حیوانات خانگی مولود تنهایی و بی‌فرزندی

سال‌ها از ازدواج‌شان می‌گذرد، اما قصد بچه‌دار شدن ندارند. از مدت‌ها قبل یک گربه یا سگ را به خانه‌شان آورده‌اند و از او نگهداری می‌کنند، مثل یک بچه، قربان صدقه‌اش می‌روند و غذا‌های گران‌قیمت و تقویتی برایش آماده می‌کنند، واکسن‌هایش را به نوبت می‌زنند و گردش در پارک روزانه‌اش را فراموش نمی‌کنند! از آن‌ها که درباره علت بچه‌دار نشدن‌شان که سوال بپرسی، می‌گویند: «همین گربه و سگ، بچه‌مان است!» می‌گویند: «نه جلوی دست و پایمان را می‌گیرد و نه مزاحم خواب و خوراکمان می‌شود!» حتی می‌گویند که آن را بدون هیچ ترسی در خانه تنها می‌گذارند و آسوده‌خاطر به مهمانی می‌روند. این داستان زندگی بسیاری از زوج‌های جوان است که به جای پرورش یک بچه در خانه، وقتشان را برای نگهداری از یک حیوان خانگی گذاشته‌اند!

به عقیده کارشناسان حوزه جمعیت، روی آوردن بسیاری از زوج‌ها به نگهداری از حیوانات خانگی حاصل تنهایی و بی‌فرزندی آنهاست و بیشتر زوج‌های جوان برای فرار از مسئولیت، بچه‌دار نمی‌شوند، زیرا که اگر بحث اقتصادی برای آن‌ها مطرح بود، هزینه‌های سرسام‌آوری را صرف نگهداری گربه و سگ‌هایشان نمی‌کردند.

صالح قاسمی، پژوهشگر حوزه جمعیت درباره روی آوردن برخی از زوج‌ها به نگهداری از حیوانات خانگی به‌جای فرزندآوری می‌گوید: «نگهداری حیوانات خانگی یک رفتار کاملا غیربومی است؛ ما این فرهنگ را در سبک زندگی اصیل ایرانی و اسلامی خودمان نداشتیم و نداریم. این رفتار برآمده از سبک زندگی غربی است که امروزه در کشور ما رواج پیدا کرده است.»

او با اشاره به هزینه نگهداری از حیوانات خانگی، اظهار می‌دارد: «نگهداری حیوانات خانگی، یک رفتار بسیار پرهزینه است. این در حالی است که عده‌ای از افراد نسبت به هزینه‌های فرزندار شدن اظهار نگرانی می‌کنند، اما به‌طور میانگین بین 4 تا 10 میلیون تومان هزینه، صرف نگهداری از حیوانات خانگی می‌کنند، که اگر این حیوانات نیاز به درمان یا جراحی هم پیدا کنند، هزینه‌ها بیش از این‌ها خواهد شد.»

قاسمی ادامه می‌دهد: «معتقدیم باید حاکمیت در زمینه هزینه‌های فرزندآوری ورود کند و آن را تقلیل دهد، همچنین مشوق‌هایی را در حوزه اقتصاد خانواده‌ها برای فرزنددار شدن قرار دهد. اما با توجه به اینکه برخی از زوج‌ها از هزینه‌های فرزندآوری گلایه می‌کنند، اما چندین برابر آن هزینه را برای نگهداری از حیوانات خانگی خرج می‌کنند، مشخص می‌شود که این افراد نه از هزینه‌های بچه‌دار شدن بلکه از مسئولیت این امر، شانه خالی می‌کنند.»

از عفونت‌های قارچی گرفته تا آلرژی، بیماری‌هایی که می‌تواند از طریق نگهداری حیوانات خانگی به انسان منتقل شود. پژوهشگر حوزه جمعیت در این رابطه می‌گوید: «از لحاظ بهداشتی، نگهداری از حیوانات خانگی ممکن است باعث ایجاد بیماری‌های عفونی و انگلی شود؛ و همچنین بیماری‌هایی که بین انسان و حیوانات مشترک است را ایجاد کند؛ بنابراین این دسته از افراد سلامتشان را نیز به خطر می‌اندازند.»

او می‌افزاید: «عمر حیوانات، محدود است و طبیعتا افرادی که از حیوانات خانگی نگهداری می‌کنند، پس از مدتی دلبستگی زیادی به این حیوانات پیدا خواهند کرد و همچنین روابط عاطفی شدیدی بین آن‌ها شکل خواهد گرفت. به همین دلیل بعد از یک بازه زمانی که این حیوانات از بین می‌روند یا حتی گم می‌شوند، آسیب‌های روحی روانی زیادی را به صاحبان خود متحمل خواهند کرد.»

قاسمی با بیان اینکه الگوی نگهداری حیوانات در خانه، ظلم به حیوانات و همسایگان است، می‌گوید: «به طور طبیعی و فیزیولوژیک، حیوانات برای زندگی در طبیعت، خلق شده‌اند، بنابراین نگهداری آن‌ها در خانه که اغلب این خانه‌ها آپارتمانی و نقلی است، ظلم به خود حیوان و همسایگان است.»

او در مورد علل شکل گیری الگوی نگهداری حیوانات در خانه، به جای فرزندآوری تصریح می‌کند: «به نظر من، نگهداری از حیوانات یک سبک و الگویی است که مولد الگوی تفکر اومانیسم و فردگرایی می‌باشد، وقتی فردگرایی افراطی شکل می‌گیرد، انسان به شدت احساس تنهایی می‌کند و به شدت احساس نیازمندی عاطفی پیدا می‌کند، به همین دلیل برای رفع این نیاز عاطفی به حیوانات خانگی روی می‌آورد.»

قاسمی ادامه می‌دهد: «وقتی خانواده به سمت الگوی بی‌فرزندی حرکت می‌کند، خانواده‌های زوجی و بدون فرزند رایج می‌شود، بنابراین خلا عاطفی خیلی احساس می‌شود و نیاز‌های روحی زن و مرد تامین نمی‌شود، بنابراین این زوج‌ها معمولا به نگهداری حیوانات خانگی روی می‌آورند تا خلاء عاطفی و روحی روانی خودشان را تامین کنند، در واقع الگوی نگهداری حیوانات در خانه که یک الگوی غیرایرانی است مولود تنهایی افراطی و مولود بی‌فرزندی است.»

پژوهشگر حوزه جمعیت به موارد دیگری نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: «عدم مهارت ارتباطات اجتماعی، یکی دیگر از دلایل نگهداری از حیوانات خانگی به جای فرزندآوری است، بنابراین افرادی که ارتباطات اجتماعی را به درستی نمی‌توانند برقرار کنند، دچار انزوا می‌شوند برای جبران تنهایی خودشان به حیوانات خانگی روی می‌آورند. در مواردی، خود کم بینی و حس شدید برای دیده شدن توسط دیگران نیز باعث می‌شود که عده‌ای به نگهداری از حیوانات خانگی روی بیاورند و بعضا فرهنگ‌هایی که بومی ما نیست و از طریق رسانه‌ها به سمت مردم پمپاژ می‌شود نیز به همه این مسائل دامن می‌زند.»

او در پایان تاکید می‌کند: «بی‌برنامگی برای زندگی، اوقات فراغت زیاد و تنهایی‌های افراطی باعث شده که این مورد عجیب، در زندگی خانواده ایرانی طی دهه اخیر افزایش پیدا کند و در نتیجه شاهد آن هستیم که حیوانات خانگی را مولود تنهایی و بی‌فرزندی خانواده‌های ایرانی کرده است.»