|
سپهرغرب، گروه زیست‌بوم: همه ما می‌دانیم که بیشتر ایران دارای پوشش خشک و بیابانی است اما نباید از جنگل‌های ایران که بخشی از مساحت آن را پوشانده است غافل شویم. شاید همه شما با شنیدن نام جنگل به یاد مناطق سرسبز شمالی بیفتید. البته درست است که پوشش جنگل‌های شمالی ایران بیشتر از بقیه نقاط به چشم می‌خورد اما بهتر است بدانید که مناطق دیگری نیز در کنار ما هستند که جزو جنگل‌های ایران محسوب می‌شوند.
در ایران به لطف ارتفاعات و دشت‌هایی که در کنار هم جغرافیایی خاص را تشکیل داده اند، جنگل‌ها، گونه‌های گیاهی و جانوری و در کل زیست‌بوم‌های متفاوتی وجود دارد که همه آن‌ها ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فردی دارند که جزو مناطق دیدنی ایران محسوب می‌شوند. در این مطلب با الی‌گشت به طور کلی به ایران‌گردی در جنگل‌ها می‌پردازیم و آن‌ها را معرفی خواهیم کرد. با ما همراه باشید.
جنگل‌های شمالی ایران
جنگل‌های هیرکانی: احتمالاً تابه‌حال نام هیرکانی به گوشتان خورده است. جنگل‌های ایران در حاشیه جنوبی دریای خزر به جنگل‌های هیرکانی معروف‌اند. این جنگل‌ها با طول حدود 800 کلیومتر و عرضی بین 20 تا 70 کیلومتر از آستارا شروع و تا دره گلیداغی بجنورد ادامه می‌یابند که ارزش بسیار زیادی از نظر زیست‌شناسی دارند. شاید برایتان جالب باشد که بدانید این منطقه به خاطر وجود رشته‌کوه‌های البرز و دریای خزر از عصر یخبندان در دوره سوم زمین‌شناسی، در امان مانده و به همین دلیل از آن زمان تاکنون به زندگی خود ادامه داده است. این قدمت که حدود 40 میلیون سال است باعث شده که برخی از گونه‌های گیاهی و جانوری آن بوم زاد (اندمیک) باشند. یکی از درختان بسیار زیبای این منطقه که بومی این جنگل‌ها است با نام انجیلی (Parrotia Persica) شناخته می‌شود که از ویژگی‌هایش خزان رنگارنگ آن است. به‌طوری‌که رنگ‌های زیادی را در برگ هایش مشاهده می‌کنید. ویژگی دیگر آن این است که شاخه‌های درخت انجیلی به هم جوش می‌خورند و به همین دلیل تنه این درخت بسیار جالب و زیباست.
بوم زاد یا اِندمیک (Endemic): این اصطلاح زمانی به کار می‌رود که گونه ای زیستی تنها مختص و بومی منطقه‌ای خاص است و در هیچ کجای دیگری از جهان یافت نمی‌شود. برای مثال یوز ایرانی، تنها در ایران وجود دارد و اندمیک ایران است.
جنگل‌های ارسباران: جنگل‌های شمالی ارسباران در شمال استان آذربایجان شرقی وجود دارند که مساحت آن‌ها به بیش از 70 هزار هکتار می‌رسد. البته از لحاظی می‌توان این جنگل‌ها را نیز زیرمجموعه جنگل‌های هیرکانی دانست اما برخی از متخصصان بر این باورند که از لحاظ تخصصی این جنگل‌ها با هم متفاوت هستند. در جنوب رودخانه ارس، این جنگل‌های ایران را می‌بینید که هزاران نوع درخت و حیوانات را شامل می‌شود. یکی از ویژگی‌های ارسباران کوه‌های بلندی است که سراسر این جنگل را پوشانده اند و شما را محو خودشان می‌کنند.
جنگل‌های زاگرس در غرب و جنوب غرب نظیر جنگل بلوط
این جنگل‌های عظیم مساحتی حدود 6٫1 کیلومتر دارند که در استان‌های آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام، لرستان، چهارمحال و بختیاری، خوزستان، فارس، کهگیلویه و بویر احمد و کمی از اصفهان قرار دارند. جنگل‌های منطقه زاگرس از دریای مدیترانه رطوبت جذب می‌کنند و چیزی حدود 180 گونه درختی و درختچه‌ای را در خود جای‌داده‌اند. یکی از مهم ترین گونه‌های درختی در این منطقه درخت بلوط است که به همین دلیل این جنگل‌های ایران، جنگل‌های بلوط نیز نامیده می‌شوند. یکی از گونه‌های جانوری خاص این منطقه، سنجاب ایرانی است که متأسفانه در دهه‌های اخیر به طرز زیادی شکار شده و به دیگر شهرها آورده شده است؛ درصورتی‌که این موجودات مختص جنگل‌های بلوط هستند و تغذیه آن‌ها از این جنگل‌ها به دست می‌آید. متأسفانه این سنجاب‌ها حتی به عنوان حیوان خانگی نیز فروخته می‌شوند که همین امر باعث تهدید جمعیت آن‌ها گشته است.
جنگل‌های ایران در ناحیه جنوبی
جنگل‌های جنوبی ایران را با نام گرمسیری و یا نیمه استوایی می‌شناسند. این جنگل‌ها به انبوهی جنگل‌های هیرکانی نیستند و اغلب به صورت پراکنده در نواحی جنوبی ایران گسترده شده‌اند. مساحت کلی آن‌ها را شاید بتوان حدود 500 هزار هکتار دانست. یکی از معروف‌ترین جنگل‌های ایران که در این نواحی قرار دارند و احتمالاً نامش به گوشتان خورده است، جنگل‌های حرا هستند. یکی از بهترین مقصدهایی که می‌توانید از جنگل‌های حرا دیدن کنید، جزیره قشم است که با رفتن به آن می‌توانید توسط یک قایق به این جنگل‌ها برسید و در میان آن‌ها کمی گشت‌وگذار کنید. سطح دیگری از جنگل‌های جنوبی نیمه استوایی را جنگل‌های مانگرو تشکیل می‌دهند. البته می‌توان گفت که جنگل‌های جنوبی به دو بخش تقسیم می‌شوند. بخش اول در خلیج فارس و بخش دیگر در ناحیه دریای عمان هستند.
جنگل‌های ایران در مرکز (ناحیه رویشی ایران و تورانی)
در جنوب ایران، ناحیه رویشی ایران و تورانی با مساحتی بیش از چهار میلیون هکتار پراکنده شده است و بخش بزرگی از ایران را دربر می‌گیرد. این مناطق جزو نواحی خشک و نیمه‌بیابانی فلات مرکزی ایران هستند که معمولاً در فصل سرد و گرم اختلاف دمای بسیار بالایی دارند. این ناحیه حدود 300 درخت و درختچه دارد که گونه‌های اندمیک نیز در میان آن‌ها دیده می‌شوند. گیاهان مختلفی که در این منطقه می‌توانید ببینید شامل گون، پسته و بادام، تاغ و … هستند. این منطقه را بر اساس ارتفاع از سطح دریا می‌توان به دو بخش دشتی و کوهستانی تقسیم می‌شوند. ناحیه رویشی ایران و تورانی شامل نواحی فرعی مانند جنگل‌های مناطق نیمه‌مرطوب و نیمه‌خشک و استپ‌های کوهپایه و مرکزی نیز می‌باشد. این ناحیه نوع جنگل‌های ایران هستند.
|
