دیدن غروب خورشید از سیاره‌‌های دیگر چگونه است؟

منظره غروب خورشید در سیاره ما با رنگ‌های جذابی همراه بوده و زیبایی آن همواره الهام بخش بسیاری از نویسندگان و شاعران بوده است. با این حال، جالب است که بدانیم غروب خورشید در بقیه سیارات منظومه شمسی چگونه است؟ جواب این سوال به نسبت سیاره‌های مختلف، متفاوت است. برای مثال خورشید با درخشش آبی در مریخ غروب می‌کند. در اورانوس، غروب‌ها آبی به نظر می‌رسند و آسمان به رنگ فیروزه‌ای در می‌آید. در یکی از قمر‌های زحل به نام تیتان، با غروب خورشید، آسمان از زرد به نارنجی، قهوه‌ای یا قرمز آتشین تبدیل می‌شود.

به گفته کرت الر، محقق ریاضیدان، تفاوت رنگ‌های غروب خورشید بین سیارات منظومه شمسی به دلیل ترکیب متفاوت جو در هر سیاره است. چرا که ذرات موجود در جو، پرتو‌های خورشید را پراکنده می‌کنند و باعث ایجاد رنگ‌های متفاوت و ناهمگون می‌شوند. الر می‌گوید: "پیش از این همه فکر می‌کردند که شیوه غروب خورشید در سیارات دیگر یکسان است، اما سپس معلوم شد که غروب خورشید در سیارات دیگر متفاوت است. "

جو زمین به طور کلی از ذرات بسیار ریز گازی، عمدتا نیتروژن و اکسیژن تشکیل شده است که نقش عمده‌ای در پراکندگی نور سفید خورشید دارند. مولکول‌های اکسیژن و نیتروژن نور موج کوتاه مانند آبی و بنفش را بیشتر از نور موج بلند مانند قرمز و زرد پراکنده می‌کنند. به این نوع پراکندگی، پراکندگی رایلی می‌گویند. در نتیجه، آسمان در روز آبی است و با دور شدن نور خورشید در هنگام غروب، این رنگ به دلیل دو برابر شدن نسبت پراکندگی آن، محو و به رنگ‌های دیگر دیده می‌شود.

الر افزود: "تمامی سیاراتی که اتمسفرشان حاوی گاز است، از همین مکانیزمی که در روز زمین رخ می‌دهد، پیروی می‌کنند. جایی که نور با بیشترین طول موج به وضوح در غروب خورشید ظاهر می‌شود. در سیاره اورانوس، اتمسفر از مولکول‌های گاز هلیوم، هیدروژن و متان تشکیل شده است که نور موج‌های کوتاه مانند آبی را از موج‌های بلند مانند قرمز جدا می‌کند، به همین خاطر آسمان آبی درخشانی در این سیاره دیده می‌شود که با غروب خورشید و دور شدن آن، به رنگ فیروزه‌ای در می‌آید.

این موضوع در سیاره‌هایی که اتمسفر کمی دارند متفاوت است و غروب خورشید در مریخ یکی از نمونه‌های آن است. الر می‌گوید: "چگالی گاز در جو مریخ 1.80 برابر چگالی زمین است. ذرات بزرگ غبار مسئول پراکندگی نور هستند. این ذرات نور را با الگوی متفاوتی پراکنده می‌کنند که باعث می‌شود غروب خورشید در مریخ به رنگ آبی باشد. مطالعه‌ای در سال 2014 توسط الر و تیمی از محققان نشان داد که غبار مریخ که جو این سیاره را تشکیل می‌دهد، نور را به روشی بسیار متفاوت از ذرات گاز پراکنده می‌کند."

براساس این مطالعه، بر خلاف غبار که نور را در یک جهت پراکنده می‌کند، مولکول‌های گاز نور را در جهات مختلف پراکنده می‌کنند. علاوه بر آن ذرات غبار، نور قرمز را در زوایای وسیع تری نسبت به مولکول‌های گاز پراکنده می‌کنند، بنابراین نور آبی شش برابر قوی‌تر از نور قرمز است.

دانستن نحوه غروب خورشید در سیارات و قمر‌های دیگر، بدون مطالعه جو آنها امکان‌پذیر نیست. اگر جو گازی باشد، در غروب خورشید می‌توانید طول موج‌های طولانی نور را ببینید. الر در پایان صحبت‌هایش می‌گوید: "سیاره ما از مزیت اتمسفری شگفت‌انگیزی بهره‌مند است."