گیاهان دارویی ظرفیتی نوظهور در اقتصاد همدان

همدان تولید کننده 95 درصد از رازیانه کشور

سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی‌مهوش: گیاهان دارویی با داشتن ظرفیت‌های بکر کاشت و تولید، این روزها در سایه ایجاد تشکل، برندسازی و توجه به بسته‌بندی می‌توانند به منبع درآمد نوظهوری برای اقتصاد استان همدان بدل شوند.

سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی به‌عنوان زمینه‌ساز احیا و توسعه گیاهان دارویی و طب سنتی کشور، اهمیت بسیاری دارد، بااین‌حال تسریع در پیاده‌سازی و تحقق اهداف آن می‌طلبد که چالش‌های موجود در این زمینه شناسایی و با هم‌افزایی و تلاش‌های متولیان امر، رفع شود.

سند ملی گیاهان دارویی و طب سنتی شامل سیاست‌های کلان، اهداف، چشم‌انداز، راهبردها و اقدامات است که در جلسه هفتصد و سی و پنجم شورای عالی انقلاب فرهنگی در 25 تیر 1392 به تصویب رسید.

پس از آن ستادی برای تبادل نظر در خصوص مشکلات و معضلات این حوزه و همچنین اتخاذ راهکارهای مناسب برای عملیاتی کردن مصوبات این سند ملی تشکیل شد. بر اساس مفاد این سند، دولت مکلف است کشت این گیاهان را تا پایان سال 1404 و برنامه ششم توسعه به 500 هزار هکتار برساند که انقلابی در کشت گیاهان دارویی است.

در این بخش طبق مستندات، استان همدان در زمینه تولید گشنیز و رازیانه رتبه نخست کشور را دارد و در عین حال در 19 قلم گیاه دارویی نیز این قابلیت مشاهده می‌شود، بر این اساس وجود داروهای گیاهی در این استان را می‌توان فرصت مناسبی برای ایجاد اشتغال و رونق تولید داروهای گیاهی به‌شمار آورد.

یکی از امتیازات مهمی که داروهای گیاهی در مقایسه با داروهای شیمیایی مدرن دارند این است که در شرایط تحریم، داروهای شیمیایی کمتر قابل دسترس بوده و یا گاهی از دسترس خارج می‌شوند زیرا مواد اولیه این داروها بیشتر خارجی است، اما داروهای گیاهی به علت اینکه خاستگاه و مواد اولیه آن‌ها به‌وفور در استان یافت می‌شود تحت تأثیر تحریم‌ها قرار نمی‌گیرند و همیشه در دسترس هستند.

این ذخایر ژنتیکی گاه به همت بازوان کشاورزان این دیار کشت می‌شود و گاه نیز به‌صورت خود رو در دامنه‌ کوه‌ها و دشت‌های استان همدان رشد می‌کنند، خبرنگار سپهرغرب با توجه به اهمیت موضوع دراین‌باره گفت‌وگویی با حجت‌الله شهبازی، مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان ترتیب داده که در ادامه می‌خوانید:

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان با بیان اینکه فعالیت در راستای توسعه کشت گیاهان دارویی در استان طی سال‌های اخیر رشد چشمگیری داشته‌است، اظهار کرد: کشت گل محمدی و زعفران نیز در این مسیر دنبال می‌شود.

حجت‌الله شهبازی با اشاره به وضعیت کشت و تولید زعفران در استان، گفت: سطح زیر کشت این محصول از سال 84 تا سال 98 یعنی در یک دوره 15 ساله از 17 هکتار به 215 هکتار رسیده‌است.

وی با تأکید بر اینکه توسعه سطح زیر کشت زعفران طی چند سال اخیر چشمگیر بوده‌است، اذعان کرد: تا سال 95 میزان سطح زیر کشت 87 هکتار بود که این عدد در سال 96 به 130، در سال 97 به 161 و در سال 98 به 215 هکتار رسید.

شهبازی با بیان اینکه این جهش بیانگر تغییر نگرش کشاورزان و باغدارن استان و تأثیرگذاری آموزش‌های ترویجی است، تصریح کرد: در تولید این محصول نیز تا سال 84 در 17 هکتار، 43 کیلوگرم زعفران تولید و برداشت می‌شد که این رقم با توسعه سطح زیر کشت در سال 98 به رقم 701 کیلوگرم رسید.

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به اینکه طبق آمار رسمی مساحت سطح زیر کشت زعفران استان همدان دارای رتبه 14 کشوری است، ادامه داد: در تولید نیز رتبه 13 کشور را به خود اختصاص داده‌ایم.

وی با بیان اینکه این عدد و رقم بیانگر آن است که تولید استان در قالب علمکرد میزان سطح زیر کشت قابل توجه است، یادآوری کرد: در سطح زیر کشت گل محمدی نیز شرایط مشابه زعفران را شاهد بودیم به‌طوری‌که در سال 84 مساحت سطح زیر کشت این محصول فقط 52 هکتار بود که این عدد در سال جاری به 250 هکتار رسیده‌است.

شهبازی با اشاره به اینکه نوع عملکرد استان در بخش توسعه کشت گیاهان دارویی بیانگر حرکت رو به جلو استان برای رسیدن به جایگاه واقعی خود است، عنوان کرد: در خصوص میزان تولید محصول گل محمدی نیز از تولید 52 تن در سال 84 به تولید 320 تن در سال 98 رسیده‌ایم.

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان گفت: در تولید دیگر گیاهان دارویی نیز شاهد رویکرد متفاوتی هستیم، چنانکه تولیدکننده عمده دو نوع از گیاهان دارویی شامل گشنیز و رازیانه در کشور هستیم.

وی با اشاره به اینکه استان همدان بیش از 95 درصد تولید رازیانه کشور را به خود اختصاص داده‌است، خاطرنشان کرد: بیش از 55 درصد از گشنیز کشور نیز در این استان صورت می‌پذیرد.

شهبازی با بیان اینکه در میزان سطح زیر کشت این گیاهان نیز شاهد نوسان هستیم، ابراز کرد: طبق آنچه برای گل محمدی و زعفران در یک دوره 15 ساله گفته شد، در تولید گشنیز و رازیانه نیز در سال 84 شاهد سه هزار و 300 هکتار سطح زیر کشت بودیم که این رقم در سال 98 به عدد چهار هزار و 600 هکتار رسیده‌است.

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان با اشاره به اینکه میزان تولید این دو نوع گیاه دارویی نیز از 6 هزار و 757 تن در سال 84 به 11 هزار و 670 تن در سال جاری رسیده‌، افزود: به‌طور کلی استان در زمینه تولید گیاهان دارویی بدون در نظر گرفتن زعفران و گل‌ محمدی ازنظر سطح زیر کشت و میزان تولید، حائز رتبه چهارم در کشور است.

وی با بیان اینکه همدان پس از استان‌های اصفهان، کرمان و سیستان و بلوچستان به‌عنوان بزرگترین تولیدکننده گیاهان دارویی و دارای رتبه در کشور است، تأکید کرد: ازنظر سطح زیر کشت این گیاهان نیز حدود هفت درصد و در تولید حدود 6 درصد را در کشور به خود اختصاص داده‌ایم.

شهبازی با اشاره به موانع پیش روی بازار فروش گیاهان دارویی، تشریح کرد: مهم‌ترین توصیه‌ای که به تولیدکنندگان بخش کشاورزی و به‌طور خاص، باغبانی داریم این است که بهترین راهکار برای ساماندهی فروش محصولات از طریق ایجاد تشکل کارآمد است.

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان ادامه داد: در نظر بگیرید تولید 700 کیلو زعفران عدد قابل توجهی است که در صورت ساماندهی مسائل مرتبط با فروش، این مهم می‌تواند در عرصه توجیه اقتصادی، جایگاه ویژه‌ای برای استان داشته باشد.

وی با بیان اینکه با تشکیل این تشکل می‌بایست موضوع فروش ابتدا در سطح استان و سپس در سطح ملی و بین‌المللی دنبال شود، یادآوری کرد: بر این اساس به دنبال آن هستیم که با مشارکت تولیدکنندگان این بخش انگیزه‌ای برای تشکیل این تشکل ایجاد کنیم.

شهبازی با اشاره به اینکه پس از تشکیل تشکل و شناسایی بازار هدف برای فروش، به دنبال تعریف یک نشان تجاری برای زعفران همدان هستیم، اظهار کرد: یکی از خاستگاه اصلی رویش گیاه زعفران طبق منابع علمی، حاشیه کوهستان زاگرس است که بر این اساس می‌توان نشان تجاری را بر اساس وجود این ظرفیت در استان برای زعفران این دیار تعریف کرد.

مدیر امور باغبانی جهاد کشاورزی استان همدان در خاتمه با اشاره به اهمیت توجه به مقوله بسته‌بندی، گفت: یکی دیگر از موضوع‌هایی که می‌توان از طریق ایجاد تشکل‌ها به‌صورت تخصصی در عرصه گیاهان دارویی دنبال کرد بهبود و ارتقای بسته‌بندی محصولات است که در ترغیب مشتری برای خرید نقش بسزایی را ایفا می‌کند.

مع‌الوصف؛ با توجه به ظرفیت بالای استان، در حال حاضر کشت و صنعت گیاهان دارویی به‌عنوان یک اقتصاد نوظهور، پویا و با رشد فزاینده می‌تواند در حوزه اقتصاد کشاورزی استان نقش‌آفرینی کند، بنابراین اگرچه تاکنون به دلیل نداشتن ساختار نظام‌مند و مدون و همچنین نبود سیاست‌گذاری هماهنگ و یکپارچه به‌منظور رشد و توسعه صنعت گیاهان دارویی اقدام جدی و مؤثری برای بهره‌مندی از این ظرفیت خدادادی در استان صورت نگرفته‌است، اما به دلیل استقبال روزافزون در استفاده از داروهای گیاهی و همچنین توجه و تلاش کشورهای پیشرفته برای سرمایه‌گذاری و تولید انبوه در این بخش، ضروری است با توجه به توان و ظرفیت تولید گیاهان دارویی در همدان و همچنین مزیت رقابتی این صنعت در اقتصاد، برای ورود در عرصه چنین اقتصاد بزرگی از هم‌اکنون، زیرساخت‌های لازم آن را ایجاد کرد و از فرصت‌های آن برای توسعه صادرات غیرنفتی، رشد اشتغال‌زایی، درآمدزایی و غیره بهره‌مند شد.