یک گام تا جهانی شدن فلک‌الافلاک لرستان

سپهرغرب، گروه گردشگری: قلعه باستانی فلک‌الافلاک یک بنای عظیم آجری به‌جامانده از دوره ساسانی است که از شاخص‌ترین آثار تاریخی ایران و جهان به‌شمار می‌رود و بر روی تپه‌ای باستانی در مرکز شهر خرم‌آباد استوار شده است. زیبایی و معماری شگفت‌انگیز این قلعه موجب شده که از سوی بسیاری کارشناسان به‌عنوان یکی از شاهکارهای مهندسی و معماری دنیا لقب گیرد.

قلعه فلک‌الافلاک لرستان به‌لحاظ موقعیت استراتژیک خود در قرن چهارم هجری قمری به‌عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور در زمان آل‌ بویه درآمد. از قرن ششم هجری پس از ساخته ‌شدن شهر جدید خرم‌آباد، این قلعه نیز به‌نام خرم‌آباد معروف شد و احتمال می‌رود نام فلک‌الافلاک در دوره قاجار به آن اطلاق شده باشد.

این بنای کم‌نظیر مربوط به دوره ساسانی است و به شماره 883 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده؛ از دهه‌های گذشته دغدغه‌های بسیاری برای ثبت جهانی این اثر ارزشمند عنوان شده که متأسفانه تاکنون برطرف نشده‌اند.

این درحالی است که فلک‌الافلاک قابلیت ثبت در فهرست میراث جهانی را دارد، اما متأسفانه تاکنون از این فرصت طلایی محروم مانده و همچنان نامش در فهرست آثار جهانی نوشته نشده است. طرحی که مصوبه‌های مختلفی ازجمله دستور رهبر معظم انقلاب در تاریخ 1370/10/1، صورت‌جلسه کمیته مشورتی ملی در 1380/2/22، مصوبه شورای ملی انقلاب فرهنگی در 1381/7/2، ابلاغ قانون مجلس شورای اسلامی در 1382/10/8 و سه مصوبه سفر هیئت دولت را دارد، چرا تاکنون اجرا نشده است؟

به نظر می‌رسد مهم‌ترین مانعی که بر سر راه آن وجود داشته، عدم مدیریت یکپارچه حریم این اثر باستانی بود و در همین راستا طی سال‌های گذشته تملک ساختمان‌های اطراف و حاشیه قلعه مورد توجه ویژه قرار گرفت. خریداری ساختمان‌‌های سپاه و ارتش از سوی سازمان میراث فرهنگی در سالیان گذشته در دستور کار قرار داشت که به‌دلیل کمبود اعتبار تاکنون به‌طور کامل محقق نشده است.

مسئولان ارشد استان طی دو تا سه سال اخیر اطمینان دادند به‌زودی حریم قلعه به‌طور کامل توسط میراث فرهنگی تملک می‌شود تا دغدغه فرهنگ و تاریخ‌دوستان لرستان به‌زودی پایان یابد؛ چراکه درصورت تحقق این مهم، علاوه‌بر حفظ و صیانت جهانی از اثر، توسعه گردشگری اقتصادی استان نیز آغاز می‌شود.

ازجمله موارد مؤثر برای ثبت آثاری نظیر قلعه فلک‌‌الافلاک خرم‌آباد در میراث جهانی، آزادسازی کامل حریم آن و پرهیز از ساخت‌وسازهای جدید در اطراف بنا است که عدم توجه به این نکات منجر به خارج شدن همیشگی اثر از آثار پیشنهادشده کشورمان به یونسکو خواهد شد.

سال‌های گذشته این امر دچار یک حاشیه شد و انتشار خبری مبنی بر ساخت هتل توسط یک سرمایه‌گذار عرب‌‌تبار در بخش شمالی قلعه، نگرانی‌های بسیاری بین مردم به‌وجود آورد. در این زمان استاندار وقت اعلام کرد که این سرمایه‌گذار سربازخانه مربوط به دوران پهلوی نخست را به هتل تبدیل می‌کند و قصد ایجاد ساختمان چندطبقه را در حریم قلعه ندارد.

البته برخی کارشناسان معتقدند همین امر نیز ثبت جهانی را به خطر می‌اندازد، چراکه تبدیل سربازخانه‌ای با بیش از 80 سال قدمت به هتل، به انجام تغییرات بسیاری در این بنای تاریخی منجر می‌شود که مشمول ساخت‌وساز جدید به‌منظور ایجاد سیستم‌های فاضلاب و آب‌رسانی خواهد شد و شرایط ثبت جهانی را از قلعه می‌گیرد.

      قلعه فلک‌الافلاک سنددار شد

استاندار لرستان درباره آخرین وضعیت آزادسازی محوطه قلعه فلک‌الافلاک گفت: با پیگیری‌های انجام‌شده در سال گذشته، سند این قلعه تاریخی ابتدای امسال گرفته شد که برای تسهیل در امور سامان‌دهی این اثر تاریخی به میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ارائه می‌شود.

سیدموسی خادمی با بیان اینکه منابع لازم برای آزادسازی قلعه فلک‌الافلاک تأمین ‌شده و تا مهرماه سال 98 به‌طور کامل آزاد می‌‌شود، اظهار کرد: اکنون سپاه لرستان درحال ساخت‌وساز مکان جدید در محل ورودی شهر خرم‌آباد بوده و تاکنون بیش از 30 درصد بودجه برای انجام این عملیات اجرایی تأمین شده است.

این مقام مسئول ادامه داد: مکاتبات آزادسازی قلعه فلک‌‌الافلاک مربوط به اوایل دهه 70 است که علاوه‌بر دستور مقام معظم رهبری، مصوبه مجلس شورای اسلامی را نیز دارد.

استاندار لرستان افزود: در سفر تمامی هیئت دولت به استان، آزادسازی قلعه تصویب و مقرر شده اعتبارات سامان‌دهی این بنای تاریخی به‌صورت ملی پرداخت شود.

      آزادسازی حریم قلعه فلک‌الافلاک نهایی شده است

خادمی در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: آزادسازی حریم قلعه در جلسه کمیسیون لوایح دولت بررسی و سال گذشته تفاهم‌نامه آن نهایی شد.

وی در این راستا خاطرنشان کرد: مقرر شد سپاه ظرف مدت‌زمان حداکثر دو سال به‌تدریج حریم قلعه فلک‌الافلاک را آزاد کند.

استاندار لرستان در ادامه با تأکید بر اینکه موضوع حفاظت از میراث فرهنگی و طبیعی برای استان بسیار مهم بوده و انتقال هویت تاریخی به نسل‌های بعد بسیار ارزشمند است، یادآور شد: باید تلاش کرد لرستان را به تناسب ظرفیت‌های موجود به جایگاه واقعی ارتقا داد که یکی از روش‌های تحقق این مهم، توسعه استان از طریق میراث فرهنگی است.

خادمی در بخش پایانی سخنان خود تصریح کرد: در سال جاری بیش از 50 درصد اعتبارات توازن منطقه‌ای را به سمت مباحث گردشگری هدایت خواهیم کرد.

      410 میلیارد ریال تا پایان امسال به سپاه پرداخت می‌شود

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری لرستان نیز در راستای وضعیت قلعه فلک‌الافلاک لرستان گفت: تاکنون 40 درصد از مطالبات سپاه بابت آزادسازی حریم قلعه پرداخت شده و مابقی آن به مبلغ 410 میلیارد ریال تا پایان امسال پرداخت می‌شود.

سیدامین قاسمی بدون اشاره به میزان کلی مطالبات سپاه، ادامه داد: این مبالغ از طریق سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی تأمین شده است.

وی با بیان اینکه اراضی سپاه در عرصه‌های قلعه قرار دارند، بیان کرد: امسال سند قلعه گرفته شده که این امر تأثیر بسزایی در تسریع بخشیدن به روند ثبت جهانی اثر دارد.

قاسمی در پایان یادآور شد: سند زمین قلعه به‌نام دولت جمهوری اسلامی و با نمایندگی وزارت دفاع صادر شده و پس از تخلیه، کاملاً به‌نام دولت خواهد شد.