تربیت شهروندان دیجیتال چگونه محقق می‌شود؟

سپهرغرب، گروه تیک: یک کارشناس فضای مجازی گفت: برای مقابله با آسیب‌های فضای مجازی باید به‌جای مسدود‌سازی، بحث سواد رسانه‌ای را در مقاطع مختلف برای کودکان بازگو کرده و این‌گونه، شهروند دیجیتال یا شهروند سایبری را تربیت کنیم.

فعالیت در بستر فضای مجازی و حضور فعالانه در شبکه‌های اجتماعی اگرچه فرصتی مغتنم به شمار آمده و می‌تواند در بسیاری از عرصه‌ها تحول‌آفرین باشد اما عدم اطلاع کافی از الزامات حضور در این‌گونه شبکه‌ها سبب شده این فرصت، تبدیل به تهدید شود.

اگر این روزها فرصتی پیدا کرده و به دادگاه‌های قضایی مراجعه کنید خواهید دید که حجم زیادی از پرونده‌های قضایی مربوط به تخلفاتی است که در این فضا رخ داده است، تخلفات و جرائمی که به تعداد زیادی از اعضای جامعه به‌ویژه نوجوانان و جوانان آسیب‌های جدی وارد کرده است.

علی درویشی با بیان اینکه امروزه به‌ویژه با شیوع کرونا و سیاست‌های مبنی بر قرنطینه خانگی، پیام‌رسان‌های مختلف به‌ویژه اینستاگرام، لایکی، توییتر و تلگرام به دلیل فضای متنوع و جذابی که دارد بسیار مورد استقبال و استفاده مردم با هر سن و از هر قشری قرار گرفته است اظهار کرد: برنامه‌های مانند اینستاگرام علاوه بر سرگرم کردن خانواده‌ها، آسیب‌ها و معضلات زیادی را ایجاد کرده است.

وی بیان کرد: در این میان کودکان و نوجوانان در معرض آسیب‌ بیشتری قرار دارند زیرا به دلیل شرایط موجود گوشی‌های هوشمند مجهز به اینترنت به‌آسانی، بدون محدودیت و نظارت در اختیار آنان قرار گرفته است و ممکن است تنها با یک کلیک اشتباه بمباران اطلاعاتی شوند.

کارشناس فضای مجازی با بیان اینکه اینترنت به‌سادگی توانست فرهنگ، نگرش و ادبیات فرزندان ما را تغییر دهد، عنوان کرد: اینستاگرام دارای هوش مصنوعی است یعنی تنها با یک کلیک علایق شما را تشخیص داده و در تازه‌سازی‌های بعدی بر اساس علایق شما محتوا را به‌روزرسانی می‌کند.

درویشی با اشاره به اینکه دسترسی بدون نظارت کودکان به فضای مجازی به‌ویژه شبکه‌های اجتماعی می‌تواند سبب بلوغ زودرس در آن‌ها شود گفت: برای مقابله با چنین بحرانی معتقدم باید به‌جای مسدود‌سازی، بحث سواد رسانه‌ای را در مقاطع مختلف برای کودکان بازگو کرده و این‌گونه، شهروند دیجیتال یا شهروند سایبری را تربیت کنیم.

وی با بیان اینکه اگر شهروند سایبر و دیجیتال تربیت کنیم این فرد به‌سادگی درست از نادرست را تشخیص خواهد داد مطرح کرد: این فرد در صورت چنین تربیتی قبل از ارسال محتوا به دیگران یا اشتراک‌گذاری آن به عمل خود فکر می‌کند که این فکر کردن بخشی از سواد رسانه‌ای یا سواد دیجیتال داشتن است.

وی کاهش سرقت‌های اینترنتی، کاهش اعتیاد به فضای مجازی و کاهش ورودی پرونده‌های این حوزه به دستگاه قضایی را از نتایج تربیت شهروند دیجیتال و سایبر دانست و افزود: باید مسئله شهروند سایبری را از مقطع ابتدایی به کودکان آموزش دهیم زیرا در این سن هنوز شخصیت آن‌ها شکل نگرفته و از طرفی نیز بسیاری از والدین سواد دیجیتال ندارند به همین دلیل انتقال این مطلب از سوی معلم برای دانش‌آموزان جذاب خواهد بود.

این کارشناس مسائل سایبری تصریح کرد: خانواده‌های ما باید بدانند وقتی مطلبی را در فضای مجازی منتشر می‌کنند این مطلب حتی اگر آن را حذف کنند دیگر در اختیارشان نیست بنابراین باید هنگام فعالیت در فضای مجازی دقت و احتیاط بیشتری داشته باشند.

درویشی گفت: اگر به‌خوبی بتوانیم افراد را بخش شهروند دیجیتال تربیت کنیم آن زمان فرزندان ما حریم خصوصی را در فضای مجازی را درک خواهند کرد و می‌فهمند تعداد دنبال‌کننده مهم نیست بلکه حریم خصوصی حائز اهمیت است.

وی با بیان اینکه در اینستاگرام محدودیت سنی وجود ندارد و به جهت تنوع این برنامه همه نوع قشری در آن فعالیت می‌‌کنند اظهار کرد: تربیت شهروند دیجیتال از همه ابعاد حائز اهمیت است به همین دلیل در این عرصه باید رسانه ملی با ایجاد شبکه‌ای ویژه، آموزش سواد رسانه‌ای را به‌صورت تخصصی نظیر شبکه‌های ایران کالا، نسیم یا شما ایجاد کند.

وی با تأکید براینکه باید کتاب تفکر سواد رسانه‌ای از مقطع متوسطه دوم با تغییر محتوا از مقطع ابتدائی آموزش داده شود عنوان کرد: در حال حاضر کسانی در اینستاگرام به‌عنوان اینفلوئنسرها فعالیت دارند که سواد آکادمیک دانشگاهی نداشته و نخبه (سیاسی، اجتماعی، هنری) نیز نیستند ولی دنبال‌کنندگان زیادی دارد مسئله‌ای که چرایی آن باید مورد تحقیق و بررسی قرار گیرد.

این کارشناس فضای مجازی با تأکید براینکه کرونا نقش اینترنت و فضای مجازی را بسیار پررنگ‌تر از قبل کرده است افزود: زندگی بعد از کرونا با زندگی پیش از آن بسیار متفاوت خواهد بود در گذشته از والدین می‌خواستیم که به‌هیچ‌وجه گوشی هوشمند دست فرزندان خود ندهند اما امروز اصرار داریم تا بچه‌ها با استفاده از این گوشی هوشمند وارد فضاهای آموزشی مانند شاد شوند در این شرایط بهتر است از همین حالا شروع کرده و خود را به سواد رسانه‌ای و دیجیتال مجهز کنیم تا بتوانیم نوجوانان را از خطرات احتمالی مصون نگه داریم.

درویشی با اشاره به اینکه هنگامی‌که جوان یا نوجوانی مورد هجمه مطالب منتشرشده در فضای مجازی و یا شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام قرار می‌گیرد نحوه برخورد والدین با او بسیار مهم است مطرح کرد: والدین باید با فرزندان خود به‌خصوص در مقطع تحصیلی ابتدایی دوست و همراه باشند و حتی به‌ظاهر از آن‌ها راهکارهای استفاده از این برنامه‌ها را بپرسند، بدین شکل باب گفت‌وگو با آن‌ها باز خواهند شد، کودکان به والدین خود بیشتر جذب می‌شوند و با این رفتارها در صورت بروز مشکل برای کودک اولین پناهگاه آن‌ها والدینشان خواهد بود.

وی با بیان اینکه لازم است والدین یکی از دنبال‌کنندگان اینستاگرامی فرزند خود باشند گفت: والدین با این اقدام خود ضمن نظارت بر فعالیت فرزند خود در شبکه‌های اجتماعی، محبت خود به او را نیز ثابت کرده و مانع از انتشار برخی مطالب توسط فرزندشان می‌شوند.