سنگاپور؛ تنها دولت‌شهر زیست‌پذیر و پایدار

سپهرغرب، گروه شهر: موفقیت سنگاپور در امر توسعه و پیشرفت، تحت‌تأثیر اتخاذ رویکردهای اصولی در برخورد با چالش‌های فراگیر و متداول مدیریت شهری قرار دارد که آن را در زمره زیست‌پذیرترین شهرهای جهان قرار می‌دهد.

سنگاپور شهر-کشوری مدرن، ثروتمند و بی‌همتا در نوع خود است که در مجمع‌الجزایر مالایی قرار دارد و یکی از سه دولت‌شهر مستقل کنونی موناکو، سنگاپور و شهر واتیکان در جهان محسوب می‌شود. دولت‌شهر یک سیستم سیاسی است که دولت آن، فقط بر یک شهر مستقل به‌‌‌عنوان مرکز زندگی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی و مناطق اطراف آن، حکومت می‌کند و سنگاپور به‌‌طور خاص؛ تنها شهر دارای حق حاکمیت، در جهان به حساب می‌آید. زیرا حق و قدرت کامل برای اداره خود و شهروندانش را بدون هیچ‌گونه دخالت از سوی دولت‌های خارجی دارد. همچنین دارای واحد پول مخصوص خود، یک ارتش تکنولوژیکی پیشرفته و جمعیتی قابل‌توجه است. این شهر-کشور یکی از زیست‌پذیرترین شهرهای جهان محسوب می‌شود.

      چرا سنگاپور زیست‌پذیر است

زیرساخت‌ها و امکانات عالی، پایین بودن میزان جرم و جنایت، حضور مهاجران بسیار و دسترسی به یک شبکه اجتماعی گسترده از قومیت‌های گوناگون، اهمیت دادن به فعالیت‌های فرهنگی، دسترسی به امکانات آموزشی و مراقبت‌های بهداشتی مناسب، پایداری منابع، مسکن کافی، ایمنی شخصی، آب‌وهوای مناسب، خدمات حمل‌ونقل باکیفیت، فعالیت‌های تفریحی مناسب، اقتصاد قوی، پاکیزگی شهر، دوستی با محیط‌زیست و استفاده ترکیبی از نوآوری و فن‌آوری از جمله عواملی هستند که برای پانزدهمین سال متوالی، آن را به یک شهر مناسب برای زندگی، تبدیل کرده است.

      تلاش‌های سنگاپور برای پیشرفت

در سال 1965 که استقلال سنگاپور در سراسر جهان به رسمیت شناخته شد، مساحت کم، فقدان منابع طبیعی، نرخ بالای بیکاری و شرایط نامناسب شهری، بقای ملی آن را کاملاً در معرض خطر قرار داده بود و تنها مسئله مورد توجه مقامات آن، پرداختن به اقدامات کوچک دولتی و مردمی برای پیشرفت بود. نه اهمیت دادن به آنچه که قرار بود در آینده به‌دست آید. در این زمان دولت سنگاپور با اتخاذ رویکردی عمل‌گرا، مستندسازی تجربیات به‌دست‌آمده، تعیین چارچوبی اصولی و مدیریت پویای شهری به برنامه‌ریزی برای توسعه شهری یکپارچه پرداخت. این دولت‌شهر امروزه دارای رقابتی‌ترین اقتصاد است. خیابان‌های امنی دارد. منظره شهری آن بسیار تمیز، سالم، پوشیده از درختان و بوته‌های گل‌دار، فضاهای سبز و باغ‌های سرسبز مرتب است. میزبان جالب‌ترین پارک شهری جهان با درختان فلزی برجسته‌ای است که انرژی خورشیدی را جذب و آب باران را جمع‌آوری می‌کنند و نرخ بیکاری بسیار پایینی دارد. تاجایی‌که در سال 2017 این نرخ تنها 2.2 درصد اعلام شد.

      وضعیت مسکن

با توجه به تمرکز ویژه دولت و مشاغل بر بخش مسکن، بیش از 90 درصد ساکنان سنگاپور صاحب‌خانه هستند و حدوداً 80 درصد از ساختمان‌های مسکونی آن را آپارتمان‌های چندطبقه با ساکنان چندقومیتی تشکیل می‌دهد. سیستم‌های حمل‌ونقل و ماشین‌آلات پیشرفته راه‌های ارتباطی گسترده‌ای میان این بخش‌ها، با سایر بخش‌های شهر از مراکز خرید محلی گرفته تا مراکز اجتماعات، مدارس، مجتمع‌های ورزشی و مراکز هاوکر (hawker centres) ایجاد کرده است. مراکز هاوکر عبارتند از: بازارهای غذاهای محلی و خیابانی وسیع و متنوع که غذای ارزان‌قیمت و باکیفیتی را در یک محیط بهداشتی فراهم می‌کنند. این بازارها از جاذبه‌های گردشگری سنگاپور محسوب می‌شود و از شهرت بسزایی برخوردار هستند. مقایسه شرایط فعلی این دولت‌شهر با گذشته، حاکی از اتخاذ رویکرد بلندمدت، یکپارچه، متعادل و پویای آن نسبت‌به برنامه‌ریزی و مدیریت شهری‌ آن است. حل مشکلات شهری گوناگون سنگاپور در گذشته، مقامات را ملزم به اتخاذ دیدگاهی فراتر از منطق، دانش معمول و متعارف موجود در جامعه خود کرد و جسارت لازم برای سرمایه‌گذاری در شرکت‌های چندملیتی را در اختیار آن‌ها قرار داد که این امر، منجر به رشد اقتصادی بی‌نظیر این شهر شده است.

      الگوی حکومتی

ازآنجایی‌که رشد شهری نباید به قیمت آسیب به محیط زیست یا کاهش کیفیت زندگی شهروندان به‌دست آید، حمایت‌های زیست‌محیطی و ایجاد محیطی تمیز، سرسبز و مناسب همراه با توجه به ضرورت اتخاذ مدل‌های اقتصادی صحیح، منجر به ایجاد تصویری مثبت از سنگاپور در ذهن و نظر گردشگران و همچنین سرمایه‌گذاران خارجی شد و از این دولت‌شهر، شهری متمایز از سایر شهرهای منطقه با مدیریتی استثنایی، کارآمد و تأثیرگذار ساخت. الگوی حکومتی این شهر، ترکیبی از پیاده‌سازی ضروریات سیاسی با به‌چالش‌کشیدن منابع و آسیب‌پذیری اقتصادی است. برنامه‌ریزان این شهر، با سرمایه‌گذاری بر دارای‌های ملی قابل‌توجه خود، اقدام به ارائه و توسعه پروژه‌های عظیم زیرساختی می‌کنند و علی‌رغم اینکه محدودیت منابع طبیعی، انسانی یا مالی می‌تواند، محدودیت‌هایی برای این برنامه‌ها ایجاد کند، با تمرکز روی عنصر نوآوری و استفاده از فن‌آوری‌های روز مشکلاتی از این قبیل را کاهش می‌دهند و در بلندمدت کاملاً برطرف می‌کنند. تفکر خلاقانه توأم با تخصص‌های مهندسی، نقشی حیاتی در تضمین اثربخشی سیاست‌ها و برنامه‌های شهری در راستای نگهداشتن سنگاپور در جایگاه‌های بالایی لیست زیست‌پذیری شهرها ایفا می‌کند.

سنگاپور شهری کوچک است که مساحت کم، نتوانست مانعی برای تبدیل آن به یک مرکز قدرتمند فرهنگی، معماری، غذایی و اقتصادی شود. دولت‌شهری که توانست، در عین حفظ هویت‌های متمایز و متفاوت، مجموعه‌ای متشکل از فرهنگ‌های یک‌سو را ایجاد کند و به موفقیت‌هایی شگفت‌انگیز دست یابد.