آیا نگهداری از حیوانات خانگی بر تولید مثل و باروری افراد اثرگذار است؟

دکتر ابوالفضل شیرازی در خصوص انتقال بیماری از حیوانات خانگی به انسان‌ها گفت: در خصوص حیوانات خانگی یا اصطلاحا "Pet animals " که طیف نسبتا گسترده‌ای از حیوانات از جمله سگ و گربه، جوندگان (همستر، خوکچه هندی، سنجاب و...)، خزندگان و دوزیستان (مار، ایگوانا، لاک پشت و...)، پرندگان و... را شامل می‌شود، امکان انتقال عوامل بیماری‌زا به انسان همواره مورد توجه بوده است.

 تأثیر بیماری‌های زئونوتیک بر عملکرد دستگاه تولید مثل انسان‌ها

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن‌سینا تصریح کرد: در خصوص بیماری‌های زئونوتیک (بیماری‌های قابل سرایت از حیوان به انسان) با تأثیر بر عملکرد دستگاه تولید مثل، این عوامل به دو دسته عمده از حیث نحوه تأثیرگذاری بر دستگاه تولیدمثل و مادر آبستن، تقسیم می‌شوند. این عوامل شامل عوامل میکروبی متشکل از عوامل باکتریایی، ویروسی، انگلی و قارچی می‌باشند.

وی گفت: دسته‌ای از این عوامل که طیف وسیع‌تری از عوامل بیماری‌زا را شامل می‌شوند، تأثیر مستقیمی بر عملکرد دستگاه تولیدمثل نداشته ولی به‌واسطه عوامل ترشحی خود (اندوتوکسین میکروب‌های گرم منفی، عوامل پایروژن و سپتیسمی ناشی از این عوامل میکروبی)، تأثیری منفی بر عملکرد دستگاه تولیدمثل داشته و پیامدهایی از قبیل سقط، کاهش کمی و کیفی سلول‌های جنسی و اختلال در عملکرد دستگاه تولیدمثل را بدنبال خواهند داشت.

شیرازی ادامه داد: دسته دیگری از این عوامل میکروبی (دسته دوم) علاوه بر ابتلای مادر آبستن، به‌طور مستقیم نیز می‌توانند بر روی جنین آسیب‌رسان باشند. به عبارتی در طی دوره آبستنی به طور عمودی از طریق جفت از مادر به جنین منتقل شده و تأثیرات نامطلوبی را بر روی جنین یا روند آبستنی خواهند داشت.

 بیماری‌های منتقله از حیوان به انسان که غیرمستفیم بر سیستم تولیدمثل انسان اثر دارند

این جنین‌شناس تاکید کرد: در هر دو دسته از عوامل بیماری‌زا که ذکر شد، وضعیت سلامتی و نحوه عملکرد سیستم ایمنی مادر در بروز علائم بیماری بسیار حائز اهمیت می‌باشند.

مدیر گروه جنین‌شناسی و آندرولوژی پژوهشگاه این سینا در رابطه با عوامل دسته اول به برخی اشاره کرد: بیماری‌های ویروسی هاری و نوروویروس‌ها، عوامل میکربی پاستورلایی، سالمونلا، بروسلا، یرسینیا، کمپیلوباکتر، کپنوسایتوفاگا کنیمورسوس، بوردتلا برونکی سپتیکا، کوکسیلا بورنتی، لپتوسپیرا، استافیلوکوکوس اینترمدیوس و استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی سیلین.

وی در این باره اضافه کرد: بارتونلا هنسلا، عوامل ریکتزیایی، عوامل انگلی (توکسوکاریازیس، تریکینوزیس)، عوامل کلامیدیایی (کلامیدوفیلا پسیتاسی) و عوامل قارچی (کوکسیدیوایدومایکوزیس، هیستوپلاسموزیس، بلاستومایکوزیس) نیز جزء سایر بیماری‌های دسته اول محسوب می‌شوند.

 توکسوپلاسموزیس؛ این بیماری باعث عوارض جدی در مادر باردار و جنین می‌شود

شیرازی با بیان اینکه دسته دوم از بیماری‌های زئونوتیک با تأثیر مستقیم بر دستگاه تولید مثل بسیار محدودتر هستند گفت: وضعیت سیستم ایمنی مادر تاثیر بسزایی در بروز یا عدم بروز علائم بیماری خواهد داشت.

وی با اشاره به اینکه از جمله این عوامل بیماری‌زا در دسته دوم می‌توان به توکسوپلاسموزیس "Toxoplasmosis" اشاره کرد، اظهار داشت: توکسوپلاسما گندیی یک نوع عامل انگلی درون سلولی بوده که از طریق ادرار، ترشحات، گرد و غبار و مدفوع سگ و گربه خانگی به انسان منتقل شده و برای مادر باردار مخاطراتی همچون ضعف عضلاتی، خستگی، التهاب غدد، تب، سرفه و راش پوستی و حتی آسیب به مغز و چشم را بدنبال خواهد داشت.

این جنین‌شناس تأکید کرد: این عامل بیماری زا در مراحلی از طول دوره بارداری می‌تواند از جفت به جنین منتقل و عوارضی چون نفائص مادرزادی، کوری جنین، سقط و زایمان زودرس را به همراه داشته باشد.

 در چه صورت توکسوپلاسما عوارض جدی تری بر مادر و جنین خواهد داشت؟

شیرازی گفت: در صورتیکه خود فرد نیز تحت تاثیر عوامل تضعیف کننده سیستم ایمنی مانند ویروس HIV و داروهای مضعف سیستم ایمنی با کاربرد در انواع بدخیمی ها، قرار گرفته باشند، شدت بروز علائم بیماری در آن‌ها و تبعا عوارضش برای جنین بیشتر خواهد بود.

وی خاطرنشان کرد: لیکن در صورتی‌که فرد 6 تا 9 ماه قبل از بارداری به این انگل مبتلا شده باشد، بدنش نسبت به توکسوپلاسما ایمنی پیدا کرده و هیچ خطری برای جنین ایجاد نمی‌کند.

 بیماری دیگری که از طریق جوندگان خانگی قابل انتقال است و روی باروری اثر دارد

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن سینا از دیگر عوامل گروه دوم به بیماری دیگری به نام کوریومننجایتیس لمفوسیتی ویروسی " Lymphocytic choriomeningitis virus (LCMV)" اشاره کرد و گفت: این بیماری از طریق جوندگانی چون موش، همستر، خوکچه هندی و سنجاب به انسان منتقل شده و گذشته از علائمی چون تب، سردرد، درد عضلانی، تهوع و استفراق و علائم شبه سرماخوردگی برای مادر باردار، می‌تواند به جنین نیز انتقال یافته و موجب نقایص مادر زادی مانند عقب ماندگی ذهنی در نوزاد شود.

دکتر شیرازی ادامه داد: بیماری کناین بروسلوزیس "Canine brucellosis " در صورت انتقال به انسان می‌تواند بخش‌های مختلف بدن از جمله سیستم تولید مثل را در هر دو جنس درگیر کند.

مدیر گروه جنین‌شناسی و آندرولوژی پژوهشگاه ابن سینا عنوان کرد: در خصوص ابتلا به تمامی بیماری‌های مذکور در هر دو جنس زن و مرد، در صورت بروز تب بالا و دراز مدت، این امر ضمن تأثیر منفی بر عملکرد سیستم تولید مثل، کیفیت، کارایی و تراکم اسپرم در مردان بطور منفی تحت تاثیر قرار می‌دهد.

 برای کاهش عوارض ناشی از نگهداری حیوانات خانگی بر باروری چه نکات بهداشتی ای را رعایت کنیم؟

وی توصیه‌هایی جدی هم در خصوص نگهداری از حیوانات خانگی داشت: به کار بردن اصولی چون پرهیز از مواجهه مکرر افراد سالمند، زنان باردار، افراد با سیستم ایمنی ضعیف و کودکان به‌ویژه در صورت ابتلا به آلرژی و اگزما با حیوانات، پرهیز از نگهداری خزندگان و دوزیستان در خانواده‌های دارای فرزند خردسال و پرهیز از تنها گذاشتن افراد خردسال با حیوانات خانگی در منزل بسیار مهم است.

عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن سینا ضمن اینکه شستشوی مکرر دست‌ها پس از تماس با حیوانات را بسیار ضروری دانست به بهداشت نیوز گفت: تمیز نگه داشتن و ضدعفونی کردن جایگاه نگهداری حیوانات، پرهیز از استنشاق گرد و غبار محل نگهداری حیوانات، نگهداری از حیوانات خارج از فضای مسکونی تا حد امکان و رعایت موازین بهداشتی از قبیل واکسیناسیون و استفاده از داروهای ضدانگلی در کاهش احتمال انتقال بیماری از حیوان به انسان بسیار اهمیت دارد.