تغییرات مهم روانی و رفتاری دوران بلوغ + راهکار والدین

در دوران بلوغ نوجوانان دچار تغییرات غیرقابل پیشگیری می‌شوند که با توجهِ به موقع والدین و رفتار و برخورد صحیح آنان می‌توان آنان را از آینده ای تباه نجات دهد.

سپهرغرب - گروه نوجوان : بلوغ به مجموعه ای از تغییرات رشدی جسمانی و عقلانی گفته می‌شود کهیکی از با شکوه ترین و البته سخت ترین مراحل رشدی هر فرد، دوران بلوغش می‌باشد. در این مرحله فرد نه در دوران خردسالی است و نه در دوران بزرگسالی، کم کم از کودکی فاصله می‌گیرد تا بزرگ شود.

کودک کم توان دیروز، حالا احساس قدرت می‌کند و خود را بزرگ می‌بیند. هر روز احساس‌های جدیدی را تجربه می‌کند و دوست دارد مستقل تر بشود. این درحالی هست که ممکن است والدینش جلوی استقلال او را بگیرند و همین امر باعث ایجاد خشم و پرخاشگری در او شود.

والدینی که نوجوان در حال بلوغ دارند، باید سطح اطلاعات و آگاهی‌های خودشان را نسبت به بلوغ و تغییراتی که در نوجوان ایجاد می‌کند، بالا ببرند تا بتوانند ارتباط بهتری را با نوجوانشان برقرار کنند و همچنین با او همانند یک دوست باشند.

 تغییرات و مشکلات دوران بلوغ پسران و دختران

رشد جسمانی زودتر از رشد عقلانی شروع می‌شود و به ناگهان نوجوان از نظر ظاهری تغییرات زیادی را نشان میدهد که ممکن است برایش خوش آیند نباشد.

کافیست نوجوانی اعتماد به نفس پایین هم داشته باشد همین مساله باعث گوشه گیری و منزوی شدن نوجوان می‌شود. معمولا این بحران از حدود 9 الی 19 سالگی در دختران و حدود 13 الی 19 سالگی در پسران اتفاق می‌افتد. پس بهتر است والدین قبل از رسیدن فرزندشان به این سن، سطح آگاهی خودشان را درباره بلوغ و نحوه ارتباط با نوجوانشان بالا ببرند.

 شایع ترین تغییرات روانی ـ رفتاری در دوره بلوغ عبارتند از:

1. نوجوانان در دوره بلوغ درباره دانستن برخی مسائل مانند وضعیت جسمانی، جنسیت، هویت و سایر خصوصیات که در آنها شکل می‌گیرد بسیار کنجکاوند.

2. در دوران بلوغ با اینکه نوجوانان تجربه کافی ندارند اما به تدریج رشد ذهنی و منطقی آنان بالا می‌رود و آنها قادر خواهند بود استعداد‌ها و تواناییهای خود را بشناسند. اعتماد به نفس و ارزش‌های اخلاقی در آنها رشد می‌کند تا جایی که می‌توانند با اطرافیان و جامعه سازگار گردند.

3. یادگیری ارزش‌ها یکی از مهمترین یادگیری‌های از پانزده سالگی به بعد است. در این سن افراد علاقه وافری به ارزش‌های معنوی پیدا کرده و گرایش بیشتری به این نوع ارزش‌ها دارند. آنها فلسفه زندگی را جستجو خواهند نمود و علاقه زیادی به مسائل سیاسی پیدا می‌کنند.

4. از ویژگی‌های رفتاری گروهی از نوجوانان در این دوران تمایل به رفتار نامطلوب مانند:سیگار کشیدن، دعوا کردن، خشونت یا گوشه گیری است. هیجانات و حالات عاطفی مختلفی مثل خشم، ترس،حسادت و عشق به جنس مخالف در این دوران گریبانگیر نوجوانان خواهد شد.

5. در این دوران نوجوانان تمایل بیشتری به برقراری روابط اجتماعی با دیگران دارند. آنها در این دوران متمایلند با دوستان، همسالان یا همکلاسان خود ارتباط بیشتری برقرار نمایند و از سوی آنها پذیرفته شوند. هر چند معمولاً ارتباطات اجتماعی آنها به داشتن دو یا سه دوست صمیمی محدود می‌شود اما دوستی عمیق تری بین آنها ایجاد می‌شود.

6. عالیترین مرحله رشد فکری انسان رسیدن به مرحله تفکر انتزاعی است که نوجوانان در سن بلوغ به این ویژگی دست می‌یابند. به طوری که قدرت تجزیه و تحلیل مسایل، تفکر منطقی و نتیجه گیری صحیح را می‌یابند.

7. در دوره نوجوانی و بلوغ، دختران و پسرا به دنبال هویت و شناخت خود هستند و برای آینده شان جهت گیری و برنامه ریزی می‌کنند. در این دوران رابطه آنها با والدین یا سایرین به رابطه با بزرگسال تبدیل می‌شود.

8. گسترش دامنه رغبت‌ها و تمایلات از دیگر ویژگی‌های روانی دوره بلوغ است. در این دوران، دختران و پسران تمایل بیشتری به فعالیت‌های هنری، ورزش، مطالعه، تماشای فیلم، شرکت در مجالس دوستانه می‌یابند.

شناختن جنس مخالف و پدید آمدن عشق‌های نوجوانی نیز در این دوران شایع است و اگر این نوع عشق‌ها با تفکر منطقی و تصمیم درست همراه نباشد، سبب به خطر افتادن آینده نوجوان و کشیده شدن او به سمت انحرافات خواهد شد.

 نوجوانان در دوران بلوغ دچار چه تغییراتی می‌شوند؟

- تغییرات بارز و عجیب نوجوانان در دوران بلوغ

9. گاهی در دوران بلوغ افراد دچار اختلالات و مشکلات خلقی مانند افسردگی، تمایل به انزوا و بی حوصلگی خواهند شد که می‌توانند آنها را با اقدامات موثر و روش‌های منطقی حل کنند.

10. یکی از مسایل رایج در دوران بلوغ فعال شدن هورمون‌های جنسی در نوجوانان می‌باشد که به دلیل اختلال روانی نیست و می‌توان آن را کنترل نمود این مسئله از طریق ورزش، فعالیت‌های هنری، برنامه‌های روزانه فعال و نگرش‌های سازنده والدین و با رسیدن به آرامش جسمی ـ روانی قابل کنترل می‌باشد.

در همه نوجوانان این ویژگی‌ها ثابت نیستند و در افراد مختلف با توجه به روحیه فرد و محیط زندگی او متفاوت است. تمام این ویژگی‌ها دارای جنبه مثبت هستند،اما آنچه برای نوجوانان و جوانان در این دوران مشکل ساز می‌شود،عبارتند از:

 تجربه اندک نوجوان و جوان

 آسیب پذیری نوجوانان و جوانان به علت حساسیت بالا

- مسئولیت پذیری و تربیت دوران کودکی که به خانواده و رفتار والدین ارتباط دارد، هنگامی نوجوان یا جوان به استقلال یا رشد اجتماعی خواهد رسید که از ابتدای کودکی حس مسئولیت در فرد ایجاد و تقویت شود.

براساس آنچه از خصوصیات روانی و رفتاری در دوران بلوغ شناختید، می‌توان نتیجه گرفت:

1. اولین و مهمترین ویژگی که از نظر رشد اجتماعی پر اهمیت است، استقلال طلبی، می‌باشد اگر چه در این دوران نوجوانان به علت کم تجربگی و نیاز و وابستگی‌های دیگر به استقلال کامل نمی رسند.

2. در این دوران رفتارهای نوجوان به تدریج تغییر می‌کند و شبیه به رفتار بزرگسالان خواهد شد.

3. در این دوران رفته رفته شخصیت پخته تر و جا افتاده می‌شود.

4. در این دوران ارتباط و معاشرت با دیگران بر نوجوان تاثیر می‌گذارد و در همین ارتباط‌ها رفتار و خود باوری و هویت یابی شکل می‌گیرد به همین خاطر ارتباط‌های نادرست بر روی آنان اثر نا مطلوب دارد.

 تغییرات رفتاری شایع در دوران بلوغ دختران و پسران

- در دوران بلوغ باید منتظر چه تغییراتی بود؟

5. در این دوره رغبت‌ها و تمایلات زیادی در نوجوانان صورت می‌گیرد و برخی از دختران در مراحل پایانی دوره بلوغ، ممکن است تمایل به ازدواج داشته باشند در حالیکه پسران کمتر در این دوران خواهان ازدواج هستند.

درست است ازدواج، راهی سالم برای تامین نیازهای جسمی و روانی است اما برای اینکه ازدواج موفقی صورت گیرد فرد باید آمادگی‌ها برای ازدواج مانند آمادگی زیستی، روانی، مادی و اجتماعی داشته باشد.

پس باید در این دوران دختران و پسران ابتدا برای فعالیت‌های سازنده مانند ادامه تحصیل، کسب مهارت‌های شغلی و فنی یا هنری و روابط اجتماعی سالم برنامه ریزی داشته باشند تا بتوانند در آینده آمادگی ازدواج را کسب نمایند و ازدواج موفقی داشته باشند.

 بزرگ ترین کمک والدین به نوجوان در حال بلوغ

یکی از مهم ترین کارهایی که پدر و مادر باید برای فرزندشان از کودکی و به ویژه در نوجوانی انجام بدهند، بالا بردن اعتماد به نفس و عزت نفس نوجوان است. عزت نفس به معنای دوست داشتن خود است. والدین باید کاری کنند تا نوجوانشان خودش را دوست داشته باشد و در نهایت به اعتماد به نفس یعنی جرات ورزی، برسد. راهکارهای زیر می‌توانند در بالا بردن اعتماد به نفس نوجوانان کمک کننده باشد:

1-در زمانی که نوجوان‌تان قصد صحبت کردن با شما را دارد، حتما با او تماس چشمی برقرار کنید.

2-هیچ گاه از ظاهر نوجوانتان، منفی نگویید. به او آرامش بدهید و بگویید که شما هم در دوران بلوغ چه تغییرات ظاهری را تجربه کرده اید. نشان دادن عکس هایتان در دوران بلوغ می‌تواند برای نوجوان‌تان خوشایند باشد.

3-محبت کردن را فراموش نکنید. با توجه به جنسیت فرزندتان و همچنین با توجه به نوع محبتی که فرزندتان نیاز دارد، حتما به او محبت کنید.

4-فراهم کردن امنیت نیز بسیار مهم است. هر زوجی ممکن است در زندگیشان با یکدیگر مشکلاتی را داشته باشند. اما مراقب باشید که مشکلات و تعارض هایتان را در حضور فرزندان مطرح نکنید و در مکانی به صورت خصوصی با یکدیگر راجع به تعارضتان صحبت کنید.

5-تشویق کردن اصل دیگری است. حتما نوجوانتان را به دلایل مختلف، و با توجه به موفقیت‌هایی که به دست آورده است، تشویق کنید و به او انگیزه پیشرفت بدهید.

6-به فرزندانتان مسئولیت‌های با توجه به تواناییشان بدهید. این کار می‌تواند اعتماد به نفس آنها را بسیار بالا ببرد.

7-اگر نوجوانتان کار نامناسبی را انجام داد، هیچ گاه نگویید که دوستش ندارید و یا از دستش ناراحت هستید بهتر است به او بگویید که از کار یا رفتاری که انجام داده اید ناراحت شده اید.

 رفتار‌های اشتباه والدین در مواجهه با تغییرات دوران بلوغ

- آیا والدین هم باید در دوران بلوغ فرزندشان تغییر کنند؟

یکی دیگر از مسئولیت‌های وادین در قبال فرزندشان، این است که برای آنها وقت بگذارند. با توجه به شغلتان، جنسیت و سن فرزندتان حتما برنامه ریزی نمایید. راهکارهای زیر می‌تواند برای داشتن یک برنامه خوب با هم بودن به شما کمک کند:

1-زمان مشخصی را از قبل تعیین کنید و به فرزندتان بگویید که می‌خواهید با او باشید.

2-در تمام مدتی که در کنار فرزندتان هستید سعی کنید به هیچ چیز دیگری الا فرزندتان و فعالیتی که قرار است انجام بدهید، فکر نکنید.

و در پایان نظر فرزندتان را بپرسید که بیشتر تمایل دارد که به چه کاری با یکدیگر بپردازید. سینما، تئاتر، ورزش یا هر کار دیگری؛ اینم طور می‌توانید به با هم بودن خود کمک کنید.