سپهرغرب گزارش می‌دهد؛

توقف توسعه زنبورداری در استان همدان

از کندوهای خالی تا نداشتن برند

آخرین بررسی وضعیت استان همدان نشان‌دهنده آن است که همدان با دارا بودن دو هزار و 795 زنبورستان، سه هزار و 563 زنبوردار و 395 هزار کندوی زنبور عسل مستعد کسب عنوان قطب تولید عسل کشور است ضمن اینکه تمامی مراحل زنجیره زنبور عسل در این استان تشکیل شده و ظرفیتی برای برجسته بودن در این عرصه مهیا شده به‌نوعی که استان همدان رتبه نهم تولید عسل در سطح کشور را دارا است.

مسیری که به سبب شرایط مناسب آب و هوایی به‌ویژه در شهرستان‌های جنوبی استان نه‌تنها می‌تواند در زمره تولیدکنندگان عسل کشور وارد کار شود، بلکه گسترش صنعت گردشگری روستایی و گردشگری کشاورزی را هم می‌تواند ممکن سازد.

در کنار عسل، گرده، موم، بره موم، ژله رویال و زهر می‌توانند بازارهای مناسبی برای فروش و صادرات پیدا کنند و در این چرخه نه‌تنها اشتغال بلکه توسعه را نیز برای استان به ارمغان آورند.

چندی پیش بود که رئیس اتحادیه زنبورداران استان همدان با بیان اینکه تقریباً 360 هزار قطعه کندوی زنبورعسل در استان همدان وجود دارد، عنوان کرد: بیشترین کندوی عسل متعلق به شهرستان نهاوند و کمترین تعداد کندوی زنبور عسل استان همدان در شهرستان بهار است.

عبدالحمید قدرتی با اشاره به اینکه مشکلاتی که در خصوص زنبورداری در استان همدان با آن مواجه هستیم، از فعالیت دو هزار و 500 زنبوردار در استان همدان خبر داد.

اما به‌راستی با این وضعیت، آیا قدم‌هایی در مسیر حمایت از زنبورداران استان برداشته‌ایم؟ آیا توانسته‌ایم مسیر را به سمتی سوق دهیم که نه‌تنها زنبورداران رغبت به تولید داشته باشند بلکه توسعه را نیز آمیخته کار و حرفه‌شان کرده و با برند مناسب بازارهای هدف را به دست‌گیرند؟

حال با این تفاسیر، برآن شدیم تا در این خصوص، گفت‌و‌گویی با سلمان جلالوند؛ زنبوردار نهاوندی و مسئول سابق اتحادیه زنبورداران نهاوند و علیرضا الیاسی؛ زنبوردار رزنی و مسئول سابق اتحادیه زنبورداران رزن ترتیب دهیم تا وضعیت این روزهای زنبورداری، تولید، فروش و صادرات عسل را جویا شویم که در ادامه متن این صحبت‌ها را می‌خوانید:

   از روند کاهشی تولید و فروش تا خروج زنبورداران از این حرفه

سلمان جلالوند که به گفته خود از کودکی حضور و فعالیت‌های پدرش در عرصه زنبورداری را شاهد بوده است و حال خود قریب به 15 سال است در این صنعت فعالیت دارد، در گفت‌و‌گو با سپهرغرب با بیان اینکه امسال با این وضعیت خشک‌سالی، وضع زنبورداری بسیار بد بود، مطرح کرد: امسال قیمت شکر نیز بسیار افزایش یافت و می‌توان گفت که صنعت زنبورداری تعریفی نداشت.

وی با بیان اینکه تولید عسل امسال نسبت به سال قبل کاهش داشته است، گفت: افزایش قیمت‌ها مخصوصاً مواد اولیه مورد نیازمان بسیار مشهود است؛ با این وضعیت، شاهدیم که خیلی‌ها از این عرصه خارج شده و کندوهایشان را جمع کرده‌اند.

مسئول سابق اتحادیه زنبورداران نهاوند با بیان اینکه زنبورداری مانند دامداری نیست که هر زمان پولی لازم داشته باشیم، چند دام را بفروشیم و هزینه‌هایمان را جبران کنیم، افزود: زنبورداری شغل خاصی است، بدین‌سان تازه‌کارها به‌راحتی از این عرصه خارج می‌شوند.

جلالوند خاطرنشان کرد: اما این روزها وضعیت گرانی مواد اولیه و مشکلات تولید و فروش طوری شده که افراد فعال در این عرصه به کار دیگری نیز مشغول هستند.

وی در ادامه صحبت‌های خود، با بیان اینکه عسل تولیدی‌ام، عسل گشنیز و گَوَن است، خاطرنشان کرد: کندوهایمان را در فصل بهار به صحرا می‌بریم.

زنبوردار نهاوندی در پاسخ به اینکه آیا در این عرصه همکاری‌ها از سوی باغداران را شاهد هستید تا کندوهایتان را در باغ‌ها قرار دهید؟ مطرح کرد: خیر فقط اگر زنبورداری باغدار آشنا داشته باشد می‌تواند این کار را بکند در غیر این صورت این امکان برای همه وجود ندارد؛ گاهی باغداران اعتراض دارند و می‌گویند کندوها حتی در نزدیکی باغ هم نباشد.

وی با اشاره به فواید زنبور برای باغ از جمله گرده‌افشانی‌ اذعان کرد: متأسفانه باغداران از این موضوع مطلع نبوده و با این کار مخالفت هم می‌کنند.

جلالوند در پاسخ به اینکه این روزها وضعیت فروش عسل چطور است؟ مطرح کرد: در این عرصه، مشتری‌های خاصی دارم که به‌دنبال عسل مرغوب بوده و بیشتر آن‌ها از استان همدان هستند اما به دلیل اینکه تولید کم بوده، فروش هم در مسیر کاهش قرار دارد.

مسئول سابق اتحادیه زنبورداران نهاوند با اشاره به اینکه تاکنون صادرات عسل نداشته است، در بخش پایانی این گفت‌وگو در پاسخ به اینکه آیا برندی دارید؟ گفت: خیر، چون بازار خوبی نداریم، رغبتی هم برای توسعه نداریم.

   افزایش قیمت 60 درصدی تجهیزات زنبورداری

زنبوردار رزنی در گفت‌و‌گو با سپهرغرب مطرح کرد: این روزها در سایه نبود حمایت‌های مناسب عده زیادی این صنعت و حرفه را رها کرده و به سراغ کار دیگری رفته‌اند.

علیرضا الیاسی با بیان اینکه مشکلات، ضرر و زیان در این حرفه زیاد است، گفت: متأسفانه این روزها با گرانی مواد اولیه روبرو هستیم، به طور مثال موم 20 تا 30 درصد و لوازم و تجهیزات زنبورداری نیز 50 تا 60 درصد افزایش قیمت داشته‌اند در حالی که میزان فروشمان در سطح متوسط قرار دارد.

وی همچون زنبوردار نهاوندی به کاهش تولید و به تبع فروش عسل در سال جاری اشاره و عنوان کرد: عسل‌هایمان را بدون هیچ برند خاصی، به استان‌های دیگر به‌ویژه تهران می‌فرستیم.

مسئول سابق اتحادیه زنبورداران در ادامه صحبت‌های خود تصریح کرد: شهرهای دیگر هزینه گرده‌افشانی را به زنبورداران پرداخت می‌کنند اما در حال حاضر شاهد حمایتی از زنبورداران نیستیم و نمی‌بینیم که در قالب تسهیلات نیز چیزی به صنعت زنبورداری تزریق شود تا بتوان رغبتی برای ادامه کار در این عرصه داشت.

الیاسی خاطرنشان کرد: از سویی در یک سال گذشته شاهد افزایش تعداد متقاضیان برای خرید محصول ژل رویال بودیم اما واردات ژل رویال از کشورهای اروپایی و چین موجب شد که بازار فروش ما کساد شود چراکه محصول آن کشورها دارای قیمتی پایین‌تر و البته باکیفیت پایین‌تری بود اما با این‌حال، توانست بازار فروش ما را بگیرد.

وی با بیان اینکه عده بسیاری در استان همدان از این صنعت خارج شده‌اند، خاطرنشان کرد: بنده هم در حال حاضر، از اتحادیه زنبورداران رزن خارج شدم و در زمینه فروش تجهیزات و آموزش زنبورداری فعالیت دارم.

وی با بیان اینکه 20 سال است در این صنعت مشغول به فعالیت هستم، عنوان کرد: باغداران در استان‌های دیگر با زنبورداران همکاری‌های مناسبی دارند و در زمینه ورود کندوها به باغشان، استقبال هم می‌کنند.

این زنبوردار رزنی در بخش پایانی گفت‌و‌گو در پاسخ به وضعیت همکاری باغداران با زنبورداران در استان نیز مطرح کرد: باغداران نه‌تنها همکاری‌ برای ورود کندوهایمان به باغشان ندارند بلکه به سبب سم‌پاشی‌هایی که خواسته و ناخواسته گاهی اوقات انجام می‌دهند، موجب صدمه به زنبورها می‌شوند.

صنعت زنبورداری نه‌تنها می‌تواند با خود تولید محصول باکیفیتی که در بخش درمان هم نقش‌آفرین است را به‌دنبال داشته باشد بلکه در اشتغال‌زایی هم جایگاه ویژه‌ای دارد اما این روزها، با گرانی مواد اولیه، نبود حمایت‌های مناسب، مشکلات در فروش و غیره شاهد کندوهای خالی و توقف توسعه زنبورداری در استان همدان هستیم.

روندی که نه‌تنها می‌تواند بحث تولید و اشتغال‌زایی را با مشکلاتی روبه‌رو کند بلکه در سالی که آمیخته به موضوع تولید، پشتیبانی‌ و مانع‌زدایی‌ها است، گویی راه را برعکس می‌رویم و به جای ارتقای تولید در سایه نبود حمایت‌ها و همچنان اجبار ورود تولیدکنندگان به بازارهای آزاد و تهیه مواد اولیه با مشکلات بسیار، خبری از مانع‌زدایی‌ها و پشتیبانی‌ها نیست که نیست...

این در حالی است که فعالیت این عرصه در استان همدان به حدود دو هزار و 500 نفر می‌رسد و موم، بره‌موم، گَرده گل، ژل رویال و زهر زنبور از دیگر محصولات تولیدی زنبورداران است. بررسی‌ها نشان می‌دهد که فرآورده‌های زنبور عسل از ارزش‌افزوده بالایی برخوردار بوده که در صنایع دارویی، بهداشتی و غذایی کاربرد زیادی دارند یعنی می‌توان با ورود به این عرصه ارزش‌افزوده و درآمدزایی و توسعه صنایع دیگر را نیز برای استان همدان ممکن ساخت.

از سویی، نکته حائز تأمل، خروج افراد از بدنه این صنعت است به‌نوعی که حتی بسیاری از تماس‌هایمان برای صحبت با زنبورداران به درهای بسته‌ای از جنس خروج آن‌ها از این حرفه و صنعت خورد و حتی بسیاری از مسئولان اتحادیه‌های زنبورداری در استان به دلیل مشکلات در نهاده‌ها و خاموشی چراغ تولید عسل، از این جایگاه استعفا داده بودند.

موضوع دیگر، نداشتن برند برای تولید و عدم توجیه باغداران برای اجازه دادن جهت ورود کندوها به داخل باغ‌ها است؛ مواردی که در وهله اول موجب گمنامی نام همدان در چرخه تولید عسل می‌شود و در بخش دوم، نبود حمایت‌ها از زنبورداران را پررنگ‌تر می‌کند.

بدین‌سان در گزارش‌های بعدی به این موارد توجه و در جهت بررسی بیشتر آن وارد کار خواهیم شد.