چرا جوانان اروپایی به داعش می‌پیوندند؟

سپهرغرب، گروه اندیشه: عدم شناخت دقیق جوانان اروپایی از اسلام صحیح و تلقی آن‌ها از داعش به عنوان اسلام حقیقی که نقش کشورهای اروپایی در این امر کاملا آشکار است موجب شده تا این افراد گرایش‌های تکفیری پیدا کنند.

مدتی است که سریال پرمخاطبی با عنوان «خانه امن» از شبکه یک سیما در حال پخش است که در آن جوان آلمانی را نشان می‌دهد که به داعش پیوسته و برای انجام یک عملیات راهی ایران شده و در ادامه ماجراهای مقابله نیروهای امنیتی با وی را نمایش می‌دهد. متنی که در ادامه می‌خوانید یادداشت کوتاهی از محمد ابراهیم نژاد، کارشناس مسائل اسلامی با عنوان «یاران اروپایی و غربی داعش» است.

حضور جوانان اروپایی در میان صفوف تکفیری‌ها بخصوص داعش و خطر بازگشت این جوانان به کشورهایشان و تهدید امنیت اروپا به یکی از مهم‌ترین مباحث کنونی جوامع غربی تبدیل شده. بر اساس گزارشی که گروه بین‌المللی صوفان در آمریکا منتشر کرده است (سال 2014) میانگین سنی این جوانان از 18 تا 28 سال می‌باشد و تعداد این افراد تقریباً به 3 هزار نفر می‌رسد که بیشترین سهم را فرانسه با 900 نفر، و بعد از آن انگلیس و آلمان با 500 و 400 نفر دارد. یکی از ویژگی‌های اروپاییان حضور برخی نیروهای نظامی این کشورها در صفوف داعش است که با وجود سابقه مبارزه نظامی با گروه‌های افراطی در ارتش این کشورها در صفوف داعش قرار گرفته‌اند. جوانان اروپایی که به صفوف داعش پیوسته‌اند را می‌توان به دو گروه تقسیم کرد، جوانانی که جزو مهاجرین کشورهای اسلامی هستند و در حقیقت اصلیت آنها عربی است و تنها در اروپا رشد یافته‌اند، دسته دوم جوانانی هستند که اصلیت اروپایی دارند و با وجود فرهنگ اروپایی به داعش پیوسته‌اند.

این درحالی است که در گذشته اینگونه حضور اروپاییان در میان گروه‌های افراطی در جنگ افغانستان، بوسنی و چچن سابقه نداشته است. اما برای یافتن دلایل مهاجرت این افراد با وجود شرایط خوب زندگی و حتی در برخی افراد داشتن مدارک دانشگاهی باید به دهه 90 میلادی بازگردیم. در دهه 90 بن لادن با افتتاح دفتری در انگلیس اقدام به ترویج افکار خود در میان جوانان مسلمان اروپایی کرد همچنین دفاتر متعدد اسلامی با گرایشات سلفی جهادی در لندن آغاز به فعالیت کردند که بیشترین فعالیت آنها در کشورهای انگلیس، آلمان و فرانسه بود به‌طوری که شبکه زرقاوی که ریشه اصلی داعش محسوب می‌شود قبل از حمله آمریکا به عراق توانسته بود بسیاری از جوانان مسلمان آلمانی را از طریق شخصی به نام ابوعطا جذب گروه خود کند. همچنین ارتباط زرقاوی در آن دوران با ابوقتاده فلسطینی در انگلیس نیز یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد رابطه میان جوانان مسلمان اروپایی با افکار تکفیری‌های داعش می‌باشد. اما عدم آشنایی کامل این جوانان با اسلام صحیح و تلاش کشورهای غربی برای معرفی اسلام تکفیری به‌عنوان اسلام حقیقی این موقعیت را برای مبلغان سلفی جهادی در اروپا فراهم کرد تا به‌راحتی بتوانند افکار خود را در میان جوانان اروپایی ترویج دهند به‌‌طوری که بر اساس گزارش مرکز مطالعات کویلیام که در زمینه مبارزه با تروریست فعالیت می‌کند و مقر آن انگلیس می‌باشد و رئیس آن ماجد نواز از رهبران سابق حزب التحریر است، بیشتر سایت‌های گروه‌های تکفیری از انگلیس تغذیه می‌شوند.

یکی دیگر از دلایلی که جوانان اروپایی را جذب داعش می‌کند احساس پوچی نسبت فرهنگ مدرنتیته اروپایی و مظاهر فراوان دنیوی و فقدان معنویت در کشورهای اروپایی است و این عامل یکی از اساسی‌ترین عوامل این جوانان به گروه‌هایی مثل داعش است؛

 اما چرا داعش؟ چرا این جوانان جذب گروه‌های معتدل اسلامی نمی‌شوند؟

دلیل این امر را باید در نحوه تبلیغات داعش و خلافتی که داعش آن را به عنوان اسلام حقیقی معرفی می‌کند جستجو کرد، دلیل این امر را باید در جهادی جستجو کرد که داعش آن را به جوانان اروپایی معرفی می‌کند و این جوانان ماجراجو را بخاطر آن به‌سوی سوریه و عراق مهاجرات می‌کنند. یکی از شیوه‌های جذب داعش برای جذب جوانان اروپایی پیام‌های ویدئویی است که نیروهای اروپایی داعش هریک به زبان خود (آلمانی، انگلیسی، فرانسوی و…) خطاب به مسلمانان اروپا از طریق شبکه‌های اجتماعی ارسال می‌کنند. داعش همچنین با ساخت کلیپ‌هایی از نحوه برپایی شریعت در شهرهای تحت تصرف داعش و زندگی روزمره مبارزان خود که آنها را غرق در نعمت الهی، معنویت و نشاط توصیف می‌کند که با ملحق شدن به داعش و شرکت در جهاد زندگی تازه‌ای را بدست آورده‌اند و به خدا نزدیک‌تر شده‌اند.

 اما نحوه استفاده داعش از جوانان اروپایی به چه شکلی است؟ این نیروها چه جایگاهی را در تشکیلات داعش دارند؟

برای پاسخ به این سوال باید ساختار تشکیلاتی داعش را بهتر بشناسم. ساختار تشکیلاتی داعش از زمان زرقاوی بنا شده و در زمان ابوعمربغدادی به شکل یک دولت درآمده است. نیروهای اروپایی از ابتدا جایگاه ویژه ای در میان تشکیلات زرقاوی نداشت به‌طوری که پایگاه نظامی زرقاوی در افغانستان به جندالشام معروف بود و یکی از اختلافات میان گروهک وی با سازمان القاعده در همین موضوع بود چراکه زرقاوی اعتقاد داشت هسته اولیه گروه باید از کشورهای محدوده شامات باشند. بعد از زرقاوی و با روی کار آمدن ابوعمر و بعد از آن ابوبکرالبغدادی بیشتر فرماندهان این گروه را عراقی‌ها و سوری‌ها برعهده داشته و دارند و از نیروهای اروپایی تنها به عنوان سربازان عادی استفاده می‌شود.

شاید دلیل این امر را در این مسئله بتوان یافت که داعشی‌ها همچون سایر اعراب به دلیل اینکه زبان اسلام عربی است خود را مقدم بر سایر ملل می‌دانند و فهم خود را از اسلام برتر می‌دانند و سایر ملل و اقوام را تابع و پیرو خود به حساب می‌آورند یکی دیگر از دلایلی که اروپاییان جایگاه ویژه‌ای در داعش ندارند تاکید داعش بر قریشی بودن خلیفه و به تبع گزینش افرادی که به خلیفه از نظر فکری و فرهنگی نزدیک‌تر باشند به عنوان معاونان و فرماندهان است. همچنین داعش برخلاف سایر گروه‌های تکفیری برای گسترش سرزمین‌های خود بیش از دیگر گروه‌ها به روابط قومی و قبیلگی توجه دارد. اما شناخت کم نیروهای اروپایی داعش از اسلام و همچنین عدم انسجام و ارتباط عمیق و نبود تشکیلات واحد در میان نیروهای اروپایی نیز در عدم جایگاه ویژه این نیروها در تشکیلات داعش بی‌تأثیر نیست چراکه بیشتر نیروهای اروپایی از طریق شبکه‌های اجتماعی و یا روابط دوستانه جذب داعش شده‌اند و شاید اگر تشکیلات مستقلی در میان نیروهای اروپایی وجود داشت و همه این نیروها با هدایت فرد یا گروه خاصی جذب داعش می‌شدند شرایط به گونه‌ای دیگر بود.

با توجه به مطالب ذکر شده می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که عدم شناخت دقیق جوانان اروپایی از اسلام صحیح و تلقی آنها از داعش به عنوان اسلام حقیقی که نقش کشورهای اروپایی در این امر کاملاً آشکار است موجب شده تا این افراد گرایش‌های تکفیری پیدا کنند و بازگشت این جوانان که تمامی کشورهای اروپایی را دشمن خود می‌دانند و مبارزه با حاکمان آن را از مهمترین واجبات می‌دانند به یکی ازمهمترین دغدغه‌های کشورهای اروپایی تبدیل شده است، دغدغه‌ای که خود این کشورها با حمایت‌های مالی و سیاسی خود نقش اصلی را در بوجود آوردن این مسئله داشته‌اند.