روایتی از چالش‌های کارآفرینی در کردستان

ماجرای مثنوی 70 من تعطیلی یک کارخانه بزرگ در سنندج

تولید و اشتغال‌زایی در کشور از جایگاه بالایی برخوردار است چراکه برای خروج کامل وابستگی کشور به سایر کشورها، رسیدن به خودکفایی و استقلال اقتصادی لازم است و این مهم در گرو رونق تولید داخل و ایجاد اشتغال برای کارجویان است.

از سال 1389 که رهبر معظم انقلاب آن را سال «همت مضاعف و کار مضاعف» نامگذاری کردند، نامگذاری سال‌ها به سمت مسائل اقتصادی بوده است و امسال را نیز با عنوان «تولید، مانع‌زدایی‌ها، پشتیبانی‌ها» نامگذاری کرده‌اند و این بیانگر اهمیت تولید و اشتغال در کشور است.

کارخانه بستنی عسل یکی از واحدهای تولیدی بزرگ و در عین حال با اشتغال‌زایی بالا بود که تنها به‌خاطر عدم پرداخت چند میلیارد تومان سرمایه در گردش تعطیل شده و حدود 150 خانوار به آمار بیکاران کردستان اضافه شده‌اند.

  از 20 کیلو شیر به 20 تن رسیدیم/ برای 150 نفر اشتغال‌زایی کردیم

سیدجمال ساعدی، مدیرعامل این مجموعه تولیدی می‌گوید: در دهه 50 فعالیت خود در زمینه تولید بستنی را به‌صورت خانوادگی و به روشی سنتی آغاز کردم، هر روز صبح تا 12 شب کار می‌کردم؛ از 20 کیلو شیر در روز فعالیتمان آغاز شد و به 20 تا 30 تن شیر و اشتغال‌زایی برای 150 نفر به‌صورت مستقیم رسید.

با شروع جنگ تحمیلی و ضرورت حضور در جبهه‌، کارگاه را تعطیل کردم و بعد از جنگ دوباره کارگاه را راه انداختیم و در همان زمان وارد فاز صادرات شدیم، جدای از توزیع در بازار داخل کردستان و کشور، روزانه 400 تا 450 کیلو بستنی را توسط یکی از اهالی روستای قلعه‌جی سروآباد با قاطر به عراق صادر می‌کردیم.

کار روی غلطک افتاد، بستنی عسل کردستان در بیشتر مناطق کشور شناخته شده بود و این موجب شد تا چند نفر دیگر را هم به مجموعه اضافه کنیم، سال 82 معاون وقت سازمان غذا و داروی استان کردستان ضمن تعریف و تشویق ما به گسترش تولید، گفت، باید برای ادامه کار، از حالت سنتی خارج و تولید را به صورت صنعتی انجام دهیم، در غیر این صورت کارگاه را تعطیل می‌کنند.

  نخستین گام‌ها برای صنعتی شدن

هدف من تولید بود، سنتی و صنعتی فرق نمی‌کرد دست کشیدن از فعالیت در این حوزه تقریباً برایم غیرممکن بود به همین دلیل عزم خود برای توسعه کار و تبدیل به صنعتی جزم کردم و در کوتاه‌ترین زمان زمین فعلی این واحد تولیدی را به‌صورت آزاد در شهرک صنعتی سنندج خریداری کردم.

سال‌های 83 و 84 بعد از ماه‌ها تلاش برای ایجاد زیرساخت‌ها بالاخره نخستین کارخانه صنعتی تولید بستنی در کردستان افتتاح شد و تا سال 91 انواعی از بستنی‌ها را که تولید می‌کردیم به شهرهای نجف اشرف، کربلا، بغداد و اقلیم کردستان صادر می‌کردیم.

  واحد پیشتاز در صادرات

به خاطر تولیدات خوب و میلیون‌ها دلار صادرات، از سوی سازمان صمت و اداره‌کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی به‌عنوان واحد تولیدی برتر و کارآفرین نمونه چندین‌بار مورد تقدیر و تشویق قرار گرفتیم.

در پی سفر پرخیر و برکت مقام معظم رهبری به استان کردستان و توجه ویژه ایشان به بخش صنعت و ایجاد اشتغال پایدار در استان کردستان ما نیز به‌عنوان سربازانی در جبهه تولید به ندای رهبری لبیک گفتیم و در دو فاز توسعه‌ای بستنی و ایجاد اولین گاوداری شیری صنعتی بزرگ در استان کردستان تعریف کردیم، پلان کار آماده شد و طرح توجیهی را ارائه کردیم.

بیشتر املاک و سرمایه‌ام را برای ایجاد زیرساخت‌های این واحد تولیدی هزینه کردم، 26 هزار متر سوله مسقف و 26 هزار متر سوله غیرمسقف برای ایجاد گاوداری یک هزار و 500 رأسی صنعتی استان در دهگلان ایجاد کردیم و با دلار 900 تومانی با صرف دو میلیون دلار بهترین نوع دستگاه‌های شیردوشی و ماشین‌آلات مورد نیاز را خریداری و نصب کردیم؛ می‌توان گفت به قیمت امروز، بیش از 850 میلیارد تومان ملک فروختم و به این پروژه تزریق کردم.

بعد از 6 سال کار جهادی و شبانه‌روزی این مجموعه آماده بهره‌برداری شد و در سال 94 با توجه به حجم بالای سرمایه‌گذاری و اهمیت و بزرگی پروژه در استان کردستان که شاید تا آن زمان در این مقیاس سابقه نداشت مشروط به تزریق 40 میلیارد تومان از صندوق توسعه ملی با نرخ 6 درصد جهت خرید دام و سرمایه در گردش، با حضور آقای جهانگیری معاون اول رئیس جمهور و وزرا افتتاح شد.

  وعده‌های بی‌عمل دولت روحانی

متأسفانه بعد از افتتاح این مجموعه وعده‌ها به فراموشی سپرده شد و با وجود پیگیری‌های فراوان هیچ تسهیلاتی از سوی دو بانک عامل کشاورزی و سپه به ما پرداخت نشد و با هزار و یک دلیل که هیچ کدام منطقی نبود از پرداخت این تسهیلات سر باز زدند.

در چند کارگروه‌ تسهیل و رفع موانع و اقتصاد مقاومتی استان شرکت کردیم اما هیچکدام از مصوبات این کارگروه‌ها در ارتباط با این مجموعه عملی نشد.

  نقطه سرخط

سناریویی که برای ما تکرار و تکرار می‌شد، وظیفه‌ای که برای ما در قالب مصوبات کارگروه لحاظ می‌کردند را تا انتها می‌رفتیم ولی به خاطر عدم همراهی بانک و عدم پرداخت تسهیلات باز به اول خط باز می‌گشتیم.

مالیات، دارایی، بدهی بیمه و هزار و یک سنگ که جلوی پای ما می‌انداختند را برمی‌داشتیم اما وقتی نوبت به پرداخت تسهیلات می‌رسید با بدعهدی بانک‌ها مواجه می‌شدیم.

براساس ماده 61 قانون مصوبات کارگروه تسهیل و رفع موانع تولید لازم‌الاجراست اما این موضوع در خصوص واحد ما اجرا نشد.

  درخواست 7 میلیاردی برای تخصیص ارز!

فیروزی، معاون وقت امور اقتصادی استاندار کردستان در دولت روحانی وعده کمک برای وارد کردن یک هزار رأس دام به ما داد و بر اساس اعتماد به این وعده به آلمان سفر کردیم و پرفرمای یک‌هزار دام به مبلغ سه میلیون یورو را تهیه کردم و قرار بود ارز چهار هزار و 800 تومانی برای خرید این دام‌ها به این واحد تولیدی اختصاص یابد، مجوز سازمان اصلاح نژاد را گرفتیم و حتی در مرز، قرنطینه ایجاد کردیم ولی متأسفانه در دقیقه 90 از طریق واتساپ تماس گرفتند که برای پرداخت این میزان تسهیلات، باید هفت میلیارد تومان پرداخت کنی در غیر این صورت آن را از سرفصل کالاهای اول و دریافت ارز ارزان‌قیمت خارج می‌کنند و در ردیف کالاهای مشمول ارز گران‌‌قیمت قرار می‌دهند و به دلیل عدم پرداخت این وجه، به بن‌بست برخوردیم.

هر بار ما را مجبور به تهیه طرح توجیهی می‌کردند و باید هر بار 30 تا 50 میلیون تومان برای این کار پرداخت می‌کردم. حسابرسی گرید یکی دیگر از درخواست‌هایی بود که به امید دریافت تسهیلات بارها و بارها انجام دادیم اما خروجی نداشت.

در آخر هم خریداری دام سیمینتال جور نشد و مصوبات خریداری دام داخلی نیز جز سرگردانی جلسات و بی‌مهری بانک‌ها عایدمان نکرد.

خلاصه اینکه این دو واحد تولیدی دانش‌بنیان هستند و می‌توانیم پنج درصد از محصولات لبنی کشور را براساس پروانه‌ای که داریم تولید کنیم؛ تمام استانداردهای اروپا و آرم حلال مالزی را دریافت کردیم، حتی اف‌ای‌دی آمریکا را نیز در مرحله صدور داشتیم.

محصولات بستنی عسل در کل دنیا قابل ارائه است؛ این دو طرح مصوبه سفر رهبر انقلاب به این استان است، ولی به خاطر عملیاتی نشدن وعده‌های دولتمردان در پرداخت تسهیلات زمین‌گیر شده و بیش از 150 کارگر آن عملاً بیکار شده‌اند.

153 کارگر دارای بیمه در سالن‌های بالا و پایین این کارخانه مشغول به کار بودند بیش از 300 تا 400 نفر نیز در فهرست انتظار جذب بودند، تا سال 98 به زور چنگ و دندان واحد را البته با ظرفیت پنج تا 10 درصد فعال نگه داشتیم اما در نهایت سال 98 کلاً تعطیل شد.

  جریمه نجومی تأخیر در بازپرداخت تسهیلات

85 نفر از کسانی که در این واحدهای تولیدی فعالیت می‌کردند زنان و دختران سرپرست خانوار بودند که متأسفانه بیکار شد‌ند و امروز در بدترین شرایط قرار دارند، اکنون 25 نفر از کارکنان متخصص، با وجود تعطیلی کارخانه، هنوز حقوق دریافت می‌کنند.

سال 91 پرداخت 12 میلیارد تومان برای این واحد تولیدی مصوب شد اما سال 94، هفت میلیارد تومان پرداخت کردند، حدود چهار میلیارد تومان آن بازپرداخت شد و یک میلیارد تومان صرف هزینه کارشناسی شد اما اکنون باید برای سه میلیارد تومان باقی‌مانده، 15 میلیارد تومان پرداخت کنیم در حالی که این مجموعه احیا نشده است.

ارزش گاوداری براساس نظر کارشناسان بانک، 122 میلیارد تومان است که در گرو هفت میلیارد تومان تسهیلات بانک عامل است که نه‌تنها حاضر نیستند تسهیلات تکمیلی به این پروژه پرداخت کنند، حتی اسناد این مجموعه را هم آزاد نمی‌کنند که از بانک دیگری تسهیلات بگیریم و این عین مانع تولید است.

17 میلیارد و 700 میلیون تومان هم برای کارخانه تسهیلات دریافت کردیم که 10 میلیارد و 13 میلیون تومان آن بازپرداخت شده اما رقم باقی‌مانده با نرخ نجومی جریمه به 46 میلیارد تومان افزایش یافته است.

  اعلام غیرواقع تسهیلات پرداختی به بستنی عسل

از مرکز گزارشی از کارگروه اقتصاد مقاومتی استان در خصوص تسهیلات پرداختی به این مجموعه خواسته بودند، بانک کشاورزی اعلام کرده 11.5 میلیارد تومان سرمایه در گردش به این طرح پرداخت شده در حالی که این مبلغ اصلاً به ما پرداخت نشده است.

اگر این 11 میلیارد و 500 میلیون تومان را همان زمان به این واحد پرداخت می‌کردند نه‌تنها به این وضعیت اسف‌بار نمی‌رسیدیم بلکه امروز شاهد رونق و توسعه این واحد و اشتغال‌زایی بالای 500 نفر رسیده بودیم.

در سفر شهیدزاده، رئیس صندوق توسعه ملی به کردستان و در جریان بازدید از این پروژه، پرداخت 30 میلیارد تومان به اینمجموعه مصوب شد که هشت میلیارد تومان پرداخت شد که این مبلغ هم بابت معوقات بانکی برداشت شد.

سال 95 آقای جهانگیری 80 میلیارد تومان برای ما مصوب کرد اما پرداخت نشد، در سال 96 هم در جلسه‌ای با حضور نماینده بانک سپه و نماینده استانداری و رئیس سازمان جهاد کشاورزی 7.5 میلیارد تومان مصوب کردند و آن مبلغ هم پرداخت نشد.

عدم انجام تعهدات بانکی این سرمایه‌گذاری عظیم که ظرفیت اشتغال‌زایی برای بیش از 300 تا 400 نفر و ارزآوری قابل توجهی دارد از سال 98 بلااستفاده باقی مانده است.

سال 98 بانک کشاورزی برای کارخانه بستنی جانشین انتخاب کرد و در شرکت شهرک‌ها سند را به اسم خودش زده است و بعد از آن گفتند که با پرداخت پول اقاله می‌کنیم اما با وجود اینکه از پارسال 6 میلیارد و 100 میلیون تومان به بانک پرداخت کرده‌ایم نه اقاله را انجام داده و نه تسهیلاتی پرداخت کرده‌اند.

در حالی که رهبر معظم انقلاب همواره بر حمایت از تولید و اشتغال به عنوان راه نجات اقتصاد کشور تأکید می‌کنند این همه در حق ما اجحاف می‌کنند، این کار نیاز به کالبدشکافی دارد ما بیشتر از تعهدات انجام داده‌ایم، ولی به خاطر عدم پرداخت تسهیلات و اجرای مصوبات آن‌ها به این روز افتاده‌ایم.

کار ما تولید است و تنها در این زمینه تخصص داریم نمی‌توانیم در مسیر دیگری حرکت کنیم همه سرمایه‌ای که داشته‌ایم را به این میدان آورده‌ایم چرا نباید مورد حمایت قرار بگیریم، کارآفرین و تولیدکنندگان داخلی می‌توانند کشور را بسازند بنابراین انتظار داریم مسئولان نگاهشان به داخل و استفاده از ظرفیت‌های داخلی باشد.

سرمایه‌ای که می‌توانست امروز میلیون‌ها دلار ارزآوری داشته باشد و ضمن تامین 5 درصد از محصولات لبنی کشور بستری برای تامین درآمد 100ها نفر باشد حالا روزهای زیادی است که خاک می‌خورد.

آقای ساعدی در حالی که با ناراحتی گرد و خاک خوابیده بر دستگاه بستنی را با انگشت اشاره پاک می‌کند، می‌گوید، تمام توانم را برای حفظ این واحد تولیدی بخکار گرفتم ولی متأسفانه کسانی که باید همراهی می‌کردند با بی‌توجهی و سنگ‌اندازی نان 100ها خانواده بی‌سرپرست را آجر کردند.

ساعدی می‌گوید: این تجهیزات ظرفیت تولید یک میلیون عدد بستنی را در دو شیفت کاری دارد، 80 تا 90 نفر از خانم‌های سرپرست خانوار و بی‌بضاعت در اینجا فعالیت می‌کردند هر 6 ماه یک بار کارکنان مورد معاینه بالینی قرار می‌گرفتند و انواع حمایت‌ها را به‌خاطر بهره‌مندی از نیروی با روحیه از آنها انجام می‌دادیم کم نبودن دخترانی که در همین مجموعه برایشان جهیزیه تهیه کردیم و عروسی‌شان را راه انداختیم.

کلام آخر...

سرمایه‌گذار واحد تولیدی بستنی عسل و گاوداری شیری 1500 راسی امروز چشم امید به دولت مردمی دوخته است، 300 میلیارد تومان سرمایه و تجهیزات و زیرساخت در این استان چند سالی است که خاک می‌خورد.