اگر فرصت 20ساله پنجره جمعیتی را از دست بدهیم چه بلایی در انتظار کشور است؟

سپهرغرب، گروه اجتماعی: یک کارشناس آینده‌پژوهی با بیان "تنها دو دهه تا پایان فرصت طلایی «پنجره جمعیتی» برای افزایش فرزندآوری زمان داریم"، گفت: اگر این دو دهه را غنیمت نشمریم در آینده یکی از بدترین عدم تعادل‌های هرم‌ جمعیتی یا یکی از بدترین انواع سالمندی را تجربه می‌کنیم.

مریم اردبیلی اظهار کرد: اختلاف‌نظرهای شدید والدین در خصوص تربیت فرزندِ نخست، گاهی مانع از تکرار تجربه فرزندآوری می‌شود، دغدغه فرزندپروری یک دغدغه مهم است و خیلی‌ها میلی به فرزندنخواهی ندارند اما به‌دلیل چالش‌هایی که در تربیت فرزند نخست پیدا می‌کنند از خیر داشتن فرزندان بیشتر می‌گذرند!

وی ادامه داد: یکی از چالش‌های ما در فرزندآوری این است که دیدگاه‌های دو والد از دو فرهنگ مختلف در تقابل با یکدیگر قرار گیرد، در زندگی‌های سنتی این تقسیم نقش‌ها مشخص‌تر بود و یک بخش آن توسط پدر و یک بخش آن توسط مادر انجام می‌شد اما این نقش‌ها یک مقدار متکثرتر شده است و والدین فردگراتر و کمال‌گراتر شدند، همه این اختلاف سلیقه‌ها باعث ایجاد مشکل هم در تربیت و هم در رابطه پدر و مادر با یکدیگر می‌شود.

این کارشناس خانواده خاطرنشان کرد: ما باید بدانیم که بچه‌ها میدان جنگ ما نیستند! بچه‌ها، جای ثابت کردن حرف‌های ما به یکدیگر نیستند! والدین باید با هم به تفاهم برسند و مشکلات را بدون حضور بچه‌ها با هم حل کنند و اختلاف سلیقه‌های خودشان را کنترل کنند و اگر موفق نمی‌شوند حتماً از یک مشاور کمک بگیرند.

اردبیلی با ابراز اینکه "ما بیشترین چالش در تربیت فرزند را روی فرزند نخست داریم"، یادآور شد: با تعدد فرزندان یک ریل تربیتی در خانواده شکل می‌گیرد و بعد از آن پدر و مادر در نقش والدگری صحیح قرار می‌گیرند چون در تک‌فرزندی، پدر و مادر حتی نقش والدگری خودشان را هم گم می‌کنند و هم‌عرض بچه می‌شوند و گاهی چالش‌ها شدیدتر می‌شود اما با تعدد فرزندان یک بخش عمده‌ای از اصول تربیتی را فرزندهای بزرگتر و چارچوب خانواده به بچه‌های کوچکتر می‌آموزند و لازم نیست پدر و مادر دوباره از اول همه چیز را به فرزند بیاموزند لذا بهتر می‌شود تربیت فرزندان را کنترل کرد.

وی با بیان اینکه "تنها دو دهه تا پایان فرصت طلایی پنجره جمعیتی برای افزایش فرزندآوری زمان داریم"، گفت: اگر این دو دهه را غنیمت نشمریم در آینده یکی از بدترین عدم تعادل‌های هرم‌ جمعیتی یا یکی از بدترین انواع سالمندی را تجربه خواهیم کرد.

این پژوهشگر و آینده‌پژوه پس از توضیح مفهوم پنجره جمعیتی تصریح کرد: در یک مقطع زمانی، سلامت و رفاه جامعه افزایش پیدا می‌کند، مرگ‌ومیرها کم می‌شود و افزایش فرزندآوری یک‌دفعه رشد جمعیت بالایی را رقم می‌زند اما بعد از مدتی به‌علت ورود فرهنگ کشورهای مدرن و ابزار کنترل موالید به کشورها، افراد امکان کنترل موالید را پیدا می‌کنند، حالا اگر سیاست‌های ملی هم به‌سمت کاهش جمعیت برود کاهش باروری بیشتر می‌شود.

اردبیلی افزود: اشکال این است که این کاهش در کشور ما خیلی سریع اتفاق افتاد و این سیاست به‌موقع تعدیل نشد و داستان ادامه پیدا کرد، در برخی از کشورها این کاهش ظرف 70 تا 100 سال اتفاق افتاد و این باعث شد متعادل‌تر به‌سمت سالمندی بروند اما در کشور ما این کاهش ظرف 10 تا 15 سال اتفاق افتاد و ما شاید در آینده یکی از بدترین عدم تعادل‌های هرم‌ جمعیتی یا یکی از بدترین انواع سالمندی را تجربه کنیم.

وی یادآور شد: حالا فرصت جمعیت چه‌زمانی است؟ وقتی آن نسلی که پیک جمعیتی هستند وارد سنین فرزندآوری شوند، در این فرصت که بین سه تا چهار دهه در نظر گرفته می‌شود کشورها باید چند چیز را برنامه‌ریزی کنند از جمله توسعه اقتصادی و رشد علمی، در عین حال چون این جمعیت دوره فرزندآوری‌اش تمام شود آن هرم سنی کمترین تعادل را دارد و بعد از آن سیاستگذاری‌ها هم تأثیر چندانی نخواهند داشت، از این جهت در این چهار دهه بیشترین سرمایه‌گذاری روی این است که این افراد تا می‌توانند تعداد فرزندان بیشتری بیاورند.

این کارشناس مسائل زنان با تأکید بر اینکه "از این چهار دهه در کشور ما تقریباً دو دهه‌اش گذشته است"، اظهار کرد: متأسفم که بگویم این دو دهه، دهه‌های طلایی‌تری بود اما کماکان تا دو دهه این فرصت طلایی را داریم که باید از آن نهایت استفاده را بکنیم، هم حکومت، هم قوانین و هم مردم و خانواده‌ها باید در این مدت همه به هم کمک کنیم تا وقتی با سالمندی مواجه می‌شویم اولاً متعادل‌تر روبه‌رو شویم و دوم اینکه امید داشته باشیم این وضعیت چند سالی است و بعد از گذران آن، هرم جمعیت جوان بالا می‌آید و چرخ‌های کشور را می‌چرخانند.

اردبیلی متذکر شد: اما بدترین سناریو این است که ما این دو دهه را غنیمت نشمریم و فرزندآوری کافی اتفاق نیفتد! آن وقت با سالمندی مواجه می‌شویم که هم شدیدتر است هم افق روشنی ندارد و تا 30 سال بعد از آن هم مشخص نیست بتواند خودش را بازیابی کند!