طرح‌های جامع شهری محل سهم‌خواهی و مناقشات

بعد از انتصابات فرمایشی و اعمال نفوذ سیاسیون در جابه‌جایی مدیران استان‌ها و انتصابات جهت‌دار سِمت‌های کلیدی، فشار این سیاسیون و نمایندگان مجلس بر مسئولان استان‌ها برای تصویب طرح‌های جامع شهری و دست‌کاری آن‌ها، یکی از مهم‌ترین عرصه‌های سهم‌خواهی و مناقشات در کشور محسوب می‌شود.

بسیاری از این فشارها با هدف افزایش قیمت زمین در برخی نقاط شهرها انجام می‌شود که نتایج منفی و مخرب درازمدت آن دامن شهروندان را می‌گیرد. بسیاری از طرح‌های جامع شهری با تغییرات غیر علمی و غیر منطقی و فشار سیاسی مصوب می‌شوند و نتایج مخرب آن را در شهرهای مختلف می‌بینیم. بازتولید فقر و بیکاری و گسترش حاشیه‌نشینی از نتایج این مناقشات و سهم‌خواهی‌ها بوده که به دنبال خود انواع آسیب‌های اجتماعی را برای سال‌های دراز میهمان کریه و نامیمون شهرها می‌کند.

اعتیاد، انواع فساد اخلاقی، تغییر سبک زندگی از سنت‌های اصیل و کارآمد به سمت از خودبیگانگی، رشد مشاغل مزاحم و افزایش تعداد زنان خودسرپرست یا دچار نابه‌سامانی‌های اخلاقی، تنها بخشی از آسیب‌هایی است که با تصمیمات نادرست در طرح‌های جامع شهری گریبان مردم را می‌گیرد.

این مداخلات و فشارهای سیاسی تنها گریبان شهروندان را نخواهد گرفت، بلکه دستگاه‌هایی مثل شهرداری، مراکز بهداشت، دامپزشکی‌ها و جهاد کشاورزی و نیروی انتظامی را هم درگیر و هزینه‌های کلان به شهر تحمیل خواهد کرد.

طرح جامع، طرح بلندمدتی است که در آن نحوه استفاده از اراضی و منطقه‌بندی مربوط به حوزه‌های مسکونی، صنعتی، بازرگانی، اداری، تسهیلات عمومی مناطق نوسازی، بهسازی و اولویت‌های مربوط به آن‌ها تعیین شده است؛ ضوابط و مقررات حفظ بنا و نماهای تاریخی و مناظر طبیعی در طرح جامع شهری تهیه و تنظیم می‌شود و این طرح برحسب ضرورت، قابل تجدید نظر خواهد بود.

افزایش محدوده و اراضی شهری در طرح جامع یکی از مسائل مورد بررسی است که باید برای آن دلیل منطقی داشت و اتفاقاً مهم‌ترین عرصه فشارهای سیاسی و مناقشات و سهم‌خواهی‌ها نیز دقیقاً همین‌جا است.

وقتی موضوع افزایش اراضی شهری به مهم‌ترین رسالت نمایندگان مجلس تبدیل می‌شود، اعمال فشارها بر مسئولان راه و شهرسازی، شهرداری، استانداری و فرمانداری و شورای شهر آغاز می‌شود و مشکل از جایی حادتر می‌شود که مسئولان شهری برای افزایش اراضی دلیل منطقی نمی‌یابند؛ دقیقاً این‌جا است که صدای همه درمی‌آید، از دهیاران روستاها گرفته تا شهردار فلک‌زده‌ای که باید خدمات شهری را با بودجه محدود افزایش دهد.

اما تا اینجا ما تنها توانسته‌ایم قشرالقشر سیاسی‌کاری را ببینیم و رانت‌های درشت و لقمه‌های بسیار بزرگ، دست‌کم یک سال پیش از طرح موضوع الحاق اراضی موجب سرازیری نقدینگی‌های سرگردان به بازارهای خاص شده است. زمین‌های روستاییان از همه‌جا بی‌خبر مفت از چنگشان درآمده، افزایش قیمت زمین روستاها موجب گرانی زمین در بقیه شهر شده، بسیاری از شهرنشینان حاشیه‌نشین شده‌اند و تازه این اول بحران است؛ چراکه با اعمال فشارها و سیاسی‌کاری‌ها اگر روستاها به شهر ملحق شوند، تمام مشاغل روستایی در زمره مشاغل مزاحم تلقی خواهد شد و آن روستایی شریف که کاری جز شغل قدیمش بلد نیست، به‌ناچار به حاشیه شهر رانده می‌شود و بقیه مکافات را هم از این مختصر بخوانید.

سامان‌دهی دست‌فروشان که یکی از معضلات جوامع شهری است نیز از این محل برمی‌خیزد.

به‌هرروی امیدواریم صدای معترضان در شهرهایی مثل همدان که همین حالا درگیر فشارها برای تصویب طرح جامع هستند، به جایی برسد و سهم‌خواهی عده‌ای اندک مصالح حال و آینده شهرها را با چالش و تخریب مواجه نکند. هرچند امیدها به سر رسیده و طلب به سر نرسیده؛ چراکه آن بهره‌مندان از رانت‌ها و لقمه‌های بزرگ به‌راحتی میدان را ترک نخواهند کرد.