دهه مبارک فجر انقلاب و بازخوانی آرمان‌ها

محمدنباتی

دهه مبارک فجر از 12 تا 22 بهمن‌ماه 1357 را به‌حق می‌توان در اعداد ایام‌الله و روزهای خوش پیروزی حق بر باطل محسوب کرد.

از منظر قرآن کریم تنها دو انقلاب منجر به حاکمیت تمام‌عیار دین شد، یکی انقلاب حضرت موسی (ع) و دیگری انقلاب حضرت محمد مصطفی (ص).

انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (ره) سومین زنجیره انقلاب‌ها از این نوع است که کاملاً صبغه الهی دارد و دارای جامعیت بوده و منجر به تشکیل حکومت و بروز و ظهور حاکمیت دین در عرصه اجتماع شد.

انقلاب‌ها را به دو دسته سیاسی و اجتماعی (بنیادین) تقسیم می‌کنند؛ انقلاب‌های سیاسی آن‌هایی هستند که صرفاً به جابه‌جایی حاکمان و نخبگان سیاسی می‌پردازند و انقلاب‌های اجتماعی، انقلاب‌هایی هستند که علاوه‌بر تغییر حاکمان و نخبگان سیاسی، به تغییر بنیادین در ارزش‌ها، ایدئولوژی و فرهنگ مسلط نیز دست می‌زنند. علاوه‌بر این، دامنه تغییراتی که برخی انقلاب‌ها ایجاد می‌کنند، صرفاً به درون مرزهای ملی محدود نمی‌ماند، بلکه امواج این انقلاب‌ها با تأثیر بر سایر کشورها و الهام‌بخش بودنشان، تحولات جدیدی را در سایر نقاط دنیا رقم می‌زنند.

انقلاب اسلامی ایران ازجمله انقلاب‌های اجتماعی است که علاوه‌بر تغییر و تحول در جامعه ایران، در ایجاد تحولات سیاسی اجتماعی در سایر جوامع نیز تأثیرگذار بوده و حتی در تحول هندسه قدرت نظام جهانی و در به چالش کشاندن پایه‌های این نظام موفق است.

هرچند در دنیا انقلاب‌های مختلفی ازجمله انقلاب فرانسه در سال 1789 م، انقلاب روسیه در سال 1917 م و غیره اتفاق افتاده‌اند که هرکدام به نوبه خود توانسته‌اند جامعه خویش را متحول کرده و بعضاً بر محیط‌های پیرامونی خود نیز تأثیرگذار باشند، اما کارشناسان روشن‌بین و بی‌غرض بر این مدعا مهر تأیید می‌گذارند که انقلاب مردم ایران چه از بُعد پدیداری و چه از جنبه‌های ماندگاری و تأثیرگذاری، انقلابی منحصربه‌فرد بوده و هرروز بر دامنه تأثیرگذاری خود می‌افزاید.

این تأثیرگذاری به‌اندازه‌ای است که پا از مرزهای جغرافیای کشور ما فراتر گذاشته و بر مردمان دیگر کشورها، به‌ویژه بر انسان‌های آزاده و حق‌طلب، تأثیرات شگرفی دارد؛ به‌گونه‌ای که توانسته آنان را بیدار کند و زمینه شکل‌گیری جنبش‌های مردمی را فراهم آورد. حضرت امام (ره) بر این مهم توجه کرده و در وصیت‌نامه خویش چنین بیان می‌دارند: «شک نباید کرد که انقلاب اسلامی ایران از همه انقلاب‌ها جدا است: هم در پیدایش و هم در کیفیت مبارزه و هم در انگیزه انقلاب و قیام».

به عقیده بسیاری از تحلیل‌گران خارجی، انقلاب اسلامی در ردیف انقلاب‌های بزرگ جهان قرار دارد؛ عظمت و شکوهی که با انقلاب اسلامی همراه و عجین شده، پیام بلند آن است. پیام و اندیشه‌ای که نه‌تنها از انقلاب تفکیک نمی‌شود، بلکه موجب امتیاز انقلاب اسلامی از سایر انقلاب‌ها نیز شده است و پیامی که تحول اساسی و ریشه‌ای در جهان معاصر به‌وجود آورده و سبب بیداری ملت‌ها شده و زمینه را برای بازگشت به خویشتن فراهم کرده است.

بروز و ظهور انقلاب اسلامی معادلات پیچیده سیاسی، اقتصادی و نظامی را دگرگون کرده و تمامیت اردوگاه کفر و استکبار را به لرزه درآورده است.

انقلاب اسلامی ایران ثابت کرد که هم می‌توان دین‎‌دار بود و هم می‌توان تحول سیاسی اجتماعی ایجاد کرد و از این جهت این انقلاب در ترویج روحیه خودباوری و اعتمادبه‌نفس در میان دین‌باوران دنیا بسیار الهام‌بخش بوده است؛ به‌گونه‌ای که در اثر پیروزی انقلاب اسلامی، روح تازه‌ای در جنبش‌های اسلامی و نهضت‌های رهایی‌بخش در سراسر دنیا دمیده شد و این جنبش‌ها دور جدیدی از فعالیت‌های خود را آغاز کردند. از همین جاست که امثال آلوین تافلر، قرن 21 را قرن روح‌الله دانسته‌اند. به قول هارت، استاد دانشگاه نیویورک: « انقلاب اسلامی نشان داد که جهان به آهنگ آمریکا نمی‌رقصد».

امام (ره) در بیان دلایل ماندگاری انقلاب اسلامی چنین بیان می‌دارند: «بی‌تردید رمز بقای انقلاب اسلامی همان رمز پیروزی است و رمز پیروزی را ملت می‌داند و نسل‌های آینده در تاریخ خواهند خواند که دو رکن اصلی آن انگیزه الهی و مقصد عالی حکومت اسلامی و اجتماع ملت در سراسر کشور با وحدت کلمه برای همان انگیزه و مقصد است».

ماندگاری انقلاب بستگی به فرهنگ و قوام یک جامعه وابسته به قوام فرهنگ آن جامعه دارد. فرهنگ عبارت است از: «باورها، ارزش‌ها، الگوها و شیوه‌های رفتاری ویژه برخاسته از باورها و ارزش‌ها، به عقیده‌ فیلسوفان اجتماعی، قوام فرهنگ در ارزش است و در تعریف آن نیز گفته‌اند: «ارزش عبارت از اندیشه‌ها و تصورات از آنچه یک فرهنگ خاص به آن‌ها به‌عنوان خوب یا بد، متمایل یا غیر متمایل است.» با توجه به این تعاریف، می‌توان گفت که انقلاب ما، یک انقلاب فرهنگی بود و به تعبیر شهید مظلوم دکتر بهشتی (ره)، انقلاب ما انقلاب ارزش‌ها بود. انقلابی که رنگ و بوی مادی باورها و ارزش‌ها را تغییر داد و آن‌ها را رنگ و بوی الهی بخشید. چراکه به اعتقاد تمام جامعه‌شناسان اسلامی، جامعه‌ای می‌تواند سعادت آدمی را تضمین کند که ارزش‌هایش مبتنی بر ارزش‌های دینی و اسلامی باشد.

انتقال ارزش‌ها و ضرورت آن سخن امروز نیست، مفهوم شکاف نسلی به چگونگی تداوم فرهنگ یک جامعه از نسلی به نسل دیگر مربوط می‌شود. در جامعه‌ ما نسل اول انقلاب، سختی‌ها و فراز و نشیب‌های فراوانی را پشت سر گذاشت تا آنکه توانست بر ظلم و سیاهی حاکم بر جامعه غلبه کرده و ارزش‌های اسلامی را در قالب حکومتی دینی متبلور کند. نسل دوم نیز در دامان همین نسل انقلابی پرورش یافته و در جهت تداوم و استمرار دستاوردهای انقلاب اسلامی، سهیم شد و با آرمان‌های الهی، هشت سال در جبهه‌های نبرد ایستادگی کرد و حماسه دفاع مقدس را به تصویر کشید. اما نسل سوم و چهارم که در دوران آرامش و ثبات نهاد انقلاب متولد شد، با یک سلسله خواسته‌هایی روبه‌رو است که بی‌توجهی و پاسخگو نبودن به این خواسته‌ها، می‌تواند زمینه‌ بی‌هویتی آنان را فراهم کند. آسیبی که اگر در جامعه پدید آید، کشور را از اهداف انقلابی خود دور می‌کند. زیرا ما انقلاب کردیم تا هویت از دست رفته‌ خود را بازگردانیم و جز زیر سایه‌ فرامین الهی، از هیچ ابرقدرتی تبعیت نکنیم.

      ارزش‌های انقلاب اسلامی

ساده‌‌زیستى مسئولان، استکبارستیزى، سلطه‏‌ستیزى، بیگانه‏‌ستیزى، ‌‌استبدادستیزی، افتخار به انقلابی‌گرى، عدالت‌طلبی، دوری از تجمل‌گرایی، اجتناب از اشرافی‌گرى، نفى استثمار، نفى سلطه‌پذیرى، نفى تحقیر ملت به‌وسیله‌‌ قدرت‌هاى سیاسى دنیا، نفى وابستگى سیاسى، نفى نفوذ و دخالت قدرت‌هاى مسلط دنیا در کشور، نفى سکولاریسم اخلاقى و اباحیگرى، دفاع از مظلومان جهان، ‌فتح قله‌هاى دانش، کرامت انسان، سعى براى ایجاد برادرى و برابرى، ‌اخلاق، ایستادگى در مقابل ‌دشمن، ایمان، استقلال سیاسى، اقتصادى، ‌فرهنگى، آزادى فکر، رواج اخلاق فاضله، حکومت مردمى، حکومت صالح و انسان‌هاى برخوردار از دین و تقوا در رأس کارها و غیره، ‌ازجمله ارزش‌های انقلاب اسلامی هستند که مقام معظم رهبری بر لزوم حفظ و تقویت آن‌ها تأکید کرده‌اند.

از همین روی شناخت ارزش‌های انقلاب و انتقال آن به نسل جدید وظیفه‌ای واجب و حیاتی است، بنابراین برنامه‌های چهل‌ودومین دهه مبارک فجر همچنان که از عنوان برنامه‌های آن در نام‌گذاری روزها و برنامه‌های آن مستفاد می‌شود، باید همچون گذشته به‌سان آیینه‌ای بیانگر تبیین آرمان‌ها، اصول و اهداف انقلاب اسلامی باشد.

عمق‌بخشی معرفتی و بصیرتی مردم به‌ویژه نسل جوان از آرمان‌ها، اهداف و دستاوردهای انقلاب در عرصه‌های مختلف و شناخت کامل نقشه‌های دشمنان و آفات و آسیب‌هایی که ممکن است در گذر زمان انقلاب را از مسیر اصلی خود منحرف کند، ازجمله مسائلی است که باید در مراسم و جشن‌ها ملحوظ نظر قرار گیرد.

بر همه ما فرض است که با نیت و انگیزه الهی برای یاری و نصرت انقلابی که برآمده از آموزه‌های اسلام ناب محمدی (ص) است، با همان شور و شعور انقلابی، به دور از سستی و تنبلی با وحدت و همدلی در سایه‌سار نخل ولایت حرکت شتابنده خود را در همه عرصه‌های عشق‌آفرین جامعه و تحقق مراحل پنجگانه ترسیمی از طرف رهبر حکیم و فرزانه انقلاب ادامه دهیم. اِن‌شاءالله