تدابیری برای ایجاد شهرهای سالم‌ و پایدار

در حال حاضر بیش از 50 درصد جمعیت جهان در شهرها سکونت دارد که پیش‌بینی شده در پی افزایش سرعت باورنکردنی فرایند شهرنشینی تا سال 2050، این جمعیت به حدود 70 درصد برسد. پدیده افزایش جمعیت شهرها چالش‌های بسیاری را پیش روی بشر امروز و به‌ویژه مدیران شهری قرار داده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به افزایش تراکم خودرویی و کمبود مسکن برای جای دادن جوامع جدید اشاره کرد. با این حال، مسئله‌ای که می‌تواند بسیار نگران‌کننده‌تر باشد اینکه شهرهای آینده چگونه می‌تواند خوراک مورد نیاز جوامع روزافزون خود را تأمین کند.

متأسفانه، زندگی در شهر ممکن است رژیم غذایی فقرا را به‌طور نامناسبی تحت تأثیر قرار دهد و این در حالی است که شهرها منبع اصلی تولید پسماند به‌ویژه ضایعات مواد غذایی به حساب می‌آید.

از سوی دیگر، گسترش بی‌رویه شهری نیز با سرعتی بسیار بالا در حال اتفاق است و تمام منابع طبیعی و فضاهای سبز حومه‌ها را قربانی خود می‌کند که این اتفاق به سهم خود می‌تواند تبعات منفی دیگری نظیر تغییرات اقلیمی را نیز در پی داشته باشد. چنانچه ما بخواهیم شهرهایی پایدار و سالم در آینده داشته باشیم باید عملکرد آن‌ها را از نو ارزیابی کنیم اما اینکه چگونه چنین هدفی تحقق می‌یابد در ادامه مورد بحث قرار گرفته شده است.

  گسترش کشاورزی شهری

آنچه از کشاورزی به ذهن اغلب مردم دنیا می‌رسد، کشت محصولات غذایی در مناطق روستایی است با این حال، گزارش‌ها نشانگر آن است که این روزها، بیش از 80 میلیون نفر از جمعیت جهان در تلاش برای پرورش سبزیجات و میوه‌ها در مناطق شهری محل سکونت خود از یکدیگر پیشی می‌گیرند.

ساکنان سراسر شهرهای جهان می‌توانند از طریق گسترش کشاورزی در مناطق شهری، نه‌تنها زنجیره‌های تأمین غذا را کاهش دهند، بلکه انتشار گاز دی‌اکسید کربن ناشی از تردد وسایل نقلیه موتوری برای حمل مواد غذایی از مناطق روستایی به شهرها را به حداقل برسانند. تولید و فروش مواد غذایی سالم و تازه در شهر نیز می‌تواند به کاهش اثرات زیست‌محیطی توزیع غذا منجر شود ضمن اینکه در افزایش فرصت‌های لازم جهت دسترسی جوامع بیشتر به مواد خوراکی و همچنین بهبود تغذیه نیز نقش مهمی ایفا کند.

فائو، سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد در شهر بزرگ مدلین کلمبیا به ساخت و حمایت باغ‌های اجتماعی پرداخته است که در نتیجه آن، امروزه 500 خانوار از مزایای این پوشش‌های گیاهی نهایت بهره را می‌برند.

  ترویج رژیم‌های غذایی سالم

سبک‌های زندگی و الگوهای تغذیه‌ای به طور قابل توجهی تحت تأثیر نوع غذای موجود و همچنین هزینه آن‌ها در نقاط مختلف جهان متفاوت است. در شهرهایی از جهان با حق انتخاب گسترده، افرادی که از نظر مالی نیز با مشکل زیادی مواجه نیستند می‌توانند غذاهایی سالم‌تر و پرانرژی‌تر مصرف کنند حال آنکه در جوامعی با درآمد پایین، مصرف خوراک با ارزش غذایی پایین بسیار مرسوم است. طبق آمار تنها در سال‌های بین 1998 تا 2012 مصرف مواد غذایی ناسالم بین جوامع کم‌درآمد هر ساله به میزان 45. 5 درصد افزایش یافت که این مقدار به ظاهر کوچک، مشکلات عدیده‌ای برای سلامت آن‌ها در پی داشت و به مصرف بیشتر منابع مالی آن‌ها منجر شد.

دولت‌های ملی و مدیران شهری در کشورهای در حال توسعه نه‌تنها با مشکلات تغذیه ناکافی و ناسالم مردم مواجه هستند، بلکه اضافه وزن نیز که به طور هشداردهنده‌ای در این مناطق رو به افزایش نهاده، سلامت جوامع را با تهدید جدی مواجه کرده است. این در حالی است که مدیران می‌توانند از طریق اعمال تدابیری سنجیده، امکان تغذیه سالم را برای مردم فراهم آورند و چالش‌های مربوطه را به حداقل برسانند. به عنوان مثال، مقامات ارشد سنگاپور طی چند سال اخیر، تغذیه ساکنان کشور را با دقت بیشتری مورد توجه قرار داده و کمپانی‌ها را به تولید مواد غذایی با ترکیبات پرانرژی و سالم‌تر تشویق کرده‌اند.

  کاهش و مدیریت ضایعات مواد غذایی

مصرف بیش از 70 درصد تأمین مواد غذایی جهان در شهرها صورت می‌گیرد که متأسفانه بخش اعظم این مواد به صورت پسماند راهی دفن‌گاه‌های زباله می‌شود. اگرچه دفع مواد غذایی می‌تواند به دلایل مختلف اتفاق بیافتد و از یک منطقه به دیگری متفاوت باشد با این حال، کیفیت پایین خوراک و همچنین بسته‌بندی نادرست یا حتی در بعضی موارد، فرهنگ عامه می‌تواند در وقوع این اتفاق نقش مهمی ایفا کند.

از دیگر تبعات منفی دور ریختن مواد غذایی در شهرها می‌توان به لبریز شدن دفن‌گاه‌های زباله اشاره کرد که به سهم خود منجر به ایجاد مشکلات دیگری نظیر تولید متان می‌شود که اثرات منفی آن بر کره خاکی و موجودات زنده به مراتب بیشتر از دی‌اکسید کربن است. البته همه چیز به همین مشکلات ختم نمی‌شود بلکه دورریزی مواد غذایی مشکلات دیگری مانند مصرف بی‌رویه انرژی، پول و منابع طبیعی شامل زمین و آب را برای تولید مواد غذایی جدید نیز در پی دارد. البته مدیران شهری و مردم می‌توانند به شیوه‌های مختلف مانند توزیع مواد غذایی اضافی میان افراد نیازمند و همچنین کمپوست ضایعات غذایی برای تولید انرژی بحران ناشی از پسماند خوراک در شهرها را به حداقل برسانند.

فائو در لیما، پایتخت پرو در آمریکای جنوبی، گروهی از خلاقان شهر را تحت حمایت خود قرار داده و از آن‌ها خواسته است مسئله ضایعات مواد غذایی را با تدابیر نوآورانه خود مورد توجه قرار دهند و از این طریق، سلامت ساکنان شهر را بهبود ببخشند. یکی از اقدامات مهم این گروه، تشویق مردم به تحویل ضایعات غذایی خود به مرکز کمپوست شهر و دریافت پاداش در ازای آن بوده که در نتیجه آن، دفن‌گاه‌های زباله به طور قابل توجهی عاری از ضایعات خوراکی شده است. گزارش‌ها حاکی است که پس از اعمال این اقدام، تبعات مثبت بیشتری برای شهروندان به ارمغان آمده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به اتخاذ سبک جدید زندگی در راستای کاهش دورریزی مواد غذایی و همچنین کاهش آلودگی محیط در اثر انباشته شدن ضایعات خوراکی اشاره کرد.