روزگار سیاه ماهیان «تیره‌رود» در سایه برداشت بی‌رویه آب

با فرا رسیدن فصل گرما و کاهش دبی رودخانه عکس و ویدئوهایی از تلف شدن ماهیان در رودخانه تیره منتشر می‌شود و در این میان مردم به‌ویژه تشکل‌های مردم‌نهاد نگران هستند.

خشک‌سالی و برداشت بی‌رویه از آب رودخانه دست به دست هم داده‌اند تا سالانه صدها و بلکه هزاران قطعه ماهی در تیره‌رود تلف شوند.

حال مخاطبان به‌ویژه تشکل‌های مردم‌نهاد به دنبال راهکاری برای جلوگیری از تلف شدن ماهیانی هستند که شاید قربانی زیاده‌خواهی بشر شده‌اند.

   برداشت‌های بی‌رویه علل مرگ ماهیان

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان افزایش سطح زیر کشت برنج و وجود پمپ‌های مجاز و غیر مجاز رودخانه را از علل تلف شدن ماهیان تیره‌رود عنوان می‌کند و می‌گوید: البته خشک‌سالی و کاهش بارندگی نسبت به سال‌های قبل نیز دلیل اصلی بوده که مرگ ماهیان را به دنبال داشته است.

نبی‌اله قائدرحمتی می‌افزاید: با همکاری تشکل‌های زیست‌محیطی رهاسازی ماهیان را در پایین‌دست رودخانه داشته‌ایم، اما بااین‌حال شاهد تلف شدن ماهیان زیادی هستیم.

وی به عدم رعایت حق‌آبه زیست‌محیطی مصوب کارگروه حفاظت از منابع آب استان اشاره می‌کند و می‌گوید: اگر رهاسازی هم صورت می‌گیرد، توسط بهره‌برداران برداشت می‌شود، یک نفر و دو نفر هم نیستند، برخورد قضائی نیز متأسفانه تبعات اجتماعی را به دنبال دارد.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان معتقد است: برداشت بی‌رویه و کاهش دبی رودخانه درمجموع به اکوسیستم منطقه آسیب وارد می‌کند، از طرفی برداشت آب از چاه‌های زیر زمینی باعث از بین رفتن آبخوان‌ها می‌شود.

   جایگزین کردن کشت‌های دیگر، راهکار حفظ دبی رودخانه

قائدرحمتی می‌افزاید: رهاسازی آب از سد مروک می‌تواند راهکار مهمی برای افزایش دبی رودخانه باشد، اما به‌دلیل کاهش بارندگی و افزایش سطح زیر کشت برنج، تأثیر چندانی ندارد.

وی می‌گوید: ترغیب کشاورزان به کشت‌های متراکم مثل کشت‌های گلخانه‌ای، همچنین استفاده از بذر مناسب که نیاز آبی کمتری دارند، می‌تواند در کاهش مصرف آب و درنهایت حفظ دبی رودخانه تیره مؤثر باشد.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان با اشاره به اینکه افزایش قیمت آب برای مصرف بهینه یعنی قطع یارانه بخش آب در راستای استفاده صحیح کشاورزان نیز راهکار دیگری است، عنوان می‌کند: به نظر می‌رسد مصرف صحیح آب با تلاش و مبارزه مسئولان به‌دست نمی‌آید، اما اگر قیمت مناسبی برای آب تعیین شود، کشاورز خودش تعیین خواهد کرد که چه محصولی کشت کند که ازلحاظ اقتصادی با صرفه باشد؛ یعنی هر کشاورز مصرف آب خود را مدیریت خواهد کرد.

قائدرحمتی با تأکید بر فرهنگ‎‌سازی مصرف آب، عنوان می‌کند: با توجه به کاهش بارش‌ها و خشک‌سالی‌ها و همچنین تغییر اقلیم، تمام تلاش‌ها باید به سمت صرفه‌جویی حداکثری مصرف آب سوق داده شود.

وی با تأکید بر استفاده از آب مجازی، می‌گوید: ما باید محصولات آب‌بر را وارد کنیم و روی محصولات استراتژیک و مزیت‌دار کار بکنیم؛ درواقع استفاده از محصولات آب‌بر در کشور حذف شود تا منابع آبی کشور حفظ شود.

   کاهش دبی رودخانه و اکسیژن علت تلف شدن ماهیان

یک کارشناس محیط‌زیست به عوامل تلف شدن ماهیان رودخانه تیره اشاره می‌کند و می‌گوید: زمانی که آب زیادی از رودخانه کشیده می‌شود، جریان آب کُند و دبی کاهش پیدا می‌کند؛ درنتیجه موجودات ازجمله ماهیان به‌دلیل بی‌اکسیژنی خفه می‌شوند.

محمدرضا بازگیر معتقد است: علاوه‌بر برداشت‌های مجاز و غیر مجاز از رودخانه، عدم رعایت حق‌آبه محیط‌زیست از سدهای بالادست کمال صالح و مروک نیز می‌تواند از دلایل تلف شدن ماهیان باشد.

وی تأکیدکرد: اگر حق‌آبه رودخانه تأمین نشود، موجودات داخل رودخانه از بین می‌روند.

این کارشناس می‌گوید: سریع‌ترین راهکار در شرایط فعلی تأمین حق‌آبه رودخانه از سدهای بالادست است که باید توسط وزارت نیرو انجام شود.

بازگیر بیان می‌کند: البته مطالبه میزان حق‌آبه مورد نیاز رودخانه باید توسط محیط‌زیست انجام شود.