هنرنمایی صنایع‌دستی لرستان در رویارویی با کرونا

سپهرغرب، گروه خبر: صنایع‌دستی نمایش هنر مردمان هر منطقه از روزگاران کهن تابه امروز به شمار می‌رود که در گذر تاریخ روایت‌هایی از سبک و روش زندگی این مردم را با خود همراه کرده است.

صنایع‌دستی هر قوم و ملتی، معرف ذوق و خلاقیت‌های آنان در پاسخ به ضرورت‌های مادی و معنوی در مرحله مشخصی از گسترش تاریخی بوده و مظهر تمدن انسان‌های هر جامعه به شمار می‌رود که تنوع صنایع‌دستی لرستان تأکیدی بر غنا و قدمت این هنر دیرینه در این دیار است.

دست سازه‌های صنایع‌دستی نه‌تنها کالاهایی برای مبادله و ظرفیتی جهت رونق کسب‌وکار هستند بلکه سفیران فرهنگی و راویان تاریخی روزگاران مردم هر منطقه‌ای نیز محسوب می‌شوند.

در استان لرستان صنایع‌دستی ثمره دست‌هایی است که عشق را از قلب خود جاری ساخته و با انگشتان خود آن را بر تاروپود گلیم و ماشته و جاجیم پیوند داده‌اند و این در حالی است که به گفته کارشناسان پیشینه کهن لرستان با پیدایش و شکل‌گیری بسیاری از صنایع‌دستی که هنوز برخی از آن‌ها همراه با تغییراتی چند، ساخته‌ و پرداخته می‌شوند، پیوندی ناگسستنی دارد و نخستین این صنایع را می‌توان به ابتدایی‌ترین دست‌ساخته‌های سنگی مکشوفه از غارهای مسکونی پیش‌ازتاریخ کُنجی، یافته و غار پاسنگر خرم‌آباد که در حدود 40-35 هزار سال پیش توسط ساکنان آن تولیدشده‌اند مربوط دانست.

انواع صنایع‌دستی عشایر لرستان سیاه‌چادر، قالی و گلیم، ماشته، هور، هور اسبو و صنایع‌دستی روستایی را قالی، گلیم، رنگرزی و جاجیم‌بافی را تشکیل می‌دهند.

صنایع‌دستی لرستان همواره مجالی برای بروز ذوق و سلیقه لرستانی‌ها در ادوار تاریخ بوده است از زمانی که گلیم‌ها و جاجیم‌های بافته‌شده دست زنان لر، زیبنده نمایشگاه‌های بین‌المللی شد و یا شاید از دورتر و هنگامی‌که اولین سماور ورشویی ایران به دست اساتید مجرب در بروجرد ساخته شد و یا شاید حتی قبل‌تر از آن هنگامی‌که زیورآلات مفرغی آذین‌بخش گیسوان زنان لر بود، اوج هنرمندی این مردمان، جهانیان را شگفت‌زده کرده بود.

صنایع‌دستی در لرستان ازلحاظ خواستگاه اجتماعی و مکان تولید به سه دسته صنایع‌دستی عشایری، روستایی و شهری تقسیم می‌شود.

صنایع‌دستی عشایری شامل آن دسته از صنایعی است که توسط هنرمندان ایلات و عشایر تولید شده و اغلب جنبه خودمصرفی دارند، بیشتر این صنایع دربرگیرنده دستبافته‌های عشایری با نقوش و طرح و رنگ خاص هر ایل است که نمونه بارزی از نبوغ هنری پدیدآورندگان آن است. این محصولات در لرستان از تنوع بالایی برخوردارند و مهم‌ترین تولیدکنندگان آن زنان هنرمند ایل بختیاری ساکن در این استان و دیگر ایلات و طوایف آن است، ازجمله این دستبافته‌ها می‌توان به نمکدان، جل (روزینی)، هور، هوراسبان، خورجین، گلیم (له)، جاجیم، سیاه‌چادر، وریس (کشه)، چوغا، پلاس، چیت اشاره کرد.

صنایع‌دستی شهری که شامل آن دسته از صنایعی است که از دیرباز متناسب با امکانات و فرهنگ شهرهای مختلف جهت پاسخگویی به نیازهای جوامع وابسته به آن به وجود آمده است، مهم‌ترین مرکز این‌گونه از صنایع در استان لرستان شهرستان بروجرد است که در این زمینه از قدمتی دیرینه برخوردار است. گیوه‌بافی و گیوه‌دوزی، حرمی‌بافی، ماشته‌بافی، خراطی، منبت، معرق و چوب، سوزن‌دوزی، آجیده دوزی، قلم‌زنی، علم‌سازی، قفل‌سازی سنتی، نمدمالی، زرگری و ساخت زیورآلات سنتی، دوخت البسه محلی، ساخت سازهای سنتی، طراحی سنتی، تذهیب و تشعیر، رنگرزی سنتی، نقاشی روی شیشه و ورشو سازی برخی از صنایع‌دستی شهری لرستان محسوب می‌شوند.

صنایع‌دستی روستایی نیز که خاص جامعه روستایی است در استان لرستان دنباله صنایع‌دستی عشایری است با تحولی گاه جزئی در فن و ابزار و عمده‌ترین این صنایع رنگرزی، جاجیم‌بافی، فرش‌بافی و گلیم‌بافی است که اگرچه باهدف مصرفی تولید می‌شوند ولی به‌عنوان کالا در بازارهایی که خریداران آن‌ها عمدتاً از اقشار روستایی است عرضه می‌شود.

اما آنچه امروز در عرصه صنایع‌دستی بیش از دیگر ویژگی‌های آن به شمار می‌رود تلاش صنعتگران و هنرمندان این دیار برای معرفی و تلاش صنایع‌دستی استان در روزگاران ناخوش کرونایی است که روی سخت خود را به این فعالان هنر و اقتصاد نمایش داده است.

به گفته کارشناسان و مسئولان صنایع‌دستی لرستان تا پیش از شیوع ویروس کرونا سالانه حدود هفت میلیارد تومان صنایع‌دستی استان به فروش رسیده است که متأسفانه با شیوع بیماری کرونا و اعمال محدودیت‌ها تاکنون حجم کمتری از صنایع‌دستی استان در سال‌جاری به فروش رفته است.

     تسهیلات کرونا به 157 کارگاه صنایع‌دستی لرستان پرداخت شد

معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان گفت: 157 کارگاه تولید صنایع‌دستی استان از تسهیلات خسارت کرونا بهره‌مند شدند.

افشین باباحسینی بیان کرد: این تسهیلات در راستای رونق تولید و پیشگیری از خروج کارگاه‌های صنایع‌دستی از مدار تولید بوده که تا سقف 6 میلیون تومان به هنرمندان دارای مجوز و تا سقف 12 میلیون تومان به کارگاه‌های مجوز گروهی پرداخت شده است.

وی بدون اشاره به مجموع تسهیلات پرداخت شده اظهار کرد: بر اساس برآوردهای اولیه 15 میلیارد تومان خسارت ناشی از کرونا در حوزه صنایع‌دستی لرستان محاسبه شده است.

معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان با تأکید بر ضرورت فاصله گرفتن از سبک‌های سنتی فروش و عرضه صنایع‌دستی در شرایط کنونی تأکید کرد: هنرمندان لرستانی باید با رویکردهای نوین، استفاده از نرم‌افزار (اپلیکیشن) مجازی و سایت‌های فروش عرضه صنایع‌دستی را در دستور کار قرار دهند.

بابا‌حسینی عنوان کرد: اکنون سایت‌های «پیش کالا» و «زنبیل» در زمینه تجارت و فروش صنایع‌دستی فعال هستند که حضور و فعالیت هنرمندان استان در این صفحات مجازی ضروری به‌نظر می‌رسد.

وی گفت: با توجه به شیوه‌نامه وزارتخانه، ابزارهای تشویقی و ترغیبی خوبی برای بازاریابی الکترونیکی و استفاده از نرم‌افزارهای مجازی در نظر گرفته شده است.

     نبود بازار فروش صنایع‌دستی مهم‌ترین چالش روزهای کرونایی صنایع‌دستی لرستان

معاون صنایع‌دستی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان همچنین گفت: با توجه به شیوع ویروس کرونا عمده مشکلات هنرمندان صنایع‌دستی در استان عدم فروش محصولات به‌ویژه در زمان‌های گردشگر‌پذیر استان است.

باباحسینی با بیان اینکه در طی ماه‌های گذشته برخی از تولیدکنندگان به‌دلیل مشکلات پیش‌رو امکان تولید و فروش محصولات را نداشتند اظهار کرد: شبکه توزیع بین پخش و مواد اولیه و تولید صنایع‌دستی، عرضه‌کنندگان محصولات به‌صورت صندوق‌های خودگردان، غرفه‌داران استان متحمل خسارت‌های سنگینی شدند.

وی با اشاره به حمایت‌های دولت از این هنرمندان ادامه داد: در این راستا علاوه بر تسهیلات دستورالعمل‌های تشویقی و ترغیبی نیز در استان انجام شده است تا تولیدکنندگان صنایع‌دستی بتوانند به تولید و عرضه محصولات خود بپردازند.

این مقام مسئول عنوان کرد: به همین منظور بر اساس تفاهم‌نامه وزارت خانه میراث فرهنگی با پست محصولات صنایع‌دستی با 30 درصد تخفیف از طریق پست پیشتاز به مقصد ارسال می‌شوند و تولیدکنندگان می‌توانند برای فروش محصولات خود از طریق پست پیشتاز اقدام کنند.

تسهیلات بنیاد رضوی به صنایع‌دستی لرستان پرداخت می‌شود

باباحسینی گفت: 31 هنرمند صنایع‌دستی استان، از یک میلیارد تومان تسهیلات صندوق بنیاد برکت رضوی بهره‌مند می‌شوند.

وی بیان کرد: لرستان به‌عنوان یکی از هشت استان بهره‌مند از تسهیلات حمایتی این صندوق انتخاب شده و در این راستا یک میلیارد تومان به آن اختصاص‌یافته است.

معاون صنایع‌دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان اظهار کرد: هنرمندان صنایع‌دستی استان که دارای شرایط لازم هستند تسهیلات 30 تا 40 میلیون تومانی با کارمزد چهار درصد را از این صندوق دریافت می‌کنند.

بابا حسینی با تأکید بر ضرورت فاصله گرفتن از سبک‌های سنتی فروش و عرضه صنایع‌دستی در شرایط کنونی تأکید کرد: هنرمندان لرستانی باید با رویکردهای نوین، استفاده از نرم‌افزار مجازی و سایت‌های فروش، عرضه تولیدات خود را در دستور کار قرار دهند.

     ثبت‌نام دو هزار و 925 واحد گردشگری و تولید صنایع‌دستی لرستان در سامانه کارا

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی لرستان گفت: تاکنون دو هزار و 925 واحد گردشگری و تولید صنایع‌دستی استان جهت دریافت تسهیلات کرونا در سامانه کارا ثبت‌نام کردند.

سید امین قاسمی بیان کرد: در ایام شیوع ویروس کرونا با توجه به آسیب دیدن بسیاری از مشاغل، امکان استفاده از تسهیلات 12 درصد برای مشاغل آسیب‌دیده در حوزه صنایع‌دستی و گردشگری فراهم‌شده است.

وی اظهار کرد: تسهیلات سامانه کارا در قالب تسهیلات اشتغال‌زایی عشایری و روستایی مشمول افرادی می‌شود که محل کارگاه و یا سکونت آن‌ها در یکی از مناطق روستایی باشد و در این راستا تاکنون دو هزار و 925 واحد گردشگری و صنایع‌دستی استان متقاضی دریافت تسهیلات در قالب این طرح ‌شده‌اند.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری لرستان با بیان اینکه این کارگاه‌ها بیشتر واحدهای بوم‌گردی و مشاغل خانگی استان در مناطق روستایی هستند ادامه داد: امکان پرداخت 23 درصد حق بیمه کارفرمایی کارکنان مشاغل مربوط به صنایع‌دستی و گردشگری خسارت‌دیده فراهم شده است.

قاسمی ادامه داد: همچنین تاکنون حدود یک میلیارد تومان تسهیلات در حوزه گردشگری و بیش از دو‌میلیارد تومان تسهیلات در حوزه صنایع‌دستی به مشاغل آسیب‌دیده از کرونا پرداخت شده که این روند در آینده سرعت بیشتری خواهد گرفت.

وی با اشاره به امهال سه‌ماهه مالیات و ارزش‌افزوده در کل کشور، بیان کرد: برای بازپرداخت تسهیلات بانکی از این مهلت سه‌ماهه، در جهت کمک به بخش خصوصی استفاده کرده‌ایم.

     52 رشته بومی و غیربومی صنایع‌دستی در لرستان تولید می‌شود

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان در این خصوص گفت: در حال حاضر 52 رشته بومی و غیربومی رایج رشته صنایع‌دستی در استان تولید می‌شود.

قاسمی با اشاره به وجود سه هزار و 500 کارگاه کوچک، بزرگ، انفرادی و مشاغل خانگی تولید صنایع‌دستی در استان اظهار کرد: هفت هزار و 500 هنرمند با مجوز اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان و بیش از 12 هزار نفر به‌صورت مشاغل خانگی در حوزه تولیدات صنایع‌دستی فعال هستند.

وی افزود: اکنون یک بازارچه دائمی در خرم‌آباد و سه بازارچه موقت و خودگردان با همکاری بخش خصوصی در شهرهای بروجرد، دورود و الیگودرز تولیدات صنایع‌دستی استان را عرضه می‌کنند.

مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان لرستان همچنین با اشاره به اینکه باید در خصوص فروش صنایع‌دستی استان کارهای بیشتری صورت گیرد بیان کرد: سال گذشته به‌صورت فروش چمدانی 55 هزار دلار و از طریق گمرک نیز 6 هزار دلار صادرات محصولات صنایع‌دستی استان را به کشورهای مختلف داشته‌ایم.