شگردهای رسانه‌ای در علوم شناختی

محصول سیاه ـ تهاتر سفید

در اقتصاد وقتی می‌خواهند پول کثیف را وارد چرخه بازار کنند مجبور به پول‌شویی می‌‌شوند. این هنرِ تبدیل یک کالای بد به کالایی که خریدار داشته باشد هنر کسب‌وکار غیرقانونی است. جالب است که در رسانه‌های بیگانه هم این فن زیاد استفاده می‌شود که به آن «محصول سیاه ـ تهاتر سفید» می‌گویند.

در جامعه ایران نمی‌شود فرهنگ غرب را آشکارا تبلیغ کرد به‌عنوان نمونه بسیاری از فعالیت‌های فمنیستی خریداری ندارد، اما رسانه‌های بیگانه برای فروش این کالای فرهنگی کارهای دیگری می‌کند و جذابیت‌های ظاهری می‌سازند. با این روش همه‌چیز را می‌تواند به مخاطب فروخت بدون اینکه او گمان کند این کالا مطلوب او نیست.

کارشناس‌ ارشد رسانه و علوم شناختی ضمن تشریح کارکرد رسانه‌‌های فارسی‌زبان بیگانه در خصوص فن «محصول سیاه ـ تهاتر سفید» گفت: یکی از اقدامات علوم شناختی است که همیشه فرآیندهایی را که در ذهن مخاطب شکل می‌گیرد و سیاه هم هستند و مخاطب خود می‌داند این فرآیند، صحیح نیست، غلط، کشنده، نابودگر، غیرقانونی و حتی یک فرآیند نامشروع و غیراخلاقی است، به‌رغم همه این‌ها اما برای اینکه حفظ یا تبدیل کند، این فرآیند و این محصولی را که به دست آورده است را در معرض فروش قرار نمی‌دهد بلکه همیشه این را با مفاهیم دیگر و با اتفاقات دیگر و با افراد دیگر، به تهاتر می‌گذارد، جنس تهاتر به‌خودی‌خود سفید است اما جنس محصولی را که به دست آورده سیاه است و با این اقدام آن محصول سیاه را به یک فرآیند تهاتری سفید تبدیل می‌کند.

علیرضا داودی افزود: در حوزه اقتصاد اگر بخواهیم تقریر به ذهن بدهیم از این تحت عنوان پول‌شویی هم استفاده می‌شود یعنی یک پول کثیف را به‌گونه‌ای به گردش بندازید که معلوم نشود از کجا آمده است و پاک و سفید و قابل خرج کردن و مشکلی نداشته باشد.

وی گفت: در حوزه علوم شناختی در رسانه هم همین اتفاق می‌افتد یعنی محصول سیاه گردش پیدا می‌کند و نهایتاً یک تهاتر سفید ثمره آن می‌شود.

کارشناس‌ ارشد رسانه و علوم شناختی داودی گفت: این موضوع کجا اتفاق می‌افتد آنجایی که بحث مطالبات رخ می‌دهد، حضور زنان در حوزه‌های اجتماعی مختلف اگر رنگ و بوی فمنیستی پیدا کند، اگر رنگ و بوی جنسیتی پیدا کند، اگر رنگ و بوی تعارض اجتماعی درون ساختاری پیدا کند، یک محصول سیاه حاصل می‌شود، اما تحت عنوان حفاظت از حقوق زنان، زیرشاخه حقوق بشر یک جماعتی مدعی و مطالبه کننده این موضوع می‌شوند و با جامعه این محصول را تهاتر می‌کنند.

داودی ادامه داد به چه روشی تهاتر می‌کنند بدین‌صورت عنوان می‌شود که چه کسی می‌گوید زنان نمی‌توانند مکانیک ماشین سنگین، راننده تریلی، خلبان باشند، زن می‌تواند در همه این مشاغل فعالیت کند.

وی گفت: یا اینکه چه کسی می‌گوید زنان نمی‌توانند ورزشگاه بروند اما وقتی از رسالت اصلی زنان یعنی مادر و همسر بودن طرح موضوع می‌شود، پاسخ می‌دهند مادر و همسر اولویت نیست یک زن می‌تواند یک معترض اجتماعی باشد و در مرحله بعد آن را در قالب حقوق زنان مطرح می‌کنند.

کارشناس‌ ارشد رسانه و علوم شناختی گفت: محصول صد در صد سیاه، تهاتر ظاهراً سفید است، اینجا جامعه فریب می‌خورد و رسانه‌های معاند با یک جابه‌جایی، آن را به یک رویداد تبدیل می‌کنند.

شگردهای رسانه‌های بیگانه برای تغییر ذهن مخاطب فارسی‌زبان هر روز بیشتر می‌‌شود، شناختن و درک این جنگ شناختی قسمتی از سواد رسانه‌ای مورد نیاز امروز ایرانمان است؛ بنابراین رسانه‌ها تلاش می‌کنند مطابق اهدافی که دارند در این فرآیند دخالت کنند. ایجاد، تغییر یا تقویت باورها، از کارکردهای رسانه‌ها در همراه سازی مخاطبان است.

امروزه هیچ حوزه‌ای را نمی‌توان یافت که از نفوذ رسانه‌ها در امان مانده باشد. برنامه‌های بین‌المللی رادیو، تلویزیون، روزنامه‌ها، کتاب، سرویس‌های خبری و اینترنت، ابزارهای قوی برای شکل‌دهی تصویر ذهنی افراد هستند که با پیشرفته‌های فناوری‌های ارتباطات جدید و دلایل ژئوپلوتیکی و اقتصادیِ جهان نوین، به سوی جلو گام برمی‌دارند.

این جهان، جهانی است که در آن رسانه‌های جمعی نقش مهم و اساسی در چگونگی ادراک ما از آن ایفا می‌کند. این جهان، جهان تصاویر از هر نوع است؛ تصاویری که به‌طور ناخودآگاه هویت و جایگاه افراد را بازنمایی می‌کند.

یکی از حوزه‌های مهم علمی در عصر حاضر با رویکرد «کنترل» است، کنترلی که از طریق تغذیه اطلاعات در بستر یک مدار رقم می‌خورد و علاوه بر ماشین‌ها، انسان و جامعه را هدف می‌گیرد. مادامی‌که انسان اهداف کنترل قرار می‌گیرد، این نگاه با چالش مواجه می‌شود به خاطر اینکه اطلاعات، شکل‌دهنده‌ ذهن انسان است و اثربخشی فرآیند کنترل به دسترسی ما به پاسخ این پرسش برمی‌گردد که ذهن چگونه با اطلاعات برخورد می‌کند و چگونه توسط آن شکل می‌گیرد. فهم چگونگی اثرپذیری ذهن از اطلاعات، نیازمند دانش گسترده و عمیقی درباره «ذهن» است؛ حوزه‌ای از علم که امروزه با عنوان علوم شناختی از آن یاد می‌شود و در واقع علوم شناختی، ذهن انسان و کارکرد‌های آن را مورد مطالعه قرار می‌دهند.

اینجاست که این رهنمون مقام معظم رهبری پیرامون اهمیت علوم شناختی باید سرلوحه قرار گیرد، ایشان فرمودند اگر کشوری امروز در علوم شناختی و فناوری‌های مرتبط با آن عقب بماند، همان سرنوشت کسانی که در انقلاب صنعتی عقب ماندند یعنی استعمار شدن و زیردست بودن را دچار خواهد شد.

مجموعه برنامه کوتاه «روایت رنگ‌ها» روایتی از تکنیک‌های جنگ شناختی است که در شبکه رادیوییِ رادیو گفت‌وگو تولید و پخش می‌شود.

تکنیک‌های رسانه‌ای در دنیای امروز وارد فضای علوم شناختی شده است ازاین‌رو رادیو گفت‌وگو مجموعه برنامه‌ای 90 قسمتی برای آشنایی مخاطبان با این تکنیک‌‌ها را تدارک دیده است.

«روایت رنگ‌ها» نام این مجموعه برنامه‌ی تخصصی در حوزه علوم شناختی با محوریت شگردهای رسانه‌ای در انحراف افکار عمومی است که مأموریت این شبکه، در جریان ‌سازی مؤثر بر نخبگان و کنشگران جامعه ایرانی را محقق کرده است.

این مجموعه برنامه که در قالب ساختارهای نوین طراحی و تولید شده، در هر قسمت و در گفت‌وگو با دکتر علیرضا داودی کارشناس مسائل رسانه و متخصص علوم شناختی، با رویکردی تخصصی و تحلیلی و با مصداق‌های عینی به افشای تکنیک‌‌های رسانه‌‌های بیگانه و معاند در جهت تخریب ذهن مرم ایران می‌پردازد.

روایت رنگ‌ها هر روز ساعت 11:55 دقیقه از رادیو گفت‌وگو موج اف ام ردیف 103.5 مگاهرتز تقدیم علاقه‌مندان می‌شود.