آژانس ســیاه‌بـــازی را کنار بگذارد

مانوئل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در رأس هیئتی به‌منظور دیدار و گفتگو با رئیس جدید سازمان انرژی اتمی وارد تهران شد. از مدتی قبل بر اساس مصوبه مجلس در طرح اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها و صیانت از حقوق ملت ایران؛ نظارت‌های فراتر از پادمان ازجمله اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی متوقف‌شده است. بر اساس این قانون آژانس حق دسترسی به تصاویر ضبط‌شده در مراکز پژوهشی و عملیاتی در سایت‌های هسته‌ای کشور را ندارد.

کور شدن چشم آژانس باعث شد کشورهای غربی به تکاپو افتاده و به دنبال راه‌حلی برای ادامه گفتگو با ایران ذیل مذاکرات وین باشند. رابرت مالی نماینده آمریکا ناامید از کرنش ایران در برابر فشار غرب شهر به شهر و کشور به کشور دوره‌افتاده تا بتواند به اجماع حداقلی برای ادامه مذاکرات برسد، به نظر می‌رسد تیر او به سنگ خورده و دیپلمات میدانی آمریکایی‌ها نتوانسته است مسکو و پکن را در این زمینه با خود همراه کند.

هم‌زمان با تور دیپلماتیک رابرت مالی؛ مدیرکل آژانس با پکیجی جدید از پیشنهاد همکاری به ایران آمده است. خبرگزاری رویترز در یک خبر سفارشی و به‌منظور زمینه‌سازی برای نشست تهران اعلام کرده است که ایران و آژانس برای ادامه همکاری به توافق رسیده‌اند؛ اشاره این خبرگزاری به آن بود که ایران بار دیگر اجازه دسترسی به دوربین‌ها را به آژانس خواهد داد، ساعتی پس از انتشار این خبر یک مقام آگاه اعلام کرد، سفر مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به ایران هیچ ربطی به محدودیت‌های اعمال‌شده برای آژانس در دسترسی به تصاویر دوربین‌های مراکز اتمی ندارد. این منبع مطلع گفته است که گفت‌وگوهای مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران صرفاً در خصوص سرویس برخی تجهیزات نظارتی آژانس خواهد بود و موضوع دیگری در دستور کار مذاکرات قرار ندارد.

فؤاد ایزدی استاد دانشگاه تهران و تحلیل‌گر مسائل دیپلماتیک درباره سفر گروسی می‌گوید: سفر مدیرکل آژانس مقدمه یک بیانیه ضد ایرانی در شورای حکام است؛ آژانس خاصیت فنی خودش را ازدست‌داده و تبدیل به یک‌نهاد سیاسی شده است.

 ماشین بیانیه نویسی به کارافتاده است

فؤاد ایزدی درباره دلایل سفر گروسی به تهران می‌گوید: آژانس سابقه‌ای سیاه دارد و از مدت‌ها قبل از فرمت یک‌نهاد فنی به یک سازمان سیاسی تبدیل‌شده است. ترکیب شورای حکام به‌گونه‌ای است که اکثریت آن‌ها از کشورهای غربی انتخاب‌شده‌اند. چنین مجموعه‌ای باسابقه دشمنی با ایران نمی‌تواند تصمیمات غیرسیاسی بگیرد؛ بهتر است آن‌ها سیاه‌بازی را کنار بگذارند تا نقش بیشتری در معادلات جهانی بازی کنند.

آژانس به ابزاری در دست آمریکا و متحدانش برای فشار به ایران تبدیل‌شده است. بارها آن‌ها علیه ایران بیانیه داده‌اند و احتمالاً بازهم ماشین بیانیه نویسی آن‌ها دوباره به کار بیفتد. البته اگر آن‌ها این بار علیه ایران بیانیه بدهند به ضررشان خواهد بود زیرا تهران واکنش جدی‌ای به آن نشان خواهد داد.

 آمریکا به دنبال اجماع علیه ایران است

تحلیل‌گر ارشد مسائل سیاسی درباره تور دیپلماتیک رابرت مالی باهدف برگزاری دور هفتم مذاکرات در وین گفت: مذاکرات وین برای غربی‌ها دستاورد ویژه داشت؛ به گفته مقامات آمریکایی آن‌ها به اجماع در پنج به‌علاوه نیاز دارند؛ به قول خودشان اجماع در سال 2013 منجر به برجام در سال 2015 شد. با توجه به خرابکاری‌های ترامپ، دولت بایدن نیاز به یک تغییر در روابط خود با چین، روسیه و بقیه اعضا دارد تا بتواند به اهداف در اجماع علیه ایران برسد.

ایزدی ادامه داد: سفرهای متعدد مقامات سیاسی و امنیتی آمریکایی در ماه‌های اخیر برای بازگشت به برجام نیست؛ بلکه واشنگتن می‌خواهد تیغ اجماع علیه ایران را تیزتر کند. اما روابط مسکو و پکن با آمریکا دچار تحولاتی شده است مثلاً اتفاقاتی که در رابطه با اوکراین افتاد؛ ترمیم روابط روسیه و آمریکا دچار چالش کرده است و یا زیاده‌خواهی‌هایی که آمریکایی‌ها نسبت به چین‌دارند مانع‌ترمیم روابط این دو کشور می‌شود. البته اتفاقات به این معنی نیست که آمریکایی‌ها صد در صد شکست می‌خورند، به‌هرحال آن‌ها از ابزارهای دیپلماتیک استفاده می‌کنند و ممکن است موفقیت‌هایی داشته باشند اما کارشان در سال 2021 نسبت به قبل سخت‌تر خواهد بود.

 شرط ادامه مذاکره: دست از زیاده‌خواهی بردار!

فؤاد ایزدی درباره محتوای مذاکرات میان ایران و آمریکا گفت: مشکل ما در مذاکره با آمریکایی‌ها آن است که واشنگتن نمی‌خواهد به متن فعلی برجام پایبند باشد. بایدن می‌گوید ما یک تعهد طولانی‌تر می‌خواهیم. آن‌ها می‌خواهند بندهایی از برجام که بازه زمانی دارد مثلاً بندهای هشت‌ساله یا ده‌ساله که پس از اتمام آن‌ها برخی از محدودیت‌ها برداشته می‌شود (ازجمله طرح مربوط به تحریم تسلیحاتی ایران) را به پانزده یا بیست سال تمدید کنند. اگر آمریکایی‌ها واقعاً می‌خواستند به برجام برگردند همان کاری که بایدن در روزهای اول ریاست جمهوری خود کرد یعنی دستوری صادر و آمریکا به توافق پاریس برگشت را می‌توانست در مورد برجام نیز انجام دهد؛ اما این کار را نکرد چون آن‌ها نمی‌خواهند به برجام برگردند به این دلیل که تمایل دارند برجام را دست‌کاری کنند و امتیازاتی فراتر از مسئله هسته‌ای بگیرند.

استاد دانشگاه تهران ادامه داد: آمریکایی‌های علاقه دارند که ایران از همه بندهای برجام تمکین کند اما نمی‌خواهند که خودشان از آن تمکین کنند. اگر آمریکایی‌ها دست از زیاده‌خواهی بردارند؛ ادامه مذاکرات و موفقیت در وین دور از دسترس نیست.

در حال حاضر تعطیلی مذاکرات وین به نفع کشور نیست البته نکته درستی که وزیر امور خارجه بدان اشاره کردند آن بود که مذاکره برای مذاکره لزوماً کار مفیدی نیست. مذاکره می‌کنیم که شرایط بعد از مذاکره بهتر از قبل از مذاکره باشد. دولت قبل اعتماد عجیبی به‌طرف غربی داشت؛ آقای رئیسی احتمالاً به درس‌ها و عبرت‌های برجامی به‌خوبی توجه دارد.