«عبابافی» میراثی رو به فراموشی

عبابافی یکی از هنرهای زیبای دست است که با ظرافت خاصی بافته می‌شود و می‌تواند باعث رشد اقتصادی و اشتغالزایی برای مردم به ویژه روستاییان شود.

یکی از صنایع مهم که قدمت تاریخی دارد صنعت عبابافی است؛ این صنعت در گذشته‌ و در مناطقی از استان به عنوان یک لباس مورد استفاده قرار گرفته و اکنون نیز تعداد محدودی بافنده در این زمینه مشغول فعالیت هستند.

عبابافی در ایلام در گذشته کاربری‌های مختلفی داشته و اغلب به‌عنوان لباس خاص افرادی بوده که از منزلت و جایگاه اجتماعی خاصی برخوردار بودند؛ اما تغییر در سبک و نوع زندگی مردم در طول سالیان سبب فراموشی آن شده است.

نبود کاربردهای تازه برای این هنر و سختی مراحل مختلف تولید از تمایل جوانان برای ورود به این عرصه کاسته است و همین موضوعات و بازار فروش نامناسب عبابافی ایلام، روز به روز رونق این هنر را از بین برد.

صنایع دستی نشان دهنده هویت هر منطقه است؛ این صنایع برای هر دیاری حائز اهمیت بوده؛ توجه به صنایع دستی فرهنگ و آداب و رسوم مردم آن منطقه را به سایر مناطق انتقال می‌دهد.

آثار دستی هر منطقه نشان از قدمت و فرهنگ آن منطقه است

رحیمی یکی از شهروندان ایلامی گفت: آثار دستی هر منطقه نشان از قدمت و فرهنگ آن منطقه است، در شرایط فعلی که مسئله بیکاری و ایجاد اشتغال مهم‌ترین دغدغه مسوولان نظام و از برنامه‌های توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور به شمار می‌رود اهمیت و نقش به سزای صنایع دستی بیش از گذشته احساس می‌شود.

وی افزود: صنایع دستی آثار هنرمندان، زحمتکش‌ترین و کم توقع‌ترین و در عین حال وفادارترین هنرمندان ایرانی است، مردان و زنانی که به حتم حفظ تاریخ و فرهنگ و هنر ایران زمین، مدیون تلاش خستگی‌ناپذیر و پایمردی آنان است.

این شهروند با بیان اینکه عبابافی یکی از هنرهای رایج در شهرستان‌های مهران و دهلران بوده ادامه داد: عبا بافی یک میراث فرهنگی است؛ این کار که در گذشته شغل خیلی از اهالی ایلام به شمار می‌آمده که این روزها خریداری ندارد و به همین دلیل هم کسی به فکر احیای آن نیست.

وی افزود: پشم شتر از جمله مواد اولیه اصلی عبابافی به شمار می‌رود؛ با توجه به اینکه امروزه پشم شتر کمیاب است برای تولید عبا در استان ایلام از کرک استفاده می‌شود؛ عبابافی به دو صورت خود رنگ و یا الیاف رنگ آمیزی نشده تهیه می‌شود که الیاف رنگ آمیزی نشده از اصالت بیشتری برخوردار است.

اشتغالزایی به دنبال احیا صنعت عبابافی

سعیدی یکی دیگر از شهروندان ایلامی گفت: صنعت عبابافی در استان به ویژه در مناطق روستایی باعث رونق اقتصادی و اشتغال زایی برای مردم شده است؛ این صنعت از گذشتگان به نسل جوان منتقل شده که با انواع طراحی و مدل‌های جدید می‌توان باعث افزایش چشمگیر این صنعت در بازار شد.

وی افزود: این نوع صنایع می‌توانند باعث صادرات این صنعت و افزایش درآمد برای مردم شوند؛ امیدواریم این صنعت با بی‌مهری به دست فراموشی سپرده نشود و حمایت از این صنعت از طرف مسوولین بیشتر شود.

تولید 4 مدل عبا در شهرستان ملکشاهی

سهمی رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ملکشاهی گفت: شهرستان ملکشاهی به‌عنوان تنها شهرستان تولید عبابافی در استان است؛ اکنون در این شهرستان 15 نفر در این صنعت مشغول به فعالیت هستند.

وی افزود: در شهرستان ملکشاهی تولید عبابافی به صورت شخصی و در منزل انجام می‌شود در این نوع تولید تعدادی به عنوان ریسنده و چند نفر هم به عنوان بافنده فعالیت می‌کنند.

رئیس اداره میراث فرهنگی و گردشگری شهرستان ملکشاهی ادامه داد: البته فعال بودن این تولیدی به صورت صد در صدی نیست چون خیلی از مردم این شهرستان کارهای متنوعی مثل کشاورزی و دامداری انجام می‌دهند؛ در این زمان دیگر تولید عبا صورت نمی‌گیرد و در زمانی که اوقات فراغتی دارند کار عبابافی انجام می‌دهند که فروش این محصول هم در شهرستان و در سطح استان صورت می‌گیرد ولی هنوز این محصول به خارج از استان صادر نشده است.

وی افزود: جوانان این شهرستان این محصول را با مدل‌های روز طراحی کرده‌اند که چهار نوع عبا در این شهرستان تولید می‌شود: 1) عبایی که برای زیر قطار اسلحه به صورت سنتی و قدیمی طراحی شده 2) عبایی که برای کشاورزی مثل کود پاشی و بذر پاشی از آن استفاده می‌شود 3) عبایی که برای فصل سرما که بافت آن ضخیم و بلندتر است 4) عبایی که کوتاه‌تر و گشادتر است و برای فصل تابستان و گرما از آن استفاده می‌کنند.

وی افزود: بنا بر این بوده که مسوولین سازمان میراث فرهنگی استان کلاس آموزشی برای تعدادی از علاقمندان به این رشته در سطح شهرستان به صورت استاد- شاگردی برگزار کنند و اکنون منتظر مجوزات لازم برای این کلاس آموزشی هستیم.

صنعت عبابافی تنها در شهرستان ملکشاهی فعال است

محسنی معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ایلام گفت: صنعت عبابافی در ایلام به صورت ضعیف و تنها در شهرستان ملکشاهی فعال است که تعدادی از مردم به صورت سنتی در این کار مشغول به فعالیت هستند.

وی افزود: ما در حال حاضر فقط می‌توانیم از طریق ارائه تسهیلات بانکی به بافندگان یا فروش محصولات و شرکت در نمایشگاه‌ها از این صنعت حمایت کنیم چون این نوع محصول در استان آنچنان طرفدار ندارد و کسی تمایل ورود به این حرفه را ندارد؛ نسل‌های جدید و جوان با این حرفه هنوز بیگانه هستند و رغبتی به این کار ندارند البته آموزشی را که بخواهیم در سطح استان انجام دهیم صورت نگرفته است.

معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان ایلام ادامه داد: در چند سال اخیر سرفصل‌های آموزشی با توجه به مسئله بودجه که با مشکل مواجه شده است با اعلام فراخوان آموزشی برای عبابافی کسی رغبت و گرایش به این آموزش ندارد؛ کار ما به بخش خصوصی وابسته است تا بخش خصوصی به این کار نیاید واقعیت دست ما هم بسته است.

وی افزود: ما در زمینه صادرات و نمایشگاه‌ها با تمام توان از صنعت عبابافی حمایت می‌کنیم و از این لحاظ هیچ مشکلی وجود ندارد منتهی در بحث آموزش نه اینکه برگزار نکنیم بلکه متقاضی در این زمینه وجود ندارد.

محسنی تصریح کرد: یک نوع از این عبا که برای روحانیون مورد استفاده واقع می‌شود یک نوع عبای سنتی است که از نمد ساخته و بافته می‌شود؛ کاربرد خیلی از این نوع عباها برای عشایر نشینان است و می‌تواند زمینه مساعدی برای رشد اقتصادی باشد.

وی افزود: با توجه به اینکه 250 رشته صنایع دستی در کشور فعال است که از این تعداد 33 رشته فعال در استان وجود دارد که بنا به وضعیت اقتصادی، جغرافیایی و فرهنگی استان ایلام این تعداد رشته متقاضی دارد و بقیه هرچه درخواست می‌دهیم کسی خواهان آن نیست مثلا برای رشته مس کسی در استان مس ساز نداریم در صورتی که رشته پر درآمد و خوبی است ولی متقاضی وجود ندارد و همچنین برای رشته عبابافی به همین ترتیب کسی علاقه مند به این نوع رشته‌ها ندارد و امیدواریم با توجه وضعیت اشتغال استان جوانان به این سمت از رشته‌ها گرایش پیدا کند که باعث ایجاد اشتغال برای خود و دیگران می‌شود.

مسوولین بایستی با برنامه ریزی‌ها بتوانند صنایع دستی که در حال فراموشی هستند را احیا کنند؛ صنایع دستی می‌تواند ضمن ایجاد اشتغال و درآمد، کمک بسیاری به اشتغال زنان این منطقه کرده و بازار خوبی برای ارائه تولیدات سنتی و بومی در بازارهای داخلی وخارجی باشد.