پاسدار زبان فارسی باشیم

ایوب دهقانکار به‌مناسبت بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی و روز پاسداشت زبان فارسی یادداشتی منتشر کرد. متن این یادداشت به این شرح است:

وقتی از زبان فارسی می‌گوییم، تنها از یک زبان و مسائل زبان‌شناختی آن سخن نمی‌گوییم؛ بلکه از یک تمدن دیرپا و یک ملت با ریشه‌های عمیق تاریخی، سخن در میان است. زبان فارسی که پیونددهنده مردمان ایران‌زمین در طول اعصار بوده، فرازونشیب‌های بسیاری را از سرگذرانده است.

در این میان شاعران ما سهمی مهم و دوران‌ساز در این تحولات برعهده داشته‌اند. درواقع شاعران در ادوار مختلف پاسداران زبان فارسی بوده‌اند؛ یکی از پاسداران سخن فارسی، حکیم ابوالقاسم فردوسی است و اثر درخشان او شاهنامه اهمیتی سزاوار دارد.

شاهنامه را از جنبه‌های مختلف اسطوره‌شناسی، تاریخی و ادبی بررسی کرده‌اند و در هریک از این پژوهش‌ها، ارزشی از ارزش‌های این کتاب گران‌مایه شناخته و شناسانده شده است. محققان ایرانی و مستشرقین هریک به نحوی از انحا ستایش‌گر این شاعر حماسه‌سرای ایران بوده‌اند.

در میان این نظرها سخن «تئودور نولدکه» میزان اهمیت این کتاب را بیشتر نمایان می‌کند. نولدکه معتقد است همانند شاهنامه در هیچ فرهنگ و ملتی یافت نمی‌شود. برخی دیگر از پژوهشگران نیز برای آن‌ که میزان قدرت آفرینش‌گری فردوسی را نمایان کنند، این کتاب را با ایلیاد و ادیسه هومر و آثار شکسپیر مقایسه کرده‌اند.

از این روی سزا است که به عظمت شاهنامه و آفریدگار آن پی ببریم و درعین‌حال میزان سنگینی مسئولیت فردی و اجتماعی خود را در پاسداشت این میراث گران‌قدر درک کنیم. شاهنامه کتابی است سرشار از آموزه‌های اخلاقی، شرح دلاوری‌ها و جوانمردی‌ها، حس میهن‌دوستی، مدارا و رواداری.

فردوسی با آنکه در دوران پُرالتهاب سامانی و غزنوی زندگی می‌کرد، اما هیچ‌گاه از باورهای انسانی و شفقت‌آمیز خود عدول نکرد و سربلند و آزاده زیست. در نظرگاه فردوسی، مفهوم «داد» و «نیکی» دو مفهوم پیوندخورده در بینش و آرمان‌خواهی ایرانیان است.

امروز بر ماست که با درک امکانات زبان فارسی در جهت مایه‌ور کردن آن گام برداریم. درست است که هم محققان دانشگاهی و هم خارج از آن پژوهش‌هایی درخور درباره شاهنامه و نیز زبان فارسی پدید آورده‌اند، اما از مطلوب خود هنوز فاصله داریم. باید تلاش کنیم جوانان ما شناختی درست از شاهنامه و پیام آن داشته باشند و با درک درست از میراث کهن خود زبان فارسی را در گفتار و نوشتار خود درست به‌کار ببرند.

درست است که این مهم با برنامه‌ریزی دقیق و طولانی‌مدت محقق می‌شود، اما باید بیش‌ازپیش دست به‌کار شد و وقت را مغتنم شمرد؛ در این اثنا وظیفه نخبگان هرچه بیشتر نمود پیدا می‌کند.

امید است با چاره‌اندیشی و عمل به راه‌های سنجیده، زبان فارسی را که یکی از مظاهر تمدن این سرزمین و از شاهکارهای ادبی در جهان است، پاس بداریم و آن را به نسل‌های بعد منتقل کنیم.