سیمای زشت خرید و فروش حیوانات در یک نگاه

سپهرغرب، گروه زیست‌بوم: قبل از اینکه دیوار برای آزار حیوانات کاری انجام دهد، بیش از چهار هزار نفر در این سایت، فقط مشغول ثبت آگهی‌های ممنوعه حیوانات بودند و هیچ فعالیت دیگری در این سایت نداشته‌اند. این یعنی احتمالاً خریدوفروش حیوان کسب‌وکار اصلی آن‌ها بوده است.

گزارش «گونه‌های ممنوعه حیات‌وحش» سایت دیوار چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟ همیشه وقتی حرف از کمپین‌های مقابله با حیوان‌آزاری‌ به میان می‌آید، یادمان به کارزارهای محافظت از جان یوزپلنگ ایرانی، حمایت از فوک خزر، مخالفت با آزار دلفین‌های نمایشی و انواع موج‌های اجتماعی در حمایت از گونه‌های در حال انقراض یا حیوانات بانمک می‌افتد! اما هیچ‌کس تابه‌حال برای جان سارها، کبوترها، مارها، طوطی‌ها و... کمپینی به راه نینداخته است؛ این حیوانات نه آن‌قدر کمیاب هستند که به خاطر خطر انقراض جلب‌توجه کنند و نه در صنعت نمایش و سیرک کاربرد دارند که روی احساسات مردم اثر بگذارند. با این‌حال همچنان بعضی از کارهایی که انسان با آن‌ها انجام‌ می‌دهد حیوان‌آزاری محسوب می‌شود.

پیش‌ازاین که خریدوفروش دسته بزرگی از حیوانات در سایت دیوار ممنوع شود، شکارچیان برای فروششان روی آگهی‌های قرمز و سفید این پلتفرم خیلی حساب می‌کردند؛ حالا اما با اتفاق‌های جدیدی که در این سایت افتاده، تعداد این آگهی‌ها به‌شدت کاهش یافته است.

دیوار در ماه‌های گذشته اطلاعات کمی و کیفی مهمی درباره حیوان‌آزاری افراد، شهرهای محل سکونتشان و حیوانات موردعلاقه آن‌ها و همچنین اقدامات این سایت برای مقابله با متخلفین تهیه کرده است؛ اما ما مهم‌ترین و جالب‌ترین نکات این گزارش را استخراج کرده‌ایم که در ادامه می‌توانید مطالعه کنید:

     چه افرادی؟ چه شهرهایی؟

با اطلاعاتی که دیوار به دست آورده، می‌توانیم با تقریب خوبی ادعا کنیم شهرهایی که محرومیت بیشتری دارند علاقه بیشتری هم به فروش و آزار حیوانات دارند. گروه دیوار هشت ماه فعالیت کاربران خودش در آگهی‌های حیوانات را موردبررسی قرار داده و به این نتیجه رسیده که سهم آگهی‌های این دسته در شهرهای زابل، زاهدان، تبریز، شهرکرد، ایرانشهر، تربت‌جام، بندرعباس، اراک و مرند به‌طور معناداری از همه شهرها بیشتر بوده است.

سهم فعالیت کاربران این شهرها در دسته گونه‌های ممنوعه و آزار حیوانات، بیش از دو برابر کل آگهی‌های مشابه در شهرهای دیگر بوده است. سه مورد از پنج شهر اول این فهرست، در استان سیستان و بلوچستان قرار دارند که از استان‌های محروم کشور محسوب می‌شود. آن‌ها بیشتر چه آگهی‌هایی ثبت می‌کردند؟ گروه دیوار می‌گوید که 87 درصد حیوان‌های ممنوعه دیوار در این سه‌ شهر را فروش یاکریم تشکیل داده است.

جالب این‌که میزان فروش آگهی‌های ممنوعه در شهرهای مختلف، ماه‌به‌ماه با یکدیگر فرق دارد. مثلاً تعداد این آگهی‌ها در سه شهر استان سیستان و بلوچستان به‌مرور از خرداد بیشتر شده و تا دو ماه بعد، کم‌کم تعداد آگهی‌های آن کاهش یافته است. در تربت‌جام، ماه فروردین، ماه پر آگهی برای علاقه‌مندان به دسته آگهی‌های حیوانات ممنوع بوده است. از طرف دیگر در همه شهرهایی که این کسب‌وکار رواج زیادی در آن‌ها دارد، تعداد این آگهی‌ها در ماه خرداد افزایش‌یافته در حالی است که در شهرکرد، به‌مرور با گرم‌تر شدن هوا آگهی‌های ممنوعه هم کم‌تر شده است.

یک محیط‌بان‌ می‌گوید دلیل این اتفاق به فصل جوجه‌آوری حیوانات برمی‌گردد. بهار معمولاً زاد و ولد حیوانات بیشتر‌ می‌شود و اغلب متخلفین و صیادان غیرقانونی جوجه و بره‌ها حیوان‌ها را از طبیعت سرقت‌ می‌کنند و به فروش‌ می‌رسانند.

متخلفین به‌مرور از دیوار نا امید می‌شوند

قبل از این‌که دیوار برای آزار حیوانات کاری انجام دهد، بیش از چهار هزار نفر در این سایت، فقط مشغول ثبت آگهی‌های ممنوعه حیوانات بودند و هیچ فعالیت دیگری در این سایت نداشته‌اند. این یعنی احتمالاً خریدوفروش حیوان کسب‌وکار اصلی آن‌ها بوده است. بعد از تلاش‌های دیوار برای کاهش آگهی‌های این دسته، تعداد درخواست ثبت آگهی مرتبط با گونه‌های ممنوعه حیات‌وحش 16 درصد کاهش یافته است.

همچنین تعداد افرادی که در دیوار فقط به ثبت آگهی گونه‌های ممنوعه حیوانات می‌پرداختند از چهار هزار و 200 نفر در تیرماه به سه هزار و 570 نفر در ماه شهریور رسیده است؛ یعنی روش دیوار باعث تغییر مسیر این کاربران شده است و به نظر می‌رسد به‌مرور از دیوار نا امید شده‌اند چون یا آگهی‌هایشان تأیید نمی‌شود یا دنبال راهی برای دور زدن فیلترینگ دیوار بوده‌اند که اغلب هم با شکست روبرو شده است.

چه حیوان‌هایی بیشتر خریدوفروش می‌شوند؟

شما اگر به جمعه‌بازار حیوانات تهران مراجعه کنید، می‌بینید که آنجا کسی حیوان اهلی نمی‌فروشد یا حداقل تعدادشان بسیار کم‌تر است. این اتفاق در آگهی‌های دیوار هم خودش را نشان داده است. گروه دیوار دو ماه آگهی‌های حیوانات را بررسی کردند و متوجه شدند 47 درصد آگهی‌های این دسته، شامل حیوانات وحشی (چه خریدوفروش و چه نزاع بین آن‌ها) است. بعدازآن، یاکریم با سهم 10 درصدی از گونه‌های ممنوعه بیشترین تعداد ثبت آگهی را به خود اختصاص داده است. خسک و قمری هم در دسته‌های بعدی قرار داشتند.

به‌طورکلی پرنده‌ها در دسته حیوانات (ممنوع و مجاز) بیشتری سهم را نسبت به سایر حیوان‌ها دارند. بخش زیادی از آن‌ها را احتمالاً کفتربازها، یا آن‌طور که بین خودشان رایج است، عشق‌بازان تشکیل می‌دهند! 50 درصد از آگهی‌های حیوانات دیوار مربوط به پرنده‌هاست.

بعد از پرنده، حیوانات مزرعه، سگ و ماهی جزء دسته پرطرفدار آگهی‌های دسته حیوانات بوده‌اند. تنها یک درصد از آگهی‌های این حوزه را هم خزنده‌ها تشکیل می‌دهند و حدود 14 درصد از این آگهی‌ها شامل سگ و گربه می‌شود. بسیاری از پرندگانی که در دیوار خریدوفروش می‌شوند گونه‌های مجاز هستند اما بسیاری دیگر نیز گونه‌های ممنوعه‌ای هستند که دستاویز سوداگری متخلفین می‌شوند.

دیوار چطور توانست جلوی متخلفان بایستد؟

گزارش دیوار نشان می‌دهد که آن‌ها راه‌های ترکیبی متنوعی را برای کاهش آگهی‌های حیوان آزاری به‌کاربرده‌اند.

1. آن‌ها یک فیلتر به اسم فیلتر «محتوای بد» تهیه کردند. به ربات نظارت دیوار، کلیدواژه‌هایی داده شد که لیست سیاه حیوان‌آزاری بود. این محتوای بد که در همکاری بین دیوار و فعالان سرشناس حوزه محیط‌زیست تهیه‌شده، شبیه یک صافی عمل می‌کند و نمی‌گذارد آگهی‌های شامل کلیدواژه‌های ممنوعه به مرحله تأیید برسند؛ این دسته‌ها شامل پرنده‌های شکاری، گوشت حیوانات ممنوعه، حیواناتی که برای زیبایی در الکل انداخته می‌شوند، حیوانات تاکسی‌درمی شده، جنگ و شرط‌بندی بر سر حیوان‌ها، اعضای بدن حیوان‌ها و حتی وسایل حیوان‌آزاری می‌شود که درمجموع بیش از 9 هزار کلیدواژه ممنوعه را شامل می‌شود.

2. در مرحله دوم مواردی از آگهی‌ها که به نظر مشکوک می‌رسیدند به ناظران عمومی این سایت ارجاع داده می‌شد تا آن‌ها درباره انتشار آن تصمیم بگیرند. تنوع این آگهی‌ها بسیار بالا است و گاهی با اصطلاحات جدیدی یک حیوان را آگهی می‌کنند و گاه به شکلی حیوان را مورد سوءاستفاده و آزار قرار می‌دهند که قبلاً سابقه نداشته است. اگر این ناظرها هم نمی‌دانستند که باید چه تصمیمی درباره آگهی مشکوک بگیرند، آن را به مرحله بعد می‌سپارند.

3. ناظران متخصص آگهی دیوار، افراد آموزش‌دیده در حوزه حیوانات و محیط‌زیست هستند. دیوار در همکاری که با متخصصین حوزه محیط‌زیست داشته جزوه‌های جامعی را تهیه‌کرده و به ناظران متخصص ارائه کرده است و آن‌ها حالا می‌توانند سره را از ناسره تشخیص دهند. این ناظران زبده آگهی‌های مشکوک را موردبررسی قرار می‌دهند.

نتیجه این سه مرحله این شده که دیوار توانسته با این تمهیدات آگهی‌های گونه‌های ممنوعه حیات‌وحش را 80 درصد کاهش دهد. همچنین تعداد گزارش‌های کاربران مبنی بر آگهی‌های مشکوک دسته خریدوفروش حیوانات در ماه شهریور 40 درصد کاهش یافته است.

     آیا مشکل حل شده است؟

متأسفانه خیر! دیوار این چراغ را روشن کرده و انتظار می‌رود به‌مرور با تکمیل فهرست محتوای بد و به‌روزرسانی دانش گروه نظارت، در این حوزه به‌طور مستمر پیشرفت کند، اما خریدوفروش گونه‌های ممنوعه هنوز پابرجا است. بسیاری از متخلفین در پلتفرم‌های دیگر که نظارت در آن‌ها ضعیف‌تر است یا در شبکه‌های اجتماعی مثل اینستاگرام و تلگرام مشغول سوداگری هستند و آثار مخرب این نوع اقدامات بر محیط‌زیست در آینده بیشتر نمود خواهد یافت.

به گزارش فارس واقعیت این است که تا در بازاری تقاضا نباشد، عرضه‌ای هم نخواهد بود. سازمان محیط‌زیست، محیط‌بان‌های فداکار و سایت دیوار تمام تلاش خود را به کار بسته‌اند تا متخلفین را محدود کنند، اما ما شهروندان نیز نسبت به محیط‌زیست و حیات‌وحش مسئولیت‌هایی داریم. شاید زمان آن رسیده که اگر به هر شکلی و با هر انگیزه‌ای مشتری این بازار سیاه هستیم، در تصمیم‌گیری کمی بیشتر تأمل‌کنیم!