ده فرمان رهبر انقلاب درباره «فرهنگ»

فرهنگ در ایران اولویت چندم است؟

از نظر رهبری «مهم‌ترین کار» کدام است؟ بعضی‌ها به گوششان نخورده یا فراموش کرده‌اند این سخن را: «اصلاح فرهنگ عمومی از همه کارها مهم‌تر است؛ چون این کار، محور همه کارهای دیگر است»؛ و شاید این سخن دیگر را: «همه‌چیز مترتّب بر فرهنگ است. فرهنگ حاشیه و ذیلِ اقتصاد نیست، حاشیه و ذیلِ سیاست نیست، اقتصاد و سیاست حاشیه و ذیل بر فرهنگ‌اند». چگونه ممکن است فرهنگ از اقتصاد هم مهم‌تر باشد؟ آفتاب آمد دلیل آفتاب؛ «عزیزان من! فرهنگ از اقتصاد هم مهم‌تر است. چرا؟ چون فرهنگ به‌معنای هوایی است که ما تنفس می‌کنیم؛ شما ناچار هوا را تنفس می‌کنید، چه بخواهید، چه نخواهید؛ اگر این هوا تمیز باشد، آثاری دارد در بدن شما؛ اگر این هوا کثیف باشد آثار دیگری دارد». با این نگاه به فرهنگ -اگر به فرهنگ علاقه‌مند هستیم و اگر می‌دانیم سخن از چیست و نکته کجاست و افق کجاست- 10 فرمان رهبری درباره فرهنگ را که به مناسبت‌های مختلف بیان شده‌اند در ادامه بخوانیم که موجز و کوتاه است و نکته‌ها دارد و مشعل راه است برای آینده ایران.

1- ما مسئولیت شرعی داریم، مسئولیت قانونی داریم در قبال فرهنگ کشور و فرهنگ عمومی کشور.

2- دولت و مسئولان موظف‌اند که توجه کنند به جریان عمومی فرهنگ جامعه؛ ببینند کجا داریم می‌رویم، چه دارد اتفاق می‌افتد، چه چیزی در انتظار ما است؛ اگر چنانچه مزاحمتی وجود دارد، آن‌ها را برطرف کنند.

3- فرهنگ یک ملت است که می‌تواند آن ملت را پیشرفته، عزیز، توانا، عالم، فناور، نوآور و دارای آبروی جهانی کند.

4- فرهنگ، اساس کار ماست. در واقع فرهنگ با همه‌ شعب آن، یعنی علم و ادبیات و غیره، روحِ کالبد هر جامعه است.

5- در فرهنگ و در اخلاق عمومی مردم، روزبه‌روز بایستی تحول صورت گیرد و پیشرفت حاصل گردد.

6- فرهنگ یعنی باورهای مردم، ایمان مردم، عادات مردم، آن چیزهایی که مردم در زندگی روزمره با آن سر و کار دائمی دارند و الهام‌بخش مردم در حرکات و اعمال آن‌ها است؛ فرهنگ این است؛ این پس خیلی اهمیت دارد. مثلاً در حوزه‌ اجتماعی، قانون‌گرایی -که مردم به قانون احترام بگذارند- یک فرهنگ است، تعاون اجتماعی یک فرهنگ است، تشکیل خانواده و ازدواج یک فرهنگ است، تعداد فرزندان یک فرهنگ است. اگر در این چیزها بینش مردم و جهت‌گیری مردم جهت‌گیری درستی باشد زندگی در جامعه جوری خواهد شد، اگر خدای‌ناکرده جهت‌گیری غلط باشد زندگی جوری دیگری خواهد شد؛ خدای‌ناکرده به همان بلایی مبتلا خواهیم شد که امروز کشورهایی که خانواده را و بنیان خانواده را ویران کردند و شهوات را به راه انداختند... به آن سرنوشت دچار شدند؛ بنابراین تمرکز دشمنان بر روی فرهنگ بیشتر از همه‌جاست. چرا؟ به‌خاطر همین تأثیر زیادی که فرهنگ دارد.

7- اگر بخواهیم مصرف تولیدات داخلی به معنای واقعی کلمه تحقق پیدا کند باید فرهنگ [مصرف] تولید داخلی در ذهن مردم جا بیفتد. اگر بخواهیم مردم اسراف نکنند، بایستی این باور مردم بشود؛ این یعنی فرهنگ.

8- در عالم فرهنگ بایستی گره‌گشایی کرد، بایستی حقیقت را باز کرد، بایستی گره‌های ذهنی را باز کرد؛ و این تبیین لازم دارد، یعنی همان کار انبیا؛ فصاحت و بلاغتی نیز در بیان لازم است.

9- از استقلال سیاسی و استقلال اقتصادی بالاتر، «استقلال فرهنگی» است؛ یعنی فرهنگِ استقلال، اعتقاد و ایمان به استقلال. مهم این است که با هر نوع وابستگی مقابله شود. یک ملت به این نقطه که رسید دیگر هیچ مشکلی ندارد.

10- در باب فرهنگ، سیاست کلی کشور باید عبارت باشد از حفظ و پرداخت و وابستگی شدید و کامل به فرهنگ ملی.