رقابت فرانسه و انگلستان در ادبیات

در جهان شلوغ و رنگ و وارنگ کتاب‌ها پیدا کردن کتاب خوبی که مفید هم باشد به قدری سخت است که برای انتخاب یک کتاب ارزنده، اصولی ترین راه این است ببینیم چه کتابی نشان طلایی جوایز ادبی را در کنار نام خود یدک می‌کشد. جوایز ادبی این امکان را به مخاطبان می‌دهند تا برترین آثار ادبی سال را در هر کشور یا حتی در سطح دنیا پیدا کنند.

یکی از معتبرترین جوایز ادبی «جایزه گنکور» است که به عنوان یکی از مهم ترین و معتبرترین جوایز ادبی فرانسه شناخته می‌شود و جایزه آن به بهترین و خلاق ترین اثر سال تعلق می‌گیرد. امسال هم «محمد امبوگر سار» نویسنده سنگالی توانست معتبرترین جایزه ادبی فرانسه را از آن خود کند. سار 31 سال دارد و باوجود سن و سال کمش در پنجمین رمانش با عنوان «محرمانه ترین راز انسان» آنچنان شخصیت‌هایی مرموزی خلق کرد که در کنار سبک شیرین نگارشش مورد تحسین اعضای هیئت داوران قرار گرفت.

همزمان با اعلام برنده جایزه ادبی «گنکور»، کمی آنطرف تر از فرانسه در انگلستان هم داوران جایزه ادبی «بوکر» مشغول بررسی روی آثار داستانی انگلیسی زبانی بودند که شهروندان کشورهای همسود بریتانیا آن را به نگارش درآورده باشند. هدف جایزه بوکر (البته آنطور که خودشان می‌گویند)، ترویج داستان‌هایی باکیفیت و جذب هوشمندترین مخاطبان ادبیات داستانی است و نکته اینجاست که بردن این جایزه بر فروش کتاب برنده تأثیر قابل توجهی دارد. امسال «دیمون گالگوت» نویسنده اهل آفریقای جنوبی برای خلق رمان «عهد» که روایتی از یک خانواده سفیدپوست اهل آفریقای جنوبی در اواخر آپارتاید است به عنوان برنده این جایزه برگزیده شد. «عهد» نهمین رمان «گالگوت» و نخستین رمانی است که او در هفت سال اخیر به نگارش درآورده است و بنابراین نام او به عنوان سومین نویسنده آفریقای جنوبی که تاکنون موفق به کسب این جایزه ادبی معتبر شده‌ است، ثبت شد.

بی تردید در دنیای جهانی شده امروز، ادبیات می‌تواند مانند پلی بین فرهنگ‌ها عمل کند و در این بین کشورهایی مانند فرانسه و انگلستان می‌کوشند تا با رونق بخشیدن به جوایز ادبی و گسترش و نهادینه کردن ادبیات به فرهنگ و تمدن بومی شان غنایی بیشتر ببخشند و البته در این راه رقابت جدی و تنگاتنگی هم با هم دارند. آنقدر جدی که حتی جوایز ادبی شان را هم همزمان باهم برگزار می‌کنند! و جالب اینکه هر دو برگزیده انگلیسی و فرانسوی زبان هم آفریقایی هستند نه اروپایی!