بتوانند رقابت کنند امکان همکاری وجود دارد چراکه نه‌تنها تراکتورسازی بلکه هیچ سیستمی این را قبول نمی‌کند که تولید و فروش را برای خودش انحصاری کند، پس ما هم نمی‌توانیم به‌صرف اینکه در کردستان هستیم، بگوییم فقط از قطعه‌سازان استان قطعه خریداری می‌کنیم.

      بیشتر قطعه‌سازان کردستانی ریخته‌گر هستند

مدتی پیش ما را به جلسه‌ای با عنوان بررسی مشکلات صنعت دعوت کردند که چندین قطعه‌ساز نیز حضور داشتند و اعلام می‌کردند که شما به دلیل عدم استفاده از ظرفیت قطعه‌سازان کردستانی تولید ما را با مشکل مواجه کرده‌اید! ما نیز در آن جلسه اعلام کردیم اینکه فردی یک کارخانه‌ای را به امید تراکتورسازی راه‌اندازی می‌کند خیلی خوب است اما اینکه در ادامه کار، آن سرمایه‌گذاری را فقط برای تراکتورسازی انجام داده باشد واقعاً نمی‌تواند دوام بیاورد، چراکه اتکا به بک منبع چه در فروش و چه در خرید ارزشی ندارد. امروز هم قطعه‌سازان کردستان اکثراً ریخه‎تگر هستند نه تولیدکننده؛ درواقع قطعاتی غیرتخصصی و غیر فنی تولید می‌کنند که جدای از کیفیت در قیمت هم نمی‌توانند رقابت کنند.

تراکتورسازی باید نخست به فکر بقای خودش باشد؛ یعنی مناسب بخرد، مناسب بفروشد و مشتری خود را راضی نگه دارد. به همین منظور باید قطعه باکیفیت و با قیمت مناسب تهیه کند پس توقع ما از قطعه‌سازان کردستانی این است که اگر به آن مرحله‌ای که ازنظر کیفیت و قیمت بتوانند رقابت کنند بنده این علاقه را دارم که به‌صورت مجازی رئیس قطعه‌سازان استان ‌شوم و جلو بی‌افتم که هم از دولتی‌ها برایشان اعتبار و هم از تراکتورسازی برای آن‎ها بازار فروش بگیرم.

     توسعه بازارهای فروش

- برنامه تراکتورسازی کردستان برای آینده چیست؟

برنامه آینده ما توسعه بازارهای فروش است. امروز بیشتر انرژی خود را به دلیل نزدیکی با کشور عراق، روی بازار عراق متمرکز کرده‌ایم که خوشبختانه در یکی دو سال اخیر سیاست‌هایی که پیاده شده خوب و موفقیت‌آمیز بوده، اما در ادامه می‌خواهیم این سیاست را از کانال اقلیم کردستان عراق به بازارهای خارج از عراق یعنی سوریه، جنوب عراق و آفریقا توسعه دهیم.

به‌هرحال عمده‌ترین هدف ما توسعه بازارهای صادراتی‌مان است که ظرفیت خالی اینجا را پرکنیم و البته نیم‌نگاهی هم به فنّاوری‌های روز داریم چراکه خود ما نیز باید بتوانیم رقابت کنیم و کم‌کم تراکتور تولیدشده را از این حالت سنتی دربیاوریم و به فنّاوری‌های روز نظیر گیربکس خودکار، اتاقک خوب و غیره مجهز کنیم، البته این مسئله به کشش بازار بستگی دارد اما متناسب با درخواست بازار، نیم‌نگاهی هم به تغییر فنّاوری داریم.

     مسؤولان مقداری از قفل و زنجیرهایی که دست و پای تولیدکنندگان را گرفته کم کنند

- سخن پایانی شما را می‌شنویم...

توقع داریم در این شرایط اقتصادی حمایت شویم، البته نه حمایتی که بیایند به ما پول و امکانات بدهند یا از اختیارات قانونی خود صرف‌نظر کنند، بلکه انتظار داریم اگر به دلیل مشکلاتی چند روزی بیمه کارگران ما عقب افتاد مشمول جریمه نشویم، اگر چند هفته از زمان پرداخت مالیات بر ارزش‌افزوده گذشت مشمول جریمه نشویم. اصلاً نمی‌گوییم این‌ها را بر ما ببخشید ما باید مالیات بر ارزش‌افزوده، بیمه و دیگر هزینه‎ها را پرداخت کنیم، اما حداقل فشارها کمتر شود و قوانینی که دست‌وپا گیر ما می‌شود کاهش پیدا کند.

البته تا امروز به‌خصوص در استان کردستان، خدمت هرکدام از مسؤولان رسیدیم واقعاً حمایتمان کردند اما این حمایت‌ها در سطح استان وابسته به یکسری چهارچوب و قوانین است و می‌طلبد که در سطح کل، هیئت‌وزیران و مجلس یکسری آسان‌کاری برای تولیدکنندگان لحاظ شود که تولید مقداری دست‌وپایش بازتر باشد.

مثلاً امروز برای صادرات محصول خود به نام و برند خودمان هزار و یک مشکل داریم، هرچند شاید با تحریم‌هایی که اتفاق افتاده و موضوع برون‌سپاری ارزی نمی‌توانیم پولی دریافت کنیم؛ روند عادی تجارت را نمی‌توانیم ایجاد کنیم اما به حول و قوه الهی راه بدل را بلدیم پیدا کنیم اما در داخل مشکلاتی وجود دارد که گریبان ما را گرفته‎است.

یا به‎عنوان مثال، مواد اولیه دو هفته طول کشیده تا به مرز ایران برسد اما از مرز تا زمانی که به دست ما برسد دو ماه طول کشیده که از گمرک ترخیص کنیم! این‌ها محدودیت‌هایی است که برای ما وجود دارد البته نمی‌گوییم آزاد بگذارند چون ما هم تبدیل می‌شویم که در قالب صنعت، تجارت غیر صنعتی کنیم و این را نمی‌خواهیم اما اگر حداقل مقداری از قفل و زنجیرهایی که روی دست و پای تولیدکنندگان وجود دارد را کم کنند، مطمئناً بهتر می‌توانند فعالیت کنند.