مؤدب مطرح کرد؛

هیچ‌حوزه‌ و موضوعی شاعر را از سرودن معاف نمی‌کند

سپهرغرب، گروه دُرهای دَری: نامزد عنوان چهره سال هنر انقلاب در سال 99، درباره «واکنش بهنگام ادبی به وقایع روز جامعه» که علت نامزد شدنش برای این عنوان است، می‌گوید هیچ حوزه‌ و موضوعی شاعر را از سرودن معاف نمی‌کند.

علی‌محمد مؤدب، شاعر و مؤسس مؤسسه شهرستان ادب که به‌عنوان یکی از نامزدهای «چهره سال هنر انقلاب» در سال 99 معرفی شده، درباره دو دلیلی که به‌خاطر آن‌ها نامزد این عنوان شده، گفت: مؤسسه شهرستان ادب و تأسیسش، دو دهه از عمر من را به خود اختصاص داد. از یک‌دهه پیش از تأسیس این مؤسسه، دوستی‌هایی را با دیگران در فضای ادبیات شکل دادم و خیلی دنبال این مسئله بودم که پیوندها را حفظ کنم تا بتوانم یک فعالیت جمعی و جبهه‌ای داشته باشم که به فضل خدا موفق شدم در مؤسسه‌ای مثل شهرستان ادب، کار جمعی و تشکیلاتی در فضای ادبیات انجام دهم.

وی افزود: از همان سال‌های آغاز که کارم را در زمینه ادبیات شروع کردم، به مسئله دوستی‌ها و حفظشان خیلی توجه داشتم. آن سال‌ها هنوز تلفن همراه به فراگیری امروز نبود. به همین دلیل دفتر بزرگی داشتم که شماره تلفن بچه‌ها را در آن یادداشت می‌کردم و چون حافظه خوبی داشتم در دوره‌ای تبدیل به حافظ شماره تلفن تمام بچه‌های ادبیات شده بودم. خدا را شکر که این دوستی‌ها بعد از یک‌دهه به تأسیس شهرستان ادب انجامید و دوستانی که پیدا کرده بودم، خیلی همراهی‌ام کردند؛ به‌این‌ترتیب که دوستی‌ها وارد فضای مؤسسه و کارش شدند و نتایجی حاصل شد که امیدوارم خدا برکت روزافزون بدهد و ماندگار و ادامه‌دار باشند.

این شاعر درباره علت دیگر نامزد شدنش بین نامزدهای چهره سال هنر انقلاب، یعنی واکنش به وقایع روز گفت: باور من این است که شاعر باید زنده باشد و همان‌قدر که به موضوعات عاشقانه و یا دغدغه‌های صرفاً ادبی واکنش نشان می‌دهد، باید همان‌قدر به سایر حوزه‌ها و مسائل زندگی هم توجه داشته باشد و جامع‌نگر باشد. اگر بخواهم حرفم را با تمثیل بزنم، باید بگویم اگر برای شاعر، هفته را به هفت روز تقسیم کنیم و هرروزش را به موضوعی اختصاص دهیم، در کنار روزی که باید شعر عاشقانه و احساسی بگوید، روزی هست که باید در آن، در شعر حرف اجتماعی و سیاسی هم بزند؛ یعنی شاعر باید درباره مسائلی هم که در زندگی خودش و آدم‌های اطرافش پیش می‌آیند و بر این زندگی‌ها تأثیر دارد، نگاه و نظر داشته باشد.

مؤدب ادامه داد: به گمانم شاعری زنده است که شاعر همه روزهای این هفته مثالی باشد؛ یعنی اگر فقط در یکی از حوزه‌ها متوقف شود، بخشی از واقعیت و حقیقت را ندیده و از آن غفلت کرده است. در همین‌مثالِ هفته، همان‌قدر که ممکن است روز شنبه با دیدن زیبایی یک درخت، متأثر شوم و شعر بگویم، ممکن است روز یکشنبه اتفاقی را در جامعه، یا ظلمی به یک مظلوم را ببینم که برایش شعر بگویم. این جامعه هم فرقی نمی‌کند کدام جامعه باشد؛ یا جامعه خودمان است یا جامعه جهانی که این روزها دیگر به‌واسطه رسانه‌ها، اطلاعات زیادی از آن در دسترس ماست. پس شاعری که شعر برایش، امری جدی است، وقتی با یک واقعه طبیعی و یا حادثه اجتماعی روبرو می‌شود، چون آن را ادراک می‌کند و چون شاعر است، شعر می‌گوید و این‌طور نیست که فقط برای یار و عشق و ناکامی‌هایش شعر بسراید. چون شعر، حوزه‌ای نیست که فقط به یک موضوع خاص محدود شود و اگر فردی احساس دارد و شاعر هم هست، به‌طور طبیعی با همه موضوعات انسانی درگیر می‌شود. برای خودم، در همه بیست و چند سالی که نوشته‌ام، این‌طور بوده است.

وی گفت: گاهی پیش آمده که یک خبر از رویدادهای داخلی یا خارجی، ماه‌ها من را درگیر خودش کرده است. شعر «بابا رجب» را به خاطر می‌آورم که چندماه درگیرش بودم و بیش از بُعد ادبی این مثنوی، خود را ازلحاظ روحی و روانی درگیر وضعیت قهرمانی مثل شهید بابا رجب محمدزاده نانوای عزیز فریمانی که به‌خاطر همه ما در جنگ دچار آن حادثه شد می‌دیدم و چندماهی در خلوت خودم با این موقعیت درگیر بودم. درنتیجه ضمن این‌که سعی می‌کردم تجربیات او را درک کنم، کار ادبی شعر را هم با مصرع‌ها و بیت‌هایی که روزی‌ام می‌شدند، پیش می‌بردم. یا همین‌طور در مورد شهید محسن حججی، شرایط طوری شد که قصه او، جزئی از زندگی خودم شد. چون مثل خیلی از مردم، درگیر اخبار مربوط به این شهید شدم اما چون تلاشم این است که شاعر باشم و حساسیت بیشتری دارم و می‌کوشم ادراک کامل‌تری از وقایع روزمره داشته باشم، سعی کردم به آن تجربه نزدیک‌تر شوم و خودم را به آدم‌هایی که با آن تجربه نسبتی دارند، نزدیک‌تر کنم. شاعر درباره خیلی از وقایع چنین وضعیتی دارد؛ اجتماعی، سیاسی یا عاشقانه بودنشان هم مطرح نیست. شعری هم که سال گذشته با نام «چاووشی قدس» منتشر کردم، نتیجه درگیری‌ام با نام‌ها و مستندات شهدای مدافع حرم بود؛ یعنی مقطعی از زندگی‌ام رسید که دیدم چند روزی است درگیر این آدم‌ها هستم و نتیجه‌اش همان شعری شد که روزی من شده بود؛ و الحمدلله آن شعر در زمانی که به‌علت شیوع کرونا، راهپیمایی قدس برگزار نشد، یک حرکتی بود که از من برمی‌آمد. درعین‌حال که برای من یک بخش از زیست شاعرانه‌ام بود. این نبود که یک فرایند اداری و دستوری باشد، بلکه درگیری و چالشم شخصی بود. آغاز آن شعر محصول گفتگوهای من با بعضی از دوستانم بود که دوست مشترک من و شهدا هستند

وی در گفتگو با مهر گفت: شاعر، به‌نظر من، همین است؛ شاعر آدم همه روزهای هفته است و هیچ حوزه‌ای او را از سرودن معاف نمی‌کند. البته که آشیانه شعر عشق است، ولی این پرنده برای حفظ آشیانه‌اش ناچار از پرواز به سمت موضوعات دیگر است. ممکن است من دوست نداشته باشم درباره بعضی از موضوعات کار کنم اما این موضوعات هستند و بر زندگی ما مؤثرند. وقتی خانه مستضعفی در شهرستانی خراب می‌شود، شاعر بی‌تاب و بی‌خواب می‌شود. مرتضی امیری اسفندقه، یک کتاب شعر درباره حمله آمریکا به عراق سروده است، این کتاب را خواننده پر از درد می‌یابد، درعین‌حال متوجه می‌شود که شاعر نمی‌خواهد چنین تجربه دردناکی داشته باشد اما واقعیت مهیب، ناچارش کرده است؛ و شما وقتی آن کتاب را می‌خوانید، می‌بینید امیری اسفندقه در آن کتاب، پا به‌پای مردم عراق سوخته و گریسته.

این شاعر در پایان گفت: به‌هرحال زندگی همین است. یک روزش باران و شکوفه و زیبایی است و روزی هم زشتی‌ها و ناراحتی‌ها و بی‌رحمی‌های بشر را نشان‌مان می‌دهد. هر دو هم ما را درگیر خودشان می‌کنند و ما هم ناچاریم به آن‌ها بپردازیم چون برای زنده‌بودن و انسان ماندن باید حرف بزنیم و موضع داشته باشیم که گفته‌اند: در عشق زنده باید!