تصویر واقعی جامعه ایران

ما تا قبل از محرم، نگران بودیم که مراسم‌ عزاداری چگونه برگزار می‌شود؟ و آن‌ها که آنور آب نشسته بودند تا پیش از شروع محرم هر چی در توان داشتند را رو کردند و منتظر بودند تا این انگاره و تصویر را بسازند که محرم‌وکرونا چنان کند که چنگیز با قوم آریایی.

ما تا قبل از محرم، نگران بودیم که مراسم‌ عزاداری چگونه برگزار می‌شود؟ و آن‌ها که آنور آب نشسته بودند تا پیش از شروع محرم هر چی در توان داشتند را رو کردند و منتظر بودند تا این انگاره و تصویر را بسازند که محرم‌وکرونا چنان کند که چنگیز با قوم آریایی.

اما با شروع محرم تصویر دیگری از مراسم عزاداری منتقل شد. این تصویر چند عنصر کلیدی داشت که برساخته‌ مطلوب آن‌هایی که آنور آب نشسته بودند را باطل ‌می‌کرد و مایی که نگران، به انتظار اتفاق‌های محرم بودیم را به شناخت بهتری از جامعه ایرانی رساند. البته نگرانی ما به‌خاطر شناخت ناقصمان از جامعه بود.

سه عنصر مهم تصاویر چه بودند؟ ماسک، فاصله بین افراد و نظم عمومی درون هیئت برجسته‌ترین عناصر سازنده هیئات امسال بودند.

چرا مهم بودند؟ از نگاه جامعه‌شناسان دینی مانند وبر برای اینکه جامعه‏‌ای شکل بگیرد این بنیادی‏ترین ارزش‏‌ها هستند که اعمال را الزام‏‌آور می‏‌کنند و ما را به چیزی متعهد می‏‌کنند. این ارزش‏‌های بنیادین باید یک جایی تجربه شوند تا آن حالت الزام شکل بگیرد. محرم امسال امکانی برای تجربه‌ی آن معنای متعالی شد.

* پوزیتویستی‌ترین وجه دنیایی درباره آسمانی‌ترین امر این دنیا

امسال رفتار مداح و منبری تا میان‌دار و سینه‌زن نه براساس تکرار و عادت بلکه براساس یک دستورالعمل کاملا پزشکی و خارج از فضای هیئت صورت گرفت. یعنی پوزیتویستی‌ترین وجه دنیایی درباره آسمانی‌ترین امر این دنیا دستورالعمل تعریف کرد و انجام مناسک امسال متضاد با آن دیرینه و گذشته برگزار شد. یعنی چیزی جز عادت، رفتار عزاداران را شکل داد.

چه شد؟ بنا به گفته ستاد کرونا حدود 95 درصد هیئات پروتکل‌ها را رعایت کردند و اگر نخواهیم صرفا به تجربیات چشم‌هایمان اتکا کنیم، بنا به نظرسنجی معتبر سال گذشته دانشگاه تهران بیش از 95 درصد مردم ایران به نحوی در نذری‌دادن برای امام حسین(ع) مشارکت می‌کنند.

* عقلانیت جامعه ایرانی، دیندارانه است

عددها و رفتارها و تصاویر چه می‌گویند؟ با نگاه جامعه‌شناسی، وقتی جامعه یک سری اعمالی را انجام می‌دهد که قصدش تقرب به حق و رسیدن به قلمروی متعالی است مانند محرم امسال، حاضر است از عادات گذشته‌اش در برگزاری مراسم دست بکشد.

وقتی این رفتار تعالی‌جو در جامعه تکرار می‌شود مانند رفتار اربعینی‌شان یا رعایت مناسک رمضانی‌شان یا واکنش‌شان برای شهادت حاج قاسم یا شهید حججی و... تکرار اندر تکرار می‌شود؛ به ما نشان می‌دهد جامعه‌ ایرانی نظام ارزشی بنیادینش که مبتنی بر آن عمل می‌کند دیندارانه است. یعنی عقلانیت جامعه ایرانی، دیندارانه است.