سابقه ساخت و بازسازی‌های کعبه در طول تاریخ

نخستین‌باری که کعبه بر روی زمین بنا شد و قدمت بنای کعبه شریفه به دوران پیش از آفرینش حضرت آدم (علیه‌السلام) مربوط است. آن‌طور که از احادیث مشخص است، به امر خدای تعالی در زیر عرض اعلی و به موازات آن در طبقه چهارم آسمان، خانه‌ای توسط ملائکه بنا شده که بیت‌المعمور نام دارد. از همان زمان، ملائکه دستور داشتند تا بیت‌المعمور را طواف کرده و خدای متعال را عبادت کنند.

  بررسی سابقه ساخت کعبه

بر اساس تفاسیر قرآن کریم و حدیث اهل بیت (علیهم‌السلام) سابقه ساخت کعبه به دوران پیش از آفرینش آدم (علیه‌السلام) برمی‌گردد. این خانه مقدس بعدها توسط آدم ابوالبشر و سپس حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (علیهماالسلام) تجدید بنا شد.

به این ترتیب یکی از کسانی که به‌عنوان معمار و بناکننده کعبه نام برده شده‌اند، حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (لیهماالسلام) هستند. زیرا ظاهراً زمانی که در دوران پیغمبری حضرت نوح (علیه‌السلام)، آن طوفان بزرگ و هولناک اتفاق افتاد، بسیاری از آثار باقیمانده بر روی زمین از بین رفت. در این میان کعبه هم دچار صدماتی شد. به همین علت بوده حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (علیهماالسلام) به امر خدای متعال اقدام به تعمیر یا تجدید بنای کعبه کردند.

درواقع حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) به کمک و همیاری فرزندش، حضرت اسماعیل (علیه‌السلام) و با راهنمایی و هدایت جبرئیل (علیه‌السلام) چیدن دیوار کعبه را آغاز کرد و طبق روایات، این کار آن‌ها حدود 22 روز زمان برد. سپس حجرالأسود را که یکی از سنگ‌های بهشتی است، بر دیوار کعبه نصب کردند.

این ماجرا در قرآن کریم این‌طور بیان شده است که: «وَ إِذْ یَرْفَعُ إِبْراهیمُ الْقَواعِدَ مِنَ الْبَیْتِ وَ إِسْماعیلُ رَبَّنا تَقَبَّلْ مِنَّا إِنَّکَ أَنْتَ السَّمیعُ الْعَلیمُ؛ و (نیز به یاد آورید) هنگامى را که ابراهیم و اسماعیل، پایه‏‌هاى خانه (کعبه) را بالا می‌‏بردند (و می‌‏گفتند:) پروردگارا! از ما بپذیر که تو شنوا و دانایى.»

  بازسازی‌های کعبه در طول تاریخ

کعبه در طول تاریخ چندین بار دیگر هم مورد تعمیر و بازسازی قرار گرفت. از جمله اینکه بعد از تجدید بنا توسط حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل (علیهماالسلام)، بعد از سال‌ها یک بار دیگر توسط قبیله جرهم که در سرزمین مکه ساکن شده بودند، تعمیر شد.

سال‌ها بعد از آن، دولت عمالقه آن را تعمیر کردند و زمانی که چند سال قبل از میلاد پیغمبر اسلام (صلی‌الله علیه و آله)، طوفانی روی داد و مکه دچار سیل شد، کعبه هم آسیب‌هایی دید. در آن زمان جد چهارم نبی مکرم اسلام (صلی‌الله علیه و آله) که قصی‌بن کلاب نام داشت، بیت‌الله‌الحرام را تعمیر کرد.

یک بار دیگر هم قبل از مبعث رسول خدا (صلی‌الله علیه و آله) که بین قبیله‌های عرب در خصوص نصب حجرالاسود اختلافی روی داده بود، نبی مکرم اسلام (صلی‌الله علیه و آله) آن را حل کردند.

  تعمیرات کعبه بعد از مبعث

بعد از بعثت پیغمبر اسلام (صلوات‌الله علیه) و در دوران حکومت خلیفه دوم و سوم هم در کعبه تعمیراتی صورت گرفت. همچنین عبدالله بن زبیر هم به این کار اقدام کرد. سپس در زمان حکومت عبدالملک مروان، حجاج بن یوسف به بیت‌الله الحرام حمله کرده بود، کعبه را خراب کرده بود که بعد از این واقعه نیز باز هم کعبه تجدید بنا شد.

درنهایت طبق روایت‌ها، در سال 339 هجری بود که قرامطه به مکه هجوم بردند و حجرالأسود را ربودند که البته دوباره به کعبه برگشت.

منابع: (تفسیر المیزان، تفسیر تسنیم، وسائل‌الشیعه، اصول کافی، اسرار آل محمد علیهم‌السلام)