وضعیت نامناسب ایران در توسعه دولت الکترونیک

رتبه 89 ایران در دنیا

«پرونده حکمرانی فضای مجازی»؛ دولت الکترونیکی از پدیده‌های مهم حاصل از به‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات است که پیاده‌سازی آن تحولی عمیق در نحوه زندگی، اداره و رهبری کشورها داشته است از این‌رو فرآیند توسعه و پیاده‌سازی دولت الکترونیک فرآیند پویا و جامع است.

اهمیت اجرا و توسعه دولت الکترونیکی در کشور در طی دو دهه اخیر همواره از مسائل مهم سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری کشور بوده است و تصویرسازی رتبه دوم منطقه دردولت الکترونیکی در همین راستا قابل درک است. در این باره در ماده 46 قانون برنامه پنجم چنین آمده است:

شاخص توسعه دولت الکترونیک باید به گونه‎‌ای طراحی شود که سرانه پهنای باند و سایر شاخص‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات در پایان برنامه در رتبه دوم منطقه قرار گیرد.

با توجه به اهمیت توسعه دولت الکترونیک باید گفت بنابر آمار و ارقام وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، جمهوری اسلامی ایران در توسعه دولت الکترونیک در وضعیت مناسبی به‌سر نمی‌برد و رتبه ایران از لحاظ شاخص توسعه الکترونیک در سال 2016 میلادی 106 دنیا بوده است و در مقایسه با مقدار متوسط شاخص توسعه دولت الکترونیک در جهان، کشور ایران پایین‌تر از مقدار متوسط جهان قرار گرفته است.

در سال 2016 در منطقه آسیا کشور کره جنوبی بهترین عملکرد را داشته و در این سال، ایران در رتبه 29 و بعد از کشورهایی همچون ویتنام، اردن، قرقیزستان، کویت، قطر، ترکیه، ازبکستان، مغولستان، بحرین، ارمنستان، قبرس، فیلیپین، لبنان، تایلند قرار داشته است. در سال 2016 کشورهای کره جنوبی، سنگاپور و ژاپن در آسیا بهترین عملکرد را در توسعه دولت الکترونیکی داشته‌اند.

در سال 2018 این رتبه به رتبه ایران به 86 رسید ولی در سال 2020 با نزول سه رتبه‌ای به 89 دنیا رسید. طبق گزارش 2020 سازمان ملل متحد بهترین کشورهای دنیا به لحاظ توسعه دولت الکترونیکی کشورهای دانمارک، کره‌جنوبی و استونی بوده و کشورهایی مثل فنلاند، استرالیا، سوئد، انگلیس، نیوزلند، آمریکا، هلند، سنگاپور، ایسلن و نروژ در رده‌های بعدی قرار داشته‌اند.

طبق بررسی‌ها درآمد کشورها عاملی تعیین‌کننده در دستیابی به سطح بالاتر توسعه دولت الکترونیک می‌باشد. گروه کشورهایی با درآمد بیشتر، دارای شاخص توسعه دولت الکترونیک بالاتر می‌باشند و هرچه به سمت گروه کم‌درآمد پیش می‌رویم شاخص توسعه کاهش می‌یابد. بر اساس اطلاعات ارائه شده ایران با سرانه درآمد ناخالص 6 هزار و 840 دلار در گروه‌های کشورهای با درآمد متوسط به بالا در سال 2016 قرار داشته است.

سخن پایانی اینکه کشور ایران به لحاظ فناوری اطلاعات و ارتباطات در جایگاه مناسبی قرار ندارد و جایگاه آن با اهداف توسعه کشور به خصوص سند چشم‌انداز 20 و برنامه‌های توسعه ساله مغایر است. به‌طوری‌که از لحاظ شاخص زیرساخت مخابراتی بیشترین فاصله را با متوسط جهانی دارد. از این رو با توجه به اینکه جهان به سمت هوشمند شدن پیش می‌رود، توجه به فناوری اطلاعات و ارتباطات جهت داشتن شهرهای هوشمند امری ضروری است و عدم توجه به این امر در دراز مدت می‌تواند خطرات جبران ناپذیری داشته باشد.