تولید پودر عصاره مخمر از ضایعات کشاورزی در دانشگاه رازی کرمانشاه

سپهرغرب، گروه خبر: دانشگاه رازی کرمانشاه در طرح ابداعی هدفی را دنبال می‌کند تا عصاره خیسانده ذرت که همان پسماند واحدهای استخراج نشاسته از ذرت است را با استفاده از فرآیند میکروبیولوژی صنعتی به محصول دارای ارزش‌افزوده همچون عصاره مخمر تبدیل کند.

استفاده از وسایل بازیافتی در کارهای کشاورزی، علمی و عمرانی دانشگاه هم ازلحاظ هزینه به‌صرفه است و هم مانع به‌کارگیری مصالحی است که به محیط‌زیست آسیب می‌زند که از سوی دیگر موجب فرهنگ‌سازی می‌شود.

استفاده از ضایعات فلزی و کشاورزی‌ و پسماندهای بازیافتی در ساخت گلخانه، کارگاه فرآوری یولاف، ادوات کشاورزی، بوفه دانشجویی و دیگر موارد در دانشگاه رازی کرمانشاه موجب شده تا این اقدام در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی علاوه بر صرفه‌جویی در زمان و هزینه، مانع آسیب بیشتر به محیط‌زیست شود.

در مرکز مدیریت سبز دانشگاه رازی فرآیندی در نظر گرفته‌شده تا بتوان با استفاده از مصالح بازیافتی نیازهای دانشگاه در امور مختلف را برطرف کرد.

ساخت بوفه دانشجویی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی، ساخت کارگاه فرآوری یولاف در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی و احداث گلخانه با استفاده از مصالح بازیافتی توسط شهرداری دانشگاه در پردیس طاق‌بستان از موارد ساخته‌شده طی دو سال گذشته در دانشگاه رازی کرمانشاه است.

از میان فعالیت‌های مختلف انجمن علمی مهندسی شیمی دانشکده نفت و پتروشیمی دانشگاه رازی می‌توان به طرح تولید عصاره مخمر از ضایعات کشاورزی اشاره کرد که توسط « دکتر علیرضا حبیبی» به انجام رسیده است.

از همین رو مبتکر طرح تولید پودر عصاره مخمر از ضایعات کشاورزی و عضو هیئت‌علمی دانشگاه رازی کرمانشاه اظهار کرد: هدف این است تا عصاره خیسانده ذرت که همان پسماند واحدهای استخراج نشاسته از ذرت است را با استفاده از فرایند میکروبیولوژی صنعتی به محصول دارای ارزش‌افزوده همچون عصاره مخمر تبدیل کنیم.

حبیبی ادامه داد: عصاره خیسانده ذرت، پسماند واحدهای استخراج نشاسته از ذرت در صنایع غذایی است که از اسیدهای آمینه، کربوهیدرات‌ها، و مواد معدنی غنی است و عموماً برای افزایش مواد مغذی به خوراک دام و طیور استفاده می‌شود.

وی افزود: وجود مواد مغذی در عصاره خیسانده ذرت باعث شده است که به‌عنوان یک ماده اولیه مناسب برای کشت انواع سلول‌ها در میکروبیولوژی صنعتی کاربرد داشته باشد. در این طرح، از این ماده به‌عنوان ماده غذایی برای کشت مخمر «ساکارومایسس سرویزیه» استفاده می‌شود تا پس از تکمیل کشت این مخمر در فرمانتور، عصاره مخمر که حاوی نوکلوتیدها و پروتئین‌های محلول در آب است را تولید کنیم.

این دانشیار مهندسی شیمی بابیان اینکه عصاره مخمر کاربردهای متفاوتی دارد، افزود: این عصاره به‌عنوان مکمل غذایی و تأمین‌کننده ریزمغذی‌های موردنیاز انسان و حتی طعم‌دهنده در صنایع غذایی نیز کاربرد دارد. ولی هدف اصلی این طرح، تولید آن برای کشت سلولی بوده است چراکه به‌عنوان منبع نیتروژن سهم مهمی در فرمولاسیون محیط کشت‌های آزمایشگاه‌های بالینی دارد و با توجه به تحریم‌ها، این ماده دارای افزایش قیمت زیادی بوده است.

به گفته حبیبی، این ماده تولید داخلی چندانی ندارد و عمدتاً از چین و یا آلمان برای کشت سلولی آزمایشگاهی وارد می‌شود.

وی افزود: تاکنون به دلیل مشکلات شیوع ویروس کرونا، برای بازار آن اقدامی نشده است، اما امیدوار هستیم که با برطرف شدن مشکلات پایین‌دستی این طرح که مرتبط با مراحل پس از کشت سلول مخمر در فرمانتور و درنتیجه تبدیل آن به محصول پودری نهایی است، مشکلات تولید آن را برای ارائه به بازار برطرف کنیم.

این استاد دانشگاه یادآوری کرد، پس از کشت در فرمانتور لازم است عملیات واپاشی سلولی برای رهاسازی نوکلوتیدها و پروتئین‌های محلول در سلول‌های مخمر صورت گیرد.

حبیبی گفت: برای انجام این کار، پس از اتمام کشت در فرمانتور، دما تا 70 درجه سانتی‌گراد بالابرده می‌شود تا آنزیم‌های هیدرولیز کننده خود مخمر، عملیات هضم دیواره سلولی را انجام دهند که به این فرآیند اصطلاحاً اوتولیز گفته می‌شود. با آزادسازی نوکلوتیدها و پروتئین‌های محلول داخل سلولی، امکان جداسازی و تبدیل آن به محصول نهایی فراهم می‌شود.

در ادامه مدیر مرکز مدیریت سبز دانشگاه رازی کرمانشاه گفت: عصاره مخمر، همان مخمر هیدرولیز شده است که واپاشی سلولی شده و پروتئین‌های موجود در آن توسط عملیات مختلفی نظیر عملیات آنزیمی تجزیه‌شده و به یک محصول پودری شکل که قابلیت انحلال در آب را دارد و به اسیدهای آمینه که برای دام، آبزیان و انسان ارزش غذایی دارد تبدیل می‌شود.

هادی عبادی افزود: برای استفاده از سوبسترا (پیش ماده) ارزان‌قیمت در این زمینه، مواد پسماند کشاورزی به‌منظور کاهش مشکلات زیست‌محیطی و همچنین ارزانی قیمت، در اولویت قرار دارند که در پایان به محصولاتی باارزش افزوده تبدیل می‌شوند. میکروارگانیسم‌ها به علت دارا بودن سیستم آنزیمی قوی، این توانایی رادارند که مواد اولیه ساده را به موادی باارزش بیشتر تبدیل کنند،

کاهش هزینه‌های تولید با عصاره ذرت

وی عنوان کرد: استفاده از عصاره ذرت در این طرح کاهش هزینه‌های تولید و همچنین پسماندی است که سطح زیر کشت آن در کشور و به‌ویژه در مناطق غربی، خیلی بالا است.

مدیر مرکز مدیریت سبز دانشگاه رازی کرمانشاه در بخش دیگری از سخنانش، گفت: دانشگاه رازی با نیم‌قرن سابقه، 500 عضو هیئت‌علمی و 12 هزار دانشجو اولین دانشگاه کشور است که مرکز مدیریت سبز با پنج کمیته اصلاح الگوی مصرف، فرهنگی آموزشی، سیما و منظر، فضای سبز و تحقیق و توسعه دارد.

عبادی افزود: اکنون 27 عضو هیئت‌علمی در کمیته‌های ما حضور دارند ضمن اینکه طبق قانون یک درصد بودجه دانشگاه باید به مدیریت سبز اختصاص یابد اما در دو سال اخیر متوسط پنج درصد بودجه دانشگاه رازی به مرکز مدیریت سبز اختصاص‌یافته است که مبلغی حدود هفت میلیارد تومان می‌شود.

وی ادامه داد: این مرکز به دنبال تحقق آگاه‌سازی دانشجویان و بدنه جامعه شهری در خصوص توسعه پایدار است، چراکه علاوه بر شاخص‌های پایداری اجتماعی و اقتصادی، پایداری محیط زیستی نیز جزو شاخص‌های توسعه پایدار تعریف می‌شود.

دانشگاه رازی اکنون دارای 10 دانشکده و پردیس کشاورزی و منابع طبیعی بوده و با بهره‌گیری از دانش و تخصص 10 استاد، 49 دانشیار، 250 استادیار، 46مربی و درمجموع 355 عضو هیئت‌علمی در 39 گروه آموزشی و تعداد 12 هزار و 347 نفر دانشجو در چهار مقطع کاردانی، کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری یکی از دانشگاه‌های مطرح کشور است...