تشکیل اتحادیه کشوری نشر نیازمند کارشناسی‌های دقیق است

سپهرغرب، گروه کافه کتاب: به گفته مدیرعامل شرکت تعاونی ناشران و کتابفروشان خراسان رضوی، برای شکل‌گیری اتحادیه سراسری ناشران و کتابفروشان باید یک پی‌ریزی و کارشناسی دقیق انجام شود تا صنف مطمئن شود که منافع همه رسته‌ها در آن تامین خواهد شد.

تشکیل اتحادیه سراسری و کشوری ناشران و کتابفروشان ایده‌ای تحقق نیافته است که در طول دهه‌های گذشته بارها و بارها از سوی ناشران و کتابفروشان سراسر کشور مطرح شده است؛ موضوعی که می‌تواند مزیت‌های بسیاری برای اهالی نشر داشته و راهکاری برای برون‌رفت از برخی مشکلات این حوزه باشد که در گستره‌ای وسیع گریبان ناشران و کتابفروشان را در استان‌ها و شهرهای مختلف را گرفته است.

از سوی دیگر، تشکیل اتحادیه سراسری به عنوان یک مزیت رقابتی راهکار مناسبی برای تعیین استراتژی‌های مشترک، نظارت‌های یکپارچه صنفی و مبارزه با سواستفاد‌ه‌ها و کپی‌کاری‌هایی که برخی ناشرنما‌ها با کتابسازی‌های متعدد، مرتکب آن می‌شوند و حتی بازار کتاب‌های پرتیراژ و ناشران باسابقه را نیز نشانه گرفته‌ است.

به این بهانه دقایقی با مهدی نصیرزاده، مدیرعامل شرکت تعاونی ناشران و کتابفروشان خراسان رضوی به گفت‌وگو نشستیم تا نظرات و راهکارهای او درباره چگونگی تحقق این ایده را جویا شویم.

 در ابتدا برایمان یگویید چقدر به تشکیل اتحادیه کشوری و سراسری صنعت نشر خوش‌بین هستید؟

نفس برگزاری اتحادیه سراسری خوب است زیرا نیازهای یک صنف را راحت‌تر پاسخ می‌گوید. اما به‌نظر من تاکنون تمرکززدایی در ایران خیلی خوب جواب نداده است و ما همچنان دو مفهوم تهران و شهرستان را داریم. به‌طوری که حتی در استان‌هایی هم که اتحادیه‌ای شکل گرفته‌ هما تشکل‌ها مرکزگرا شده‌اند و تنها بخشی از نیازهای آن‌ها پیگیری شده است.

 یعنی شما معتقد هستید که اتحادیه‌های استانی هم نتوانسته‌اند دایره شمول خدمات و فعالیت‌ها را به سایر شهرهای خود منتقل کنند؟

ببینید نمونه‌هایی وجود دارد که برخی از نیاز شهرستان‌ها را در برگرفته است ولی بنظرم باید تمام نیازها را شامل شود زیرا برخی مناطق کم‌برخودار هستند که نیازهای خاصی دارند که شاید با نیاز مرکز استان از نظر ماهیتی متفاوت است و باید دیده شود تا نظر مثبت صنف به عضویت در آن جلب شود و بدانند که همه نیازهای صنف در این اتحادیه تامین می‌شود.

*ایده شکل‌گیری اتحادیه کشوری سال‌ها است که مطرح می‌شود، اما هیچ‌وقت به نتیجه نرسیده است علت آن را چه می‌دانید؟

وقتی اتحادیه سراسری شکل می‌گیرد از آنجایی که دفتر و افراد انتخاب شده همه در مرکز هستند سمت و سوی آن‌ها به سمت مراکز استان‌ها بیشتر است. البته نمی‌توان کتمان کرد که تمرکز بیشتر هر صنعتی در مرکز است اما حتی همین مراکز استان‌ها هم نسبت به تهران کم‌برخوردارتر هستند و عمدتا همین سابقه ذهنی موجب شده است که فعالان نشر در شهرستان‌ها بگویند که تشکل این اتحادیه خیلی برای ما فرقی ندارد.

 و چه باید کرد که اهالی نشر در شهرهای مختلف به تشکیل این اتحادیه تشویق و ترغیب شوند؟

در این زمینه باید ضرورت ایجابی آن در میان اهالی نشر شکل بگیرد و به آن‌ها در قالب نشست‌ها و دیدارهای مختلف گفته شود در صورت تاسیس اتحادیه سراسری همان‌طور که نگاه تشکل صنفی به مرکز هست به حاشیه‌نشین‌ها و شهرستان‌ها با نیازهای خاص آن‌ها هم توجه می‌شود. البته معمولا اتحادیه‌ها در هر کجا شکل می‌گیرند هیئت مدیره‌ها نیز از همان جغرافیا انتخاب می‌شوند در عین حال به عنوان مثال شرکت تعاونی ناشران کشور (آشنا) است که استان‌های زیادی در ساختار مدیریتی آن نقش دارند و برخی از مشکلات ناشران استانی و شهرستانی در آن‌ها بیشتر دیده شود.

 به‌نظر شما حضور نمایندگان شهرهای کم‌برخوردار در ترکیب هیئت مدیره می‌تواند بخشی از این کاستی را جبران کند؟

به‌نظرم این کار باید کارشناسی شود زیرا عدالت نیست که از تهران که 2000 کتابفروشی دارد همان تعداد نماینده‌ای باشد که در یک شهری که 20 کتابفروشی دارد. به همین دلیل معتقدم که باید رعایت عدالت و مساوات در انتخاب هیئت مدیره انجام شود.

 آیا می‌توان در این زمینه منطقه‌بندی کرد تا خدمات بهتر و منظم‌تر ارائه شود؟

بله. می‌توانیم برای هر چهار یا پنج استان یک نماینده پیش‌بینی کنیم؛ اما قبل از آن کارشناسان و دست‌اندرکاران این حوزه باید شیوه‌های مختلف ترکیب هیئت مدیره را در قالب دو تا سه الگو طراحی و ارائه کنند تا از میان آن‌ها الگویی که جامع و کامل باشد، بتواند نیاز مرکزنشین‌ها و حتی استان‌ها را پاسخ گوید. اگر همه این موارد در شکل‌گیری اتحادیه رعایت شود همه احساس می‌کنند که منافع رعایت می‌شود اما اینکه ناشری فکر کند من باشم یا نباشم اتفاقی نمی‌افتد نباید باشد. به‌طور کلی منظورم این است که پایه‌ریزی کار باید کارشناسی شده و برنامه‌ریزی شده باشد و تمام نیازها و موانع دیده شود تا یک اتحادیه قدرتمند سراسری که قدرت چانه‌زنی بیشتر همچنین قدرت اعمال نفوذ بر مبنای منافع صنف را دارد داشته باشیم.

شاید بتوان گفت نمونه‌ای از اثرات مدیریت سراسری این بود که می‌توانست در بحث موج چهارم کرونا در نامه‌نگاری با ستاد ملی مقابله با کرونا جلوی تعطیلی کتابفروشی‌ها را بگیرد.

بله؛ همینطور است. اتحادیه هیچ وقت شلوع نبوده از گذشته ولی صنف نتوانست صدای خود را به کارشناسان برسانند که وقتی مدارس و دانشگاه‌ها تعطیل هستند، کتابفروشی‌ها شلوغ نخواهد شد. در این ایام ضرورت خانه‌نشینی مردم ایجاب می‌کرد که مردم کتاب خریداری کرده و در خانه بخوانند اما کاملا بر عکس گذشت و اوقات زیادی به بطالت گذشت.