رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان:

طرح جامع شهری همدان، بدون استخوان‌بندی

سپهرغرب، گروه خبر - طاهره ترابی‌مهوش: رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان با اشاره به ایرادات طرح جامع پیشنهادی از سوی مشاور در بخش‌های عدالت اجتماعی، توسعه اقتصادی و مشخص نبودن پهنه‌بندی‌ها و مباحث ترافیکی و غیره، گفت: به‌واقع در این طرح استخوان‌بندی درستی برای مشخص شدن اهداف مشاور از طرح وجود ندارد، حال آنکه طرح جامع شهری نقشه و افق رسیدن شهرها به توسعه متوازن است.

طرح جامع شهری به‌منظور تدوین برنامه و تعیین جهات توسعه شهر و تأمین نیازمندی‌های آن، بر مبنای پیش‌بینی‌ها و اهداف توسعه شهری در یک دوره 10 ساله و براساس طرح جامع ناحیه تهیه می‌شود.

درواقع طرح جامع برنامه‌ای است که به‌صورت راهنما عمل کرده و خط ‌مشی کلی سیاست‌های توسعه شهری را تعیین می‌کند. در نقشه‌های طرح جامع محل استقرار و توزیع کاربری‌های شهری عمده (مثل کاربری‌های آموزشی، بهداشتی و فضای سبز)، تراکم‌های جمعیتی، حدود حریم‌ها و محدوده‌های شهری (موجود و پیشنهادی) و مسیر توسعه آینده شهر، توسط علائم و رنگ‌ها نشان داده می‌شوند.

گزارش طرح جامع نیز حاوی اطلاعاتی درباره اوضاع جغرافیایی، اقتصادی و اجتماعی شهر، ضوابط و مقررات کاربری اراضی، شبکه معابر و تأسیسات زیرساختی است. طرح جامع به سفارش وزارت مسکن و شهرسازی و توسط مهندسان مشاور تهیه می‌شود و تصویب نهایی آن با شورای عالی شهرسازی و معماری ایران است؛ حال آنکه طبق مستندات از تدوین آخرین طرح جامع شهری همدان بیش از سه دهه می‌گذرد و طی سال‌های اخیر برای جبران این کمبود در چندین مرحله متولیان امر دست به به‌روزرسانی طرح پیشین زدند که متأسفانه با توجه به توسعه شهر، این بازنگری‌ها نتوانست علاج درد باشد.

بنا به ضرورت از سال 95 مطالعه و تدوین طرح جامع شهر همدان در دستور کار قرار گرفت، اما پس از گذشت چندسال، هنوز شاهد خبری از دریافت مصوبه نیستیم؛ البته طی روزهای اخیر خبری از سوی معاون شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی استان همدان مبنی بر تکمیل فرآیند دریافت مصوبه و در انتظار قرار داشتن طرح برای ابلاغ از سوی وزارتخانه منتشر شد، این درحالی است که طی ماه‌های اخیر طبق مستندات موجود درخصوص طرح مطالعاتی مشاور، بارها این طرح از سوی رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان مورد انتقاد قرار گرفته؛ بر این اساس با توجه به اهمیت موضوع بر آن شدیم تا دراین‌باره گفت‌وگویی را با وی یعنی نرگس نورالله‌زاده ترتیب دهیم که در ادامه می‌خوانید:

رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان با انتقاد از خبر منتشرشده از سوی معاون معماری و شهرسازی اداره کل راه و شهرسازی مبنی بر تصویب طرح جامع و قرار گرفتن اسناد این طرح در مرحله ابلاغ، گفت: این طرح هنوز تصویب نشده و بنده در تعجبم که چگونه در مرحله ابلاغ قرار گرفته است!

نرگس نوراله‌زاده با تأکید بر اینکه طرح کلی ارائه‌شده به شورا ایرادات بسیاری داشت، اظهار کرد: درواقع آنچه پیش روی ما قرار گرفت، به‌لحاظ کثرت ایراد حتی قابل بررسی نبود.

وی با بیان اینکه طرح مذکور هنوز در جلسه کمیته فنی استانداری نیز موفق به گرفتن مصوبه نشده است، خاطرنشان کرد: ابلاغ این طرح قابل قبول نیست و حتی هنوز اصلاحیه‌ای از سوی مشاور برای رفع ایرادات طرح کلی به ما ارائه‌ نشده تا ین اصلاحات را بررسی کنیم.

نوراله‌زاده در پاسخ به اینکه مهم‌ترین مشکلات طرح چیست؟ گفت: مشاور طرح در ارائه تحلیل وضعیت موجود شهر یک‌سری ایرادات و درعین‌حال پتانسیل‌ها را برای شهر همدان پیش‌بینی کرده، مثلاً عنوان شده است که همدان در عرصه گردشگری دارای ظرفیت‌های خاصی بوده و یا اینکه در عرصه ترافیکی دارای کمبودهایی است و درعین‌حال در اهداف طرح عنوان کرده بود که ما به دنبال آن هستیم که از طریق طرح جامع، بتوانیم این مشکلات را به حداقل برسانیم و از پتانسیل‌ها بیشترین بهره‌مندی را داشته باشیم.

وی ادامه داد: اما از طرح جامع شهری انتظار می‌رود مطابق با پتانسیل‌ها بتواند اهداف خود را جامه عمل بپوشاند، به‌عنوان مثال برای رونق گردشگری نقاطی جهت مناطق ویژه گردشگری در طرح مشخص شود و یا اینکه با توجه به پتانسیل موجود برای گردشگری مراسم اربعین، کاربری‌هایی برای تقویت گردشگری دینی در مسیر راه کربلا در شهر اختصاص پیدا کند.

نوراله‌زاده با تأکید بر اینکه این نقص در دیگر ساختارهای توسعه طرح جامع پیشنهادی از سوی مشاور موجود بود، گفت: به‌عنوان مثال در عرصه توسعه تجاری شهر اگر قرار است همدان به پایلوت و بارانداز تجارت غرب کشور بدل شود، می‌بایست مطابق با این ادعا در کاربری‌های شهری نیز تغییراتی ایجاد شود و مثلاً منطقه خاصی از شهر به این امر اختصاص یابد.

رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان با تأکید بر اینکه متأسفانه هیچ‌یک از مباحث عنوان‌شده در طرح پیشنهادی موجود نیست، ابراز کرد: به‌واقع در این طرح استخوان‌بندی درستی برای مشخص شدن اهداف مشاور از طرح وجود ندارد.

نوراله‌زاده خاطرنشان کرد: علاوه‌بر مشکلات فوق‌الذکر در طرح مشاور برخی نقاط و لکه‌های بزرگ را نیز در شهر مشخص کرده که سرانجام چگونگی کاربری آن‌ها به تدوین طرح تفضیلی منوط است؛ حال آنکه در بدو امر این طرح جامع شهری بوده که سیاست‌های کلی را مشخص می‌کند تا طرح تفضیلی بر مبنای این سیاست‌ها ضوابط و دستورالعمل‌های جزئی و منطقه‌ای را پیش‌بینی کند.

وی با اشاره به دیگر مشکلات موجود در طرح ارائه‌شده، بیان کرد: در بحث عدالت اجتماعی و توسعه کاربری‌ها در شهر همدان، همگان بر این امر واقف هستند که قیمت مسکن در برخی نقاط دارای تفاوت فاحشی با دیگر مناطق است؛ حال آنکه بهترین راهکار برای اصلاح وضع موجود، بهره‌گیری از راهکارهای تعیین‌شده در طرح جامع بوده، زیرا طرح جامع می‌توانست از طریق ضوابط و پهنه‌بندی، بخش بزرگی از این مشکل را حل کند.

رئیس کمیسیون معماری و شهرسازی شورای اسلامی شهر همدان گفت: می‌شد برای اصلاح این ایراد در مناطقی که به‌لحاظ دید و منظر شهری و مؤلفه‌‌هایی همچون بادخیز بودن دارای محدودیت نیستند و درعین‌حال نیازمند توسعه هستند، از طریق ضوابط امکان ساخت‌وساز بلندمرتبه را فراهم کرد و در مقابل در مناطق جنوبی شهر همدان که در دامنه الوند قرار گرفته و با بلندمرتبه‌سازی در آن‌ها به‌واقع تنفس شهر را دچار مشکل کرده‌ایم، امکان ساخت‌وساز با ارتفاع بالا محدودتر شود؛ اگر این امر را محقق کنیم، یقیناً شاهد به تعادل رسیدن قیمت مسکن در شهر همدان خواهیم بود.

وی با بیان اینکه متأسفانه فرآیند مذکور در طرح جامع شهری ارائه‌شده از سوی مشاور دیده نشده است، اذعان کرد: پهنه‌بندی بدیهی‌ترین شاخصی است که متأسفانه در طرح پیشنهادی وجود نداشت.

نورالله‌زاده با بیان اینکه در مباحث ترافیکی نواقص شدیدتری را شاهد هستیم، افزود: در اهداف تعریف‌شده عنوان کرده‌اند که به دنبال کاهش حجم ترافیک در مرکز شهر هستند، حال آنکه این مهم می‌بایست از طریق پهنه‌بندی و کاربری‌ها اصلاح شود، اما در طرح موجود این‌گونه نیست، بلکه دو فضای نیم‌رینگ با پهنای بسیار زیاد طولی در طرح تعریف کرده و عنوان شده است که می‌بایست این نقاط به‌صورت زیرگذر در قالب تونل انجام شود، حال آنکه این مهم ازنظر اقتصادی برای شهری همچون همدان نشدنی است.

وی با تأکید بر اینکه طرح پیشنهادی مشاور دارای مشکلات عمده و اساسی بسیاری است، عنوان کرد: جالب‌تر اینکه طرح ارائه‌شده به شورا طرح کلی در قالب عکس بود و هنوز ما از جزئیات بی‌خبریم؛ چراکه طرح نقشه‌ای وجود نداشت که ما بتوانیم مشکلات جزئی را مشخص کنیم. بنابراین مسائل عنوان‌شده تنها درخصوص طرح کلی بوده که درصورت در دسترس بودن جزئیات نقشه‌ای، یقیناً این ایرادات به‌مراتب بیشتر مشخص می‌شود.

نورالله‌زاده با بیان اینکه درصورت عدم اصلاح مشکلات موجود در طرح همدان به شهری بی‌برنامه در آینده بدل خواهد شد، گفت: در نبود برنامه درست روزبه‌روز در شهر همدان شاهد مشکلات بی‌شماری به‌لحاظ ساختاری خواهیم بود؛ به‌طور مثال در شهرک مدرس و یا شهرک متخصصین، در ابتدایی‌ترین سال‌های ساخت این آن‌ها مجوزها بر مبنای ارتفاع دوطبقه داده می‌شد، اما حالا طبق ضوابط جدید این ارتفاع به هفت‌طبقه رسیده! این درحالی است که امر مذکور سرانه جمعیتی را در این محلات بالاتر می‌برد، اما کاربری‌های عمومی و خدمتی در این مناطق امکان چنان افزایشی را نداشته است.

مع‌الوصف؛ با توجه به ایرادات عنوان‌شده، به نظر می‌رسد طرح جامع پیشنهادی درصورت عدم اصلاح نه‌تنها نتواند باری از دوش شهر بردارد، بلکه خود به مانعی برای توسعه متوازن بدل شود. بنابراین انتظار می‌رود هرچه سریع‌تر بنا به ضرورت اقتضائات شهری، متولیان امر در وادی رفع ایرادها ورود جدی کرده و نسبت به اصلاح نواقص اقدام عاجل در دستور کار خود قرار دهند.