عاقبت سنگینی ستون های بتنی بر پیکره شهر چه می شود

قطار سبک شهری که در طول زمان عناوین مختلف یافته، هنوز کرمانشاهیان را برای راه اندازی و پویا شدن در انتظار گذاشته که باید دید عاقبت سنگینی ستون های بتنی و توجه به زیباسازی مرکز شهر چه خواهد شد؟

سالهاست که سبزشدن پی در پی ستون های بتنی در بلوار اصلی شهر برای راه اندازی پروژه بزرگ حمل و نقل ریلی در کرمانشاه خبر می دهد.
برای اولین بار در سال 78 بود که نخستین زمزمه های راه اندازی حمل و نقل ریلی در کرمانشاه آن هم در قالب «پروژه تراموا» به گوش رسید که تنها در حد سخن باقی ماند و برای مطالعات آن اقدامی نشد.
چند سال گذشت تا در سال 84 مطالعات طرح جامع حمل و نقل و ترافیک شهر کرمانشاه توسط شرکت حمل و نقل و ترافیک تهران انجام گرفت و پس از تصویب، سازمان قطار شهری در سال 87برای راه اندازی پروژه بزرگ حمل و نقل ریلی در کرمانشاه تاسیس شد.
این پروژه در طول زمان دستخوش کاربری های متعدد قرار گرفت در ابتدا و در سال 86 قرار بر این بود تا در قالب مترو راه اندازی شود که به دلایل متعدد که مشکلات اعتباری از آن جمله بود در زمان استانداری دادوش هاشمی و با حمایت رییس جمهوری سابق به منوریل تغییر یافت.
با وجود انجام بخشی از کار و نصب پایه های بتنی، در سال 90 بود که با هدف کاهش بار ترافیکی بار دیگر مترو جایگزین منوریل شد و در نهایت با روی کار آمدن دولت کنونی قطار سبک شهری جای منوریل را گرفت.
با وجود این همه تغییر و تحول در نام و کاربری این پروژه مشخص شد که وضعیت بخشی از کار همچنان رضایت بخش نیست و بنابر گفته استاندار کرمانشاه اجرای پروژه قطار شهری کرمانشاه در شکل فعلی و با عبور از فراز این ستون ها، از ابتدا یک کار صد درصد غیر کارشناسی بوده‌ است.
هوشنگ بازوند در نشست هفته گذشته بررسی پروژه قطار شهری کرمانشاه اظهار داشت: چرا باید این درخت ها قطع شده و به جای آن ستون های بتونی خشن بکارند و این بلوار زیبا را به این روز بیاندازند. بی گمان آیندگان قضاوت خواهند کرد.
اینکه پروژه های بزرگ اقتصادی، فرهنگی و شهری با جذب اعتبار در خور توجهی آغاز به کار کنند و پس از گذراندن مراحلی از عملیات اجرایی مشخص شود که مطالعات کارشناسی و دقیقی به همراه نداشته جای تامل دارد.
حال که این خلاء شامل حال یکی از پروژه های بزرگ شهری و حمل و نقلی کرمانشاه نیز شده باید با استفاده از پیشنهادهای موافقان و بهره گیری از تجارب منتقدان به رفع خلاها و تسریع در پایانی خوش برای آن کوشید.

** پروژه هایی که قبل از اجرا، کارشناسی نشده اند
چنانچه یک عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه اظهار داشت: نه تنها در کرمانشاه بلکه در کل کشور پروژه هایی وجود دارند که پس از آغاز عملیات اجرایی و پیشروی بخشی از کار، عنوان می شود که مطالعات کارشناسی به صورت کامل برای آن انجام نشده که در این میان پروژه قطار شهری به دلیل قرارگیری در وسط شهر بیشتر به چشم آمده است.
بیژن کلهرنیا افزود: به هر حال این پروژه در سال های گذشته از افتخارات مهندسی استان قلمداد شده و در کل باید گفت که قبل از آغاز و کلنگ زنی هر پروژه ای، باید برای مطالعه علمی و فنی و بررسی کارشناسی آن، وقت کافی اختصاص داد.
این دکترای شهرسازی افزود: این مطالعات باید همه جانبه و در سطوح متعددی همچون اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی انجام شود و با آینده نگری همراه باشد.
وی از امکان سنجی به عنوان یکی دیگر از ملاک های آغاز پروژه های شهری یاد کرد و گفت: باید دید که آیا پروژه مذکور به نتیجه خواهد رسید و می تواند رضایت جمعیت گسترده ای از شهروندان را فراهم آورد.
کلهرنیا با تاکید براینکه مطالعه برای آغاز یک پروژه نباید تنها برای تایید آن باشد و جنبه فنی آن بررسی شود، ادامه داد: در 2 سه دهه اخیر در فرهنگ مدیریتی ما بارها دیده شده که از انجام مطالعات به عنوان اقدام وقت گیر یاد می شود و تنها بر آغاز هرچه سریعتر پروژه تاکید می شود.
وی ادامه داد: این عمل گرایی در کوتاه ترین زمان ممکن که مطالعه کاملی به دنبال نداشته باشد یک فاجعه است و تنها موجب اتلاف سرمایه می شود و بسیاری از پروژه ها به همین دلیل ناتمام باقی مانده است.
کلهرنیا معتقد است، در نتیجه اکثر پروژه ها سرمایه بر بوده، بازده کافی نداشته و اگر به نتیجه برسد رضایت عمومی را تضمین نمی کند و حتی موجب آزار شهروندان می شود.
این عضو هیات علمی دانشگاه رازی کرمانشاه معتقد است، هنگامی که از آغاز عملیات اجرایی پروژه قطار شهری در سالیان گذشته سخن به میان آمد به مدیران و مسئولان وقت، مبنی بر انجام مطالعه کامل و جامع تاکید کردیم، این در حالی است که به دنبال پافشاری برخی مسئولان در 2 دولت قبل مبنی بر آغاز سریع پروژه ، مطالعه کامل بر روی آن انجام نشد.
از سوی دیگر عنوان شد که عبور قطار شهری و نصب پایه های بتنی در مسیر شکارگاه خسروپرویز و بلوار طاق بستان ضرری غیرقابل جبران به این آثار تاریخی وارد می کند که اجرایی شدن آن پذیرفتنی نیست.
همچنان که استاندار کرمانشاه در جلسه مذکور اضافه کرد: حفظ میراث فرهنگی اولویت اصلی ما است و به عنوان مدیر ارشد استان تمایل ندارم که این پروژه حتی یک متر حریم میراث فرهنگی را به هم بریزد.
وی اضافه کرد: میراث فرهنگی باید پاسخ کارشناسی و نهایی خود در مورد عبور بخشی از این پروژه از حریم شکارگاه را اعلام کند تا تکلیف روشن شود.

** در انتظار ارائه طرح مورد قبول در محدوده شکارگاه و بلوار طاق بستان هستیم
از همین رو مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کرمانشاه اظهار داشت: ادامه پروژه قطار شهری با مانعی مواجه نیست و انتقاد استاندار کرمانشاه بیشتر در مورد ستون های سنگی و انتقال آن به صورت هوایی بوده است.
جلیل بالایی افزود: عبور قطار شهری از میدان ولایت تا میدان آزادی و از این میدان تا منطقه فردوسی از نظر ارزش های تاریخی و میراث فرهنگی محدودیتی ندارد.
بالایی در پاسخ به این سوال که وضعیت ادامه قطار شهری در محدوده شکارگاه چه می شود ، گفت: قبل از اینکه این پروژه از پل ولایت تا سه راه مسکن و طاقبستان آغاز شود شهرداری و سازمان قطار شهری مکلف بودند تا طرح خود را ارائه دهند تا سازمان میراث فرهنگی برای رعایت حریم و ضوابط میراث در طاق بستان و تپه مرادحاصل و منظر طبیعی بلوار طاق بستان که به ثبت ملی رسیده اظهارنظر کند.
بالایی یادآور شد، متاسفانه طرح ارائه نشد و در اسفند ماه گذشته طرحی داده شد که به دلایل فنی بسیار زیاد و به دلیل رعایت نکردن ضوابط آثار تاریخی و ملی با مخالفت شورای فنی سازمان میراث فرهنگی کشور مواجه شد.
این مسئول افزود: از همین رو قرار براین شد تا قطار شهری به عنوان سازمان مجری به همراه مشاوران، طرح های جدید ارائه دهند تا طرح سازمان قطار شهری در این محدوده را برای ارجاع به سازمان کشور ارائه دهیم چرا که پروژه ملی است و ما توان اظهارنظر در این باره را نداریم.
در ادامه سرپرست شهرداری کرمانشاه اظهار داشت: استاندار کرمانشاه در جلسه هفته گذشته عنوان کرد به جای نصب ستون های سنگی قطار شهری بهتر بود و می شد پروژه سبک تری همانند «بی.آر.تی» و یا تراموای سبک (واگن برقی) اجرا شود.
حامد لعل بخش ، با بیان اینکه بی شک در ابتدا کارها و مطالعات کارشناسی برای اجرای پروژه انجام شده، افزود: این طرح در برخی از کلانشهرهای کشور اجرا شده و هم اکنون که بخش های متعددی از عملیات اجرایی پروژه انجام شده چه خوب و یا چه بد، ناگزیر به انجام ادامه پروژه هستیم.

** پیگیر برگزاری مناقصه برای خرید تجهیزات هستیم
سرپرست شهرداری کرمانشاه افزود: در سفر رییس مهوری به کرمانشاه، مقرر شد به میزان تقریبی 700 میلیارد تومان به قطار شهری تعلق گیرد که 350 میلیارد تومان آن از سوی دولت و 350میلیارد تومان از سوی شهرداری است.
وی در پاسخ به این سوال که برای برگزاری مناقصه به منظور خرید تجهیزات در راستای تسریع پروژه چه برنامه ای دارید، افزود: قرار براین است این مناقصه برگزار شود و پیگیر تامین 280 میلیارد تومان فروش اوراق مشارکت هستیم.
لعل بخش اضافه کرد: برای این اقدام در انتظار مجوز شورای شهرهستیم و پیگیری های لازم در تهران را انجام داده ایم تا پس از اخذ مصوبه شورا، از سازمان شهرداری ها به سازمان مدیریت و برنامه ریزی تهران رفته و سپس به بانک مرکزی برای معرفی بانک عامل ارسال می شود.
وی یادآور شد، امسال سهم ما تامین 280 میلیارد تومان از طریق اوراق مشارکت است که مابقی به صورت تهاتر زمین و یا نقدی تامین خواهد شد.
مدیرعامل سازمان قطار شهری کرمانشاه نیز اظهار داشت: این پروژه با وجود مشکلات و گرفتاری های بسیار، دارای روند عادی است و نمی توانیم بگوییم که همه چیز خوب و عالی است.
سعید سلیم ساسانی افزود: با توجه به محدودیت ها، تعداد شیفت های کاری کم شده و هم اکنون فعالیت ها در تونل و در ایستگاه آزادی در حال انجام است که در حال طراحی ساختمان اداری و سایر ایستگاه ها هستیم.
وی یادآور شد، در صورت تامین اعتبار و نبود مشکلات ارزی، مرحله اول این پروژه تا پایان سال 1400 به اتمام می رسد ولی اکنون مشکلات مالی متعددی وجود دارد که اوراق مشارکت نمونه ای از آن است.
سلیم ساسانی عنوان کرد، با وجود اینکه سایر کلانشهرها همانند مشهد موفق شده اند برای پروژه قطار شهری خود اوراق مشارکت را تهیه کنند ولی کرمانشاه تنها شهری است که با وجود پیگیری های متعدد از مرکز و دیگر ارگان ها هنوز نتوانسته به این هدف برسد.
وی یادآور شد، هرسال در قانون بودجه کشور تا سقف چهار هزار میلیارد تومان برای پروژه های قطار شهری پیش بینی می شود که بازپرداخت 50 درصد آن برعهده شهرداری و مابقی برعهده دولت است که تهیه آن هنوز توسط شورای شهر مصوب نشده است.
مدیرعامل این پروژه معتقد است، با توجه به بحث آلایندگی هوا و مصرف سوخت با راه اندازی قطارشهری می توانیم به حمل و نقل عمومی مناسبی دست پیدا کنیم.

** نصب ستون های بتنی جز مصوبات شورای عالی ترافیک بود
سلیم ساسانی در بخش دیگری از سخنانش ادامه داد: نصب ستون های بتنی و روگذر بودن مسیر در چنین پروژه ای جز مصوبات شورای عالی ترافیک کشور بوده است.
وی معتقد است: طرح زیباسازی برای قسمت روگذر مسیر آماده شده و از محل اعتبارات شهرداری تقاضا داریم تا زیباسازی مسیر بر روی ستون های بتنی که در مرکز شهر قرار دارد را در دستور کار قرار دهند.
وی اضافه کرد، بعد از تغییر مصوبه قطار شهری از سوی شورای عالی ترافیک کشور، پروژه ای به نام منوریل در کرمانشاه نداریم و قطار سبک شهری و یا متروی سبک در کرمانشاه اجرا می شود.

** ستون های بتنی برای منوریل بوده است
در ادامه معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری کرمانشاه با تاکید براینکه در ابتدا این پروژه برای منوریل تعریف شده بود ، گفت: از همین رو ستون های بتنی در شهر بنا شد که پس از تغییر قطار سبک شهری نام گرفت.
مهرداد سالاری با تاکید براینکه قطار سبک شهری می توانست بر روی زمین هم احداث شود، افزود: چون بتن ها قبل از تغییر پروژه احداث شده بود پس تصمیم گرفته شد تا ریل گذاری بر روی همین ستون ها انجام شود.
وی یادآور شد، 700 میلیارد تومان در سفر ریاست جمهوری به استان برای سه سال به این پروژه اختصاص یافت تا مرحله نخست آن راه اندازی شود که تامین 350 میلیارد تومان از آن برعهده شهرداری است.
سالاری ادامه داد: امیدواریم تا پایان سال بخشی از اعتباری که لحاظ شده تامین شود و کار به جلو رود.
سالاری در بخش دیگر از سخنانش اضافه کرد: محدوده شکارگاه به دلیل منظری که دارد و در بخش ورودی آثار تاریخی قرار گرفته نباید تحت پوشش این پروژه در قالب پایه های بتنی قرار گیرد.
سالاری افزود: آخرین گزینه این است تا قبل از شکارگاه به صورت زمینی تا میدان ورودی طاق بستان حرکت کند که این طرح برای تایید به سازمان میراث فرهنگی کشور ارائه می شود.
طبق برآوردهای صورت گرفته، مرحله اول قطار شهری کرمانشاه در سال 1400 ظرفیت جا به جایی 14 هزار مسافر در ساعت را خواهد داشت.
در سال 1410 و با بهره برداری از مرحله دوم پروژه قطار شهری، این پروژه ظرفیت جا به جایی 16 هزار و 200 مسافر در ساعت را دارا خواهد بود.
پروژه قطار شهری کرمانشاه در سال 93 با تغییر سیستم، از منوریل به قطار شهری تبدیل شد و همان زمان مقرر گردید 6 کیلومتر از مجموع 13 کیلومتر طول مسیر به صورت زیرزمینی اجرا شود.
مرحله اول این پروژه از میدان معلم واقع در سه راه مسکن آغاز و به طول 8.6 کیلومتر تا میدان آزادی ادامه پیدا می کند و مرحله دوم نیز به طول حدود 4.4 کیلومتر از میدان آزادی آغاز و تا میدان فردوسی ادامه خواهد داشت.
از مجموع 13 کیلومتر طول مسیر، هفت کیلومتر ابتدایی آن به صورت روگذر (میدان معلم تا بالاتر از سه راه 22 بهمن) و 6 کیلومتر باقی مانده نیز (از سه راه 22 بهمن تا میدان فردوسی) به صورت زیرگذر خواهد بود.
شهر کرمانشاه حدود یک میلیون نفر از جمعیت استان را در خود جا داده است.

منبع : ایرنا