بازی دو سر باخت گرانی لبنیات

افزایش 88 درصدی قیمت لبنیات طی 2 سال و کاهش 50 درصدی سرانه مصرف آن در کشور؛ اتفاقی که علاوه بر بروز مشکل در روند رشد کودکان، تبعات بزرگ‌تری هم دارد که دامنگیر نظام سلامت و کل جامعه خواهد بود و به گفته کارشناسان، یک دهه بعد خودش را نشان خواهد داد.

*فاصله زیاد با دیگر کشورها

ابتدا اجازه دهید به وضعیت سرانه مصرف لبنیات در کشور نگاهی بیندازیم. طبق گزارش مرکز آمار، سرانه مصرف شیر و محصولات لبنی که در سال 1396 حدود 107 کیلوگرم بود، در سال 1397 به 100 کیلوگرم رسید؛ عددی که طبق گزارش‌های جدید، این روزها به 70 کیلوگرم رسیده است. این جمع‌بندی گزارش مرکز آمار هم به‌خوبی گویای ماجراست: آمارهای متفاوتی از مصرف جهانی شیر ارائه می‌شود؛ از 144 کیلوگرم تا سرانه 300 کیلوگرم در اروپای غربی. اما آن‌چه مسلم است این‌که سرانه مصرف شیر در کشور ما فاصله زیادی با سرانه جهانی و کشورهای در حال توسعه دارد.

*بحران‌های پیش روی نظام سلامت

اما حالا می‌خواهیم از بحران پنهان این کاهش مصرف لبنیات سخن بگوییم؛ موضوعی که مرور آمارهای رسمی وزارت بهداشت و متخصصان کشور آن را شفاف می‌کند:

- نارسایی قلبی، کاهش توان ذهنی و خستگی، اختلال در خون‌سازی و کم خون شدن، سرطان ناشی از خارج نشدن فلزات سنگین از بدن، فشار خون، بیماری‌های مزمن کلیوی، شکننده شدن ناخن‌ها، آب مروارید، تشنج و ده‌ها بیماری دیگر وجود دارد که در همه آن‌ها یک علت مشترک به نام کمبود کلسیم وجود دارد.

- 80 درصد زنان ایرانی بالای 75 سال به پوکی استخوان مبتلا هستند و این نوع شکستگی به تنهایی از همه سرطان‌های مختص زنان بیشتر است.

*فقط 3 هزار میلیارد برای درمان پوکی استخوان در یک سال

حالا در کنار تبعات این بیماری‌ها و مشکلات فردی، مهم است که بدانیم بروز آن، چه مشکلاتی را برای نظام سلامت به همراه دارد؛ شاید همین یک نمونه خود گویا باشد که بدانیم، هزینه درمان بیماری پوکی استخوان و شکستگی ناشی از آن در کشور حدود 3 هزار میلیارد تومان در سال است. این را بگذارید کنار ده‌ها هزار میلیارد تومان دیگر که برای درمان دیگر بیماری‌های ناشی از کاهش مصرف لبنیات بر دوش نظام سلامت گذاشته خواهد شد.

البته بخشی از این بار سنگین هم بر دوش خانواده‌ها گذاشته خواهد شد؛ خانواده‌هایی که طبق گزارش‌های رسمی، هم‌اکنون 10 درصد درآمدهای خود را صرف هزینه‌های درمانی می‌کنند و فقط در سال 99 حدود 2.4 میلیون نفر از مردم کشورمان به خاطر هزینه‌های بالای درمانی به زیر خط فقر رفته‌اند... همه این‌ها هشدار می‌دهد که کاهش مصرف لبنیات در کشور وضعیت نگران‌کننده‌ای را برای سال‌های آینده ایجاد خواهد کرد و هزینه‌های سنگینی روی دوش نظام سلامت و خانواده‌ها خواهد گذاشت.

*وعده معاون رئیس جمهور

با این حساب و کتاب‌ها، هیچ تردیدی نیست که دولت مسئولیت سنگینی دارد تا هم از سلامت فردی و سلامت جامعه مراقبت کند و هم بهترین اقدام پیشگیرانه را برای کاهش هزینه‌های بهداشت و درمان در دستور کار قرار دهد. همین دو روز قبل بود که محمد مخبر معاون اول رئیس‌جمهور در بازدید از یک مجتمع بزرگ لبنی، از اهمیت موضوع سلامت مردم برای دولت سیزدهم گفت و بر ضرورت ثبات قیمت لبنیات تأکید کرد؛ تاکیدی که باید دید خروجی آن چه خواهد بود؟ تکرار سیاست شکست‌خورده سال‌های اخیر، یا طرحی نو برای بیشتر شدن سهم لبنیات در سفره مردم.

*تعطیلی 800 کارخانه و کاهش سهم لبنیات در سفره مردم

سیدمحمدرضا بنی طبا، سخنگوی انجمن صنایع فراورده‌های لبنی کشور، می‌گوید: مشکلات صنایع لبنی کشور، مربوط به یک ماه و یک سال اخیر نیست بلکه ناشی از سیاست‌های غلط 16 سال اخیر دولت‌هاست که رویکرد حمایتی داشته اما نه تنها سهم لبنیات در سفره مردم را بیشتر نکرده، بلکه کمتر هم کرده است. به گفته او، این سیاست‌ها از یک‌سو منجر به تعطیلی 800 کارخانه و خالی ماندن 40 درصد ظرفیت تولید کارخانه‌های بزرگ شده و از سوی دیگر سرانه مصرف لبنیات به ازای هر نفر را به 70 کیلوگرم در سال رسانده است. بنی‌طبا درباره راهکار حل این مشکل هم می‌گوید: حذف قیمت‌گذاری دستوری، مهم‌ترین راهکار برای حل این مشکل است که باعث خواهد شد تولیدکنندگان امکان ادامه فعالیت داشته باشند و قیمت‌ها را بر اساس عرضه و تقاضا مشخص کنند، در نقطه مقابل دولت هم باید به جای تخصیص سالانه حدود 40 هزار میلیارد تومان ارز 4200 تومانی برای خرید نهاده‌های دامی، این یارانه را در انتهای زنجیره و برای دهک‌های محروم اختصاص دهد تا لبنیات از سفره آن‌ها حذف نشود. به گفته او، این کار کاملا شدنی است و تجربه موفق بسیاری از کشورها نیز درست بودن آن را ثابت کرده است. سخنگوی انجمن صنایع فراورده‌های لبنی کشور تصریح می‌کند: اگر قرار باشد دولت جدید هم همان سیاست‌های نادرست 16 سال گذشته را دنبال کند، مطمئنا شاهد تغییر خاصی در این روند نگران‌کننده نخواهیم بود.