تاجران مسلمان اسلام را به اوکراین آورده‌اند

سپهرغرب، گروه اندیشه: ورود اسلام به اوکراین به زمانی بازمی‌گردد که تاجران مسلمان به این کشور تردد می‌کردند. اسلام از جنوب و کشورهای عربی و ترکیه، و از شرق و قفقاز وارد این کشور شد.

اوکراین از کشورهای اروپای شرقی است. این کشور از شرق با روسیه، بلاروس، لهستان، اسلواکی، مجارستان، رومانی و مولداوی هم مرز است. پایتخت آن کِیف و زبان رسمی آن اوکراینی است، زبان روسی نیز در آن کاربرد دارد. جمعیت این کشور، بالغ بر 46 میلیون نفر است.

تا سال 988 میلادی، ساکنین اوکراین فعلی نیز به مانند بسیاری از مردم اروپا بت‌پرست بودند، ولی با پذیرش آئین مسیحیت از سوی پرنس ولادیمیر، این کشور نیز مسیحی شد. در سال 1054 میلادی به دنبال تکفیر متقابل پاپ روم و پاتریاک بیزانس، مذهب ارتدکس توسط پاتریاک بیزانس به وجود آمد و کشورهای زیادی از جمله دولت شهر روس کیف (اوکراین، روسیه و بلاروس) ارتدکس شدند و به همین دلیل بیشتر مردم اوکراین تابع کلیسای ارتدکس بوده و اقلیتی تابع کلیسای کاتولیک هستند که بیشتر ساکن نواحی غرب اوکراین هستند. بیشتر مردم اوکراین تابع کلیسای ارتدکس بوده و اقلیتی تابع کلیسای کاتولیک هستند. حدود 96٫2 درصد مسیحی، 0٫7 درصد مسلمان، 0٫6 درصد یهودی و 2٫5 درصد سایر ادیان، جمعیت اوکراین را تشکیل می‌دهند.

 ورود اسلام به اوکراین

دین اسلام در قرن 6 و 7 میلادی توسط تاتارهای روسیه به اوکراین آورده شده و در دوره امپراطوری عثمانی جمعیت مسلمانان افزایش یافته است. ورود اسلام به اوکراین به زمانی بازمی‌گردد که تاجران مسلمان به این کشور تردد می‌کردند. اسلام از جنوب و کشورهای عربی و ترکیه، و از شرق و قفقاز وارد این کشور شد. امروزه در سطح شهر کیف مسلمانان با برپایی غرفه و عرضه قرآن و سایر کتب اسلامی به زبان‌های روسی و اوکراینی و انگلیسی در جهت ترویج اسلام می‌کوشند.

مسلمانان به صورت اکثریت در شبه جزیره کریمه این کشور زندگی می‌کنند. مرکز تحقیقاتی پیو، جمعیت مسلمان در اوکراین را 393 هزار نفر اعلام کرده است، با این حال مرکز اداره امور مسلمانان اوکراین جمعیت مسلمانان را در حدود 2 میلیون نفر تخمین زده است.

هنگامی که اوکراین تحت سیطره روسیه قرار گرفت، مسلمانان شرایط سختی را گذراندند. بر اساس گزارش مرکز تحقیقات «طریق الحقیقه»، در آن زمان عزیمت برای حج در این کشور بسیار سخت بود. در 1979 حج ممنوع اعلام شد. مدارس و مساجد مصادره شد و بسیاری از مسلمانان مجبور شدند وطن خود را ترک کنند. ائمه مساجد و معلمین مدارس به روسیه تبعید شدند. برای اجرای این امور " سازمان ضد اسلامی" تأسیس شد. در 1983 دولت تمام کتابخانه‌ها، کتب اسلامی و بیش از 900 مسجد را ویران کرد.

در فاصله دهه‌های سوم و چهارم قرن بیستم، در اوکراین فعالیت‌هایی علیه اسلام آغاز شد. در سال‌های 1985 تا 1991 حزب پیروستریکا روی کار آمد. این حزب به مسلمانان آزادی نسبی در اقامه شعائر دینی داد. مسلمانان توانستند مدارس اسلامی بنا کنند. پس از سقوط نظام شوروی، اوکراین استقلال خود را اعلام کرد و حکومت جدید به اقلیت‌های دینی آزادی نسبی داد.

در اوکراین یک اقلیت اسلامی نسبتاً گسترده‌ای وجود دارد، که تعداد آن بالغ بر دو میلیون نفر است. عمده مسلمانان اوکراین را تاتارهایی تشکیل می‌دهند که با جامعه اوکراین درهم آمیخته، ویژگی‌های قومیتی و سنتی خود را از دست داده‌اند. البته جز تمایز نسبی تاتارهای شبه جزیره «کریمه» که هنوز بر جای مانده‌است. پس از به وجود آمدن فضای باز دموکراتیک در اوکراین در سال 1990، قرائن شکوفایی فعالیت‌های اسلامی در این کشور به طور قابل توجهی نمایان شد. از جمله کسانی که در این پیش رفت نقشی خاص ایفا کردند گروهایی از جوانان عرب تبار بودند که تحصیلات عالی خود را در دانشگاه‌های اوکراین ادامه می‌دادند. به ویژه دانشجویانی که در شهرهای کی‌یف، دانسک، اودسا، خارکف، زباروژیا، سیمرویل، وینیتسا و لوژانسک به مشغول تحصیل بودند. و البته این در کنار نقش فعالانه‌ای قرار داشت که تعداد رو به تزاید اوکراینی‌های به دین اسلام مشرف گردیده ایفا می‌کرد. ‌

 تشیع در اوکراین

انتشار تشیع در اوکراین نتیجه تلاش مبلغان ایرانی بوده است که پس از سقوط نظام کمونیسم، اجازه فعالیت در این کشور را پیدا کرده بودند. بیشتر شیعیان اوکراین نژاد مغولی دارند و از کشورهای ازبکستان، قزاقستان و آذربایجان وارد این کشور شده‌اند. البته برخی از اوکراینی‌ها نیز از مذهب اهل بیت (ع) تأثیر پذیرفته‌اند. شیعیان این کشور، سال‌ها است که مراسم عاشورا را برگزار می‌کنند. بنا بر بالاترین آمار، حدود صد هزار نفر از جمعیت اوکراین، شیعیان هستند.