بی‌تفاوتی مانعی برای مشارکت اجتماعی

حمیده عادلیان‌راسی افزود: به‌منظور افزایش مشارکت اجتماعی در یک جامعه باید فرصت‌های یادگیری مشارکت اجتماعی، چیستی این مشارکت، نوع بهره‌گیری و استفاده از این شاخص و نتایج و برآیند مشارکت اجتماعی از دوران کودکی آموزش داده شود.

وی گفت: براساس این آموزش، مشارکت اجتماعی در دوران نوجوانی و جوانی، بزرگ‌سالی و کهن‌سالی نیز تداوم می‌یابد. به‌عنوان مثال، ایجاد فرصت‌های اجتماعی که براساس مشارکت اجتماعی دانش‌آموزان شکل گیرد، کودکان و نوجوانان را به‌‍صورت عملی با این قاعده آشنا کرده و در سیستم‌های آموزش عالی نیز ادامه می‌یابد.

این استاد دانشگاه اضافه کرد: این مشارکت در صورت آموزش و یادگیری از دوران کودکی در سال‌های آتی از طریق اصناف مختلف نظیر انجمن‌های صنفی نیز ادامه یافته و با بهره‌گیری از شبکه‌های رسمی مبتنی بر مشارکت اجتماعی، سبب دنبال کردن اهداف توسعه اقتصادی و اجتماعی خواهد شد.

عادلیان‌راسی تصریح کرد: در مشارکت اجتماعی در حقیقت شهروندان خود را جزئی از جامعه می‌بینند، در همه ابعاد فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مشارکت کرده و در تصمیم‌سازی و پیاده‌سازی طرح‌ها و برنامه‌ها نقشی تأثیرگذار برای خود قائل می‌شوند.

به گفته وی، حاکمیت این تفکر در یک جامعه عملاً مشارکت اجتماعی را ارتقا خواهد داد، اما این مهم مستلزم پیاده‌سازی برخی برنامه‌ریزی‌های اجتماعی نیز خواهد بود.

  انتخاب و آزادی، 2 مؤلفه اصلی توسعه مشارکت اجتماعی

این جامعه‌شناس یادآور شد: مشارکت اجتماعی در یک جامعه مبتنی بر دموکراسی اتفاق می‌افتد. در حقیقت به‌منظور افزایش مشارکت اجتماعی در یک کشور باید به انتخاب، آزادی‌های اجتماعی و رأی و نظر گروه‌های مختلف جمعیتی احترام گذاشت.

عادلیان‌راسی افزود: یک جامعه متشکل از مردم و تصمیم‌گیران سیاسی است. در یک جامعه مبتنی بر دموکراسی اعتماد این دو گروه نسبت به یکدیگر متقابل بوده و این امر (برقراری اعتماد اجتماعی) مشارکت اجتماعی را تقویت می‌کند.

به گفته وی چگونگی انجام مشارکت اجتماعی و آموزش این مسئله نیز جهت تقویت مشارکت اجتماعی حائز اهمیت است.

این استاد جامعه‌شناسی، اضافه کرد: برای تقویت این مؤلفه همچنین دو عامل خردورزی و همسنگ‌سازی منافع فردی و اجتماعی نیز باید مورد توجه قرار گیرد. اعضای جامعه باید خردمندانه موقعیت‌های اجتماعی را ارزیابی کرده و مبتنی بر خردورزی تصمیم‌گیری‌ کنند.

عادلیان‌راسی گفت: همسنگ‌سازی نیز به‌منظور برقراری تعادل بین منافع و مصالح جمعی و فردی در مشارکت اجتماعی ضروری است. گاه منافع جمعی باید بر اهداف و مقاصد فردی اولویت داشته و یک توازن منطقی بین این دو برقرار شود. بنابراین آموزش‌های جامعه باید خردورزی و همسنگ‌سازی را نیز به‌عنوان شاخص‌های توسعه اجتماعی تقویت کند.

  درماندگی آموخته شده؛ احساس یأس و کاهش مشارکت‌های اجتماعی

وی با اشاره به مفهوم درماندگی آموخته شده، گفت: در علم روان‌شناسی یک اصطلاح تحت عنوان «درماندگی آموخته شده» وجود دارد که به یأس و ناامیدی اشاره کرده و در نتیجه شکست و ناکامی‌های پی‌درپی اتفاق می‌افتد.

این استاد دانشگاه علامه طباطبایی افزود: در نتیجه بروز این احساس، بی‌تفاوتی شکل گرفته و سعی و اهتمام برای تغییر یک موقعیت اتفاق نمی‌افتد و این مسئله از مشارکت اجتماعی جلوگیری خواهد کرد.

عادلیان‌راسی خاطرنشان کرد: بنابراین جهت تقویت و توسعه مشارکت اجتماعی، باید با استفاده از آموزش و فرهنگ‌سازی در زمینه نتایج این مشارکت‌ از بی‌تفاوتی اجتماعی هم به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موانع جلوگیری کرد.