خشکیدگی درختان زاگرس در سایه بی‌مهری

نفس‌های آخر جنگل‌های بیمار را دریابید

طی سالیان اخیر خشکیدگی‌های مختلف در جنگل‌های زاگرس به وقوع پیوسته و در اکثر مناطق باعث نابودی عرصه‌های جنگلی شده است.

با توجه به مشاهدات به‌عمل‌آمده و آمار اعلام‌شده، عمده این آلودگی‌ها مربوط به استان‌های ایلام، لرستان، فارس، کرمانشاه، خوزستان، کهیگیلویه و بویراحمد و چهارمحال و بختیاری است.

بیش از یک میلیون و 300 هزار هکتار از رویشگاه‌های زاگرس خشکیده‌اند و زوال در چندسال اخیر مهم‌ترین چالش برای این جنگل‌ها بوده است.

نزدیک به 11 استان با این پدیده مواجه هستند و عوامل متعددی سبب بروز خشکیدگی بوده‌اند که تاکنون مطالعه مدونی درخصوص دلایل قطعی آن انجام نشده است.

این پدیده همچنان درحال پیشروی است و با ادامه این وضعیت، هرچه بیشتر شاهد پدیده‌هایی مانند کاهش تراکم و حجم تاج پوشش، پایین آمدن سطح تنوع گونه‌ها، وقوع سیلاب‌ها، افزایش پدیده ریزگردها و غیره خواهیم بود؛ بنابراین توجه به این زیستگاه قدیمی بشر و احیای آن، مطالبه به‌حق ساکنان منطقه است.

با توجه به اینکه زاگرس همچون دریاچه ارومیه نقش مهمی در تنوع زیستی کشور دارد، اما اقدام خاصی در راستای حفظ آن صورت نگرفته است و نفس‌های آخر جنگل‌های بیمار آن به گوش می‌رسد.

   20 درصد جنگل‌های زاگرس در لرستان قرار دارند

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان اظهار کرد: در استان بیش از یک میلیون و 217 هزار هکتار جنگل داریم که معادل 43 درصد مساحت این منطقه است.

نبی‌الله قائدرحمتی با بیان اینکه 31 درصد مساحت استان را مرتع تشکیل می‌دهد که حدود 883 هزار هکتار است، افزود: به بیانی 10 درصد جنگل‌های ایران و 20 درصد جنگل‌های زاگرس در استان قرار دارند.

قائدرحمتی از وجود یک‌هزار و 750 گونه گیاهی در لرستان خبر داد و گفت: گونه شاخص و غالب جنگل‌های این استان بلوط ایرانی است که متأسفانه عوامل متعددی مانند بهره‌برداری ناپایدار از منابع پایه و فعالیت‌های انسانی مخرب آن‌ها را تهدید می‌کنند.

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط‌زیست لرستان بحث چرای دام بیش از ظرفیت منابع را از دیگر تهدیدات برشمرد و اضافه کرد: همچنین بهره‌برداری‌های نادرست از مراتع، تصمیم‌سازی‌های نامناسب مدیریت اجرایی و کنترل و نظارت ضعیف، منابع مالی ضعیف برای اداره محیط‌زیست و منابع طبیعی، هماهنگ نبودن بخش تحقیقات و اجرا و عدم مدیریت صحیح منابع آب و آبخیزداری باعث به خطر افتادن این عرصه‌ها شده‌اند.

وی تغییر کاربری اراضی جنگلی به کشاورزی و سایر انواع توسعه، وقوع آتش‌سوزی‌های گسترده در عرصه‌های طبیعی و عدم مکان‌یابی صحیح پرو‌ژه‌ها و صنایع را از دیگر عوامل تهدیدکننده عنوان کرد و ادامه داد: همچنین کشت و کار در اشکوب زیرجنگلی، نبود توازن امکانات شغلی به‌دلیل عدم اجرای طرح آمایش سرزمین، قطع درختان جنگلی و تبدیل آن‌ها به زغال، شیوع آفات و بیماری‌های گیاهی به‌ویژه در بافت جنگلی و خشکیدگی و زوال گونه‌های گیاهی (جنگلی و مرتعی) باعث از بین رفتن این عرصه‌ها می‌شود.

در سال‌های گذشته پروژه حفاظت از تنوع زیستی زاگرس مرکزی با هم‌سو کردن صیانت تنوع زیستی و بهره‌برداری پایدار، محدوده دو میلیون و 500 هزار هکتاری را تحت پوشش و حفاظت قرار داده بود. در این طرح حفاظت از تنوع زیستی با برنامه‌های توسعه هم‌سو شده و نگرش جدیدی با توجه به وجوه اجتماعی و اکولوژیکی ایجاد می‌شد. هر چند که در این طرح لرستان دیده نشد، اما اقدامی مؤثر در راستای حفاظت از زاگرس بود که درحال حاضر متوقف شده است.

   زیبنده نیست 1.5 میلیون هکتار از جنگل‌های زاگرس زوال پیدا کند

رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان با بیان اینکه در رابطه با احیای جنگل‌های زاگرس اقدامات خوبی انجام شده اما متوقع شدند، اضافه کرد: مطالبه ما از دولت توجهی معادل با دریاچه ارومیه برای جنگل‌های زاگرس است.

اسفندیار حسنی‌مقدم با اشاره به اینکه 1.5 میلیون هکتار جنگل در زاگرس وجود دارد که سالیانه 30 میلیارد متر مکعب آب تولید می‌کنند، ادامه داد: 40 درصد آب کشور از این جنگل‌ها است.

حسنی‌مقدم بیان کرد: زیبنده نیست 1.5 میلیون هکتار از این جنگل‌ها زوال پیدا کند و ما پیگیری نکنیم و هیچ برنامه‌ای برای آن نداشته باشیم.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی لرستان با بیان آنکه این موضوع جزء اولویت‌ کاری ماست، افزود: امسال یکی از خشک‌ترین سال‌ها طی یک قرن اخیر را تجربه خواهیم کرد و باید هرچه سریع‌تر دستورالعملی برای مقابله با بحران خشک‌سالی تهیه شود.

مشکل خشکیدگی درختان زاگرس، تنها تهدیدی برای گونه‌های زیستی این منطقه نیست، بلکه اختلال حیات در آن، تمام کشور را درگیر می‌کند؛ بنابراین توجه بیشتر مسئولان را می‌طلبد و امیدواریم احیای زاگرس در دستور کار دولت سیزدهم قرار گیرد.