تسهیل‌گری آمریکا برای جلوگیری از مقاوم شدن اقتصاد ایران است

سپهرغرب، گروه اقتصادی: یک تحلیلگر اقتصاد سیاسی گفت: آمریکا از اثر کوتاه‌مدت تحریم ناامید شده و درحال کار کردن روی اثرات بلندمدت تحریم است تا اجازه ندهد ایران در حوزه اقتصاد به یک سیستم مقاوم نسبت به تحریم برسد.

مسعود براتی درباره علت اعطای معافیت از تحریم نفت ایران به چند شرکت چینی از سوی آمریکا اظهار کرد: ابتدا لازم است توضیحی درباره سیاست تحریمی آمریکا عنوان کنم؛ آمریکا از سال 2012 نخستین اقدام را برای تحریم نفتی ایران آغاز کرد و به‌عنوان مهم‌ترین درآمد ارزی ایران، فروش نفت را هدف قرار داد و محدودیت‌هایی را در این حوزه اعمال کرد. از همان ابتدا مشخص بود که حذف نفت ایران از بازار جهانی به‌سختی امکان‌پذیر است و به همین دلیل در سیاست تحریم، روش پلکانی را برای میزان فروش نفت ایران انتخاب کرده بودند. با وجود تمام تلاش‌هایی که انجام دادند، در آن مقطع نتوانستند فروش نفت ایران را بیشتر از یک میلیون و 200 هزار بشکه نفت کاهش دهند و بعد در توافق ژنو، همان میزان یک میلیون و 200 هزار بشکه پذیرفته و منجر به مذاکرات نهایی و توافق برجام شد.

این تحلیلگر اقتصاد سیاسی افزود: آمریکا هم در دوره اوباما و هم ترامپ برای ایجاد فشار کوتاه‌مدت تلاش کرد که فروش نفت ایران را کاهش دهد. در دوره اخیر هم بعد خروج آمریکا از برجام، ترامپ با شدت بیشتری تلاش کرد که فروش نفت ایران را صفر کند و دستورالعملی از سوی وی منتشر شد و با فضای رسانه و ترس شدید در فضای بین‌الملل، سعی کرد فروش نفت ایران را به صفر برساند.

وی ادامه داد: اما همه می‌دانستند که بازار نفت این فضا را ندارد و با وجود همه تهدیدها، این اختیار را به آمریکا برای صفر کردن فروش نفت ایران نمی‌دهد؛ مشخص بود آمریکا با توجه به اینکه می‌داند نمی‌تواند در بلندمدت فروش نفت ایران را صفر کند و البته این موضوع متناسب با سیاست‌هایش هم نیست، از این رو در کوتاه‌مدت فشاری را روی اقتصاد ایران ایجاد و رفتارهایی می‌کند که فروش نفت ایران به محدوده یک میلیون بشکه برسد.

براتی افزود: با وجود همه تهدیدها و فشارها، با چین به‌عنوان مهم‌ترین مشتری نفت ایران برخوردهایی کاملاً آسان داشت و تنها برخورد جدی با چین در ماه‌های اخیر مربوط به تحریم پنج شرکت مرتبط با ایران بود که حدود دو هفته پیش هم این شرکت‌ها باز از تحریم ایران معاف شدند. خروج این شرکت‌ها از تحریم به معنای فرستادن سیگنالی است مبنی بر اینکه خرید نفت از ایران آن‌چنان عواقب بدی هم ندارد؛ درواقع یک نوع پیامی را به فعالان بازار نفت به این مضمون مخابره می‌کند که تجارت نفت خام ایران با وجود ادعاهای پیشین آمریکا، خطرناک نیست.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا آمریکا در این نقطه زمانی کار مذکور را کرده است؟ گفت: پاسخ همان چیزی است که رهبری به آن اشاره کردند؛ آمریکایی‌ها می‌دانند امکان صفر کردن فروش نفت ایران وجود ندارد، ضمن اینکه اگر صادرات نفت ایران به‌صورت واقعی صفر شود، ایران به سمت اقتصاد بدون نفت حرکت خواهد کرد و دیگر نسبت به تحریم‌ها آسیب‌پذیر نخواهد بود. پس این دو موضوع آمریکایی‌ها را به این سمت سوق داده که دموکرات‌ها مد نظر دارند؛ یعنی یک حداقلی از فروش نفت ایران را حفظ کنند تا ایران به سمت یک اقتصاد کاملاً غیر نفتی حرکت نکند که بتوانند از این ابزار برای ایجاد فشار در مقاطع مختلف استفاده کنند.

این تحلیلگر اقتصاد سیاسی گفت: آمریکا نشان داده که می‌خواهد از تحریم‌ها هم در کوتاه‌مدت و هم در بلندمدت بهره ببرد. اکنون به‌واسطه شوک‌هایی که به‌خاطر تحریم به اقتصاد کشور وارد شده، تقریباً از اثر کوتاه‌مدت تحریم عبور کرده‌ایم و در دوره‌ای هستیم که دیگر تحریم و شوک‌های اقتصادی برای ما اثری ندارد و نسبت به آن‌ها مقاوم شده‌ایم؛ اکنون در دوره عبور کردن از آثار بلندمدت تحریم در حوزه‌های رونق و اشتغال هستیم و اگر آمریکا فشارش را به اندازه قبل حفظ کند که البته باید هزینه بیشتری بدهد، ناخواسته ایران را به سمتی هدایت می‌کند که نسبت به تحریم‌ها مقاوم شود.

وی تصریح کرد: این سیاست به آن دلیل است که ایران به سمت یک اقتصاد مقاوم حرکت نکند؛ بنابراین برخی روابط مالی و فروش‌ها را تسهیل می‌کند تا به تعبیر رهبری «درِ پشتی» تقویت و در آینده از این فضا برای مطرح کردن مذاکره استفاده شود و آن جناحی که در داخل کشور تمایلشان به تعامل و مذاکره است را تقویت کنند.

براتی گفت: این موضوع را در مورد FATF نیز شاهد هستیم؛ گزارش‌هایی منتشر می‌شود که توصیه می‌کند FATF ایران را در فهرست سیاه قرار ندهد تا از این طریق باب تعامل با ایران را بتوانند حفظ کنند.

وی افزود: درمجموع آمریکا از اثر کوتاه‌مدت تحریم ناامید شده و درحال کار کردن روی اثرات میان‌مدت و بلندمدت تحریم است تا اجازه ندهد ایران در حوزه تحریم به یک سیستم مقاوم نسبت به تحریم برسد. مهم‌ترین مصداق هم همین فروش نفت است؛ یعنی اگر ایران بتواند برای اداره اقتصاد خود به‌جای فروش نفت جایگزینی ایجاد کند که البته زمان‌بر است، نسبت به تحریم‌های بانکی و غیر بانکی آمریکا مصونیت پیدا می‌کند.

براتی تأکید کرد: حال در این‌طرف ماجرا تصمیم‌گیران ایرانی باید توجه کنند که این فضاها و تسهیلات که به‌صورت عامدانه از سوی آمریکا ایجاد شده، کوتاه‌مدت است و نباید به آن‌ها تکیه کنند. باید مسیر مقاوم‌سازی و کاهش وابستگی به نفت را با قوت ادامه دهند؛ درصورت تداوم این مسیر و کاهش وابستگی به میزان کافی، در آن نقطه آمریکا متوجه بی‌اثر شدن تحریم‌ها می‌شود و اقدام به حذف محدودیت‌های تحریمی می‌کند، زیرا هیچ گزینه دیگری ندارد.