نقش زیرسـاخت‌ها در مدیریت سیل

سپهرغرب، گروه شهر: زیرساخت‌های سبز در خیابان‌های شهری، مکملی برای سیستم‌های زهکشی آب از طریق کانال‌کشی‌های قدیمی به شمار می‌رود؛ پوشش سبز، گل و لای و فرآیندهای طبیعی آب باران را قبل از رسیدن به کانال‌ها به خود جذب می‌کند و از این طریق، امکان وقوع سیل را به حداقل می‌رساند.

وجود پوشش سبز در خیابان‌ها نه تنها نقش مهمی در زیباسازی شهری ایفا می‌کند، بلکه از ورود سیلاب به بافت شهری جلوگیری می‌کند. فضاهای سبز باید در مکان‌های مناسب قرار گیرد و به گونه‌ای طراحی شود که امکان جذب بیشترین آب به خود را فراهم آورد. علاوه بر این خاکی که برای پرورش پوشش سبز به کار می‌رود نیز باید از قدرت جذب بالا برخوردار باشد که این امر به سهم خود، از ورود آب به بافت شهری و وقوع سیل پیشگیری می‌کند. اگرچه ترکیبات و فرآیندهای سهیم در ایجاد فضاهای سبز بسیار متنوع است اما در ادامه به معرفی رایج‌ترین آن‌ها پرداخته می‌شود:

 فرورفتگی‌های زمینی

سیستم‌های کانال‌کشی اغلب در پستی‌های زمین قرار دارد و این فضاها اغلب به عنوان مکان‌هایی کم‌عمق، باز و دارای کانال‌هایی سبز برای جذب روان‌آب‌ها و از بین بردن مواد آلاینده طراحی می‌شود. این گونه فضاها می‌تواند جایگزین مناسبی برای سیستم‌های زهکشی قدیمی باشد که آب را در لایه‌های بالایی زمین هدایت می‌کند. فروفتگی‌های زمینی از طریق کاهش جریان آب و افزایش رسوب آلودگی‌ها، به بهبود کیفیت آب کمک زیادی می‌کند.

 باغ‌های بارانی

باغ‌های بارانی از محیط مناسب دارای فیلتر خاک برخوردار است که می‌تواند آلودگی‌ها را از آب‌های جاری حاصل از باران در خیابان‌ها پاک کند.

 پوشش‌های سبز و خاک‌ها باید به عنوان سیستم‌های تصفیه و بسترهای باغ‌های خیابانی باید به گونه‌ای عمل کند که گویی برای جذب روان‌آب طراحی شده است. 

باغ‌های بارانی همچنین سیستم‌های حفاظت از محیط زیست، فضاهای کشت هموار، بافت‌های هدایت جریان آب و تنگه‌هایی نامیده می‌شود که از وقوع سیل پیشگیری می‌کند.

 بعضی از باغ‌های بارانی حتی به گونه‌ای طراحی شده است که آب آن می‌تواند به خاک زیرین نفوذ کند، در حالی که بعضی از این باغ‌ها آب را در مخازن خود جمع‌آوری و به آب پاک تبدیل می‌کند.

 سنگفرش‌های نفوذپذیر

اگر سنگفرش خیابان‌ها و فضاهای عمومی شهری به صورت نفوذپذیر ایجاد شود، آنگاه روان‌آبها را به خاک زیرین خود هدایت می‌کند که این امر به سهم خود از جریان یافتن آب باران در شهرها جلوگیری می‌کند. 

این آب‌های زیرزمینی از طریق مدیریت درست آن می‌تواند به آب پاک تبدیل شود و مورد استفاده عموم مردم قرار گیرد. این سطوح نفوذپذیر ممکن است به شکل بلوک‌هایی با قابلیت هدایت آب از طریق فاصله بین آن‌ها به سطوح زیرین باشد یا اینکه از موادی با قابلیت عبور آب از خود ساخته شود.

 درختان و بوته‌های خیابانی

درختان با ایجاد سایه باعث خنکی هوا می‌شوند و در نتیجه رضایت شهروندان را از محیط خیابان‌ها به طور قابل توجهی افزایش می‌دهد. برنامه‌ریزان شهری در حین طراحی خیابان‌ها باید فضاهای دنج و مناسبی را به کاشت درختان و باغچه‌های کوچک اختصاص دهند. 

نفوذپذیری خاک این فضاهای سبز خیابانی نیز از اهمیت بالایی برخوردار است چرا که آبرفت مفید باران را به خود جذب کرده و از جمع شدن آن در پیاده‌روها و خیابان‌ها جلوگیری می‌کند. 

علاوه بر این، فضای کافی باید به این پوشش‌های سبز اختصاص داده شود تا بیشترین کارآیی را برای خیابان‌ها و مردم داشته باشد.

 آبیاری منفعل

هدایت آب باران به سطح فضاهای سبز و بستر درختان علاوه آب مورد نیاز برای رشد این پوشش‌های سبز را فراهم می‌آورد و در کاهش جریان روان‌آبها به فاضلاب‌های محلی و زیرساخت‌های شهری کمک زیادی می‌کند. 

آبیاری منفعل یکی از ساده‌ترین و مقرون به صرفه‌ترین روش‌ها برای حل مشکل جریان روان‌آبها در سطح شهر و در نتیجه پیشگیری از وقوع سیل است.