نقش تراکم شهری در افزایش انزوای بشر

شیوع بیماری کووید -19 انزوای اجتماعی میان بشر را به طور قابل توجهی افزایش داده است به طوری که بیم آن می‌رود تنهایی به روندی دائمی به‌ویژه میان شهرنشینان تبدیل شود. بسیاری از محققان پیش‌بینی کرده‌اند که ترویج کنونی انزوای بشر تا حدی پیش رود که تا سال 2030، اغلب مردم دنیا دست کم برای مدت زمانی کوتاه تنهایی را تجربه کنند مگر اینکه مقامات محلی هر منطقه اقداماتی کارآمد در این زمینه اعمال کنند.

تنهایی اغلب به نوعی پریشانی اشاره دارد که در نتیجه ناهماهنگی میان خواسته‌های یک فرد و روابط اجتماعی او رخ می‌دهد. این رویداد می‌تواند به طور همزمان، جسم و روان فرد تنها را نشانه بگیرد و تبعاتی منفی نظیر افسردگی، گرایش به مصرف مواد مخدر، کاهش قدرت تشخیص و حتی بیماری‌های قلبی را در پی داشته باشد. در واقع، همانطور که آلودگی هوا، چاقی و مصرف مواد مخدر، خطر مرگ افراد را به ترتیب تا 6، 23 و 37 درصد افزایش می‌دهد، تنهایی می‌تواند مرگ زود رس افراد آسیب‌پذیر را تا 45 درصد بالا ببرد.

بدون شک، پرسشی که در اینجا ممکن است ذهن همگان را به خود درگیر کند اینکه چرا با گذر زمان بر حس تنهایی انسان افزوده می‌شود و چه مؤلفه‌هایی می‌تواند در تشدید این بحران سهیم باشد؟ اگرچه به نظر می‌رسد مشکلات مالی، اجتماعی و فناوری نقش مهمی در افزایش حس تنهایی میان بشر ایفا کند با این حال، شواهد حاکی است افزایش قابل توجه جمعیت شهرها نیز در پیشبرد این روند سهیم باشد.

**افزایش جمعیت جهان و ترویج تنهایی میان بشر

طبق آخرین گزارش‌های ارائه شده از سوی محققان مختلف در سراسر دنیا در حال حاضر حدود 50 درصد از مردم کره خاکی در شهرها سکونت دارند که بر اساس پیش‌بینی‌های انجام شده توسط محققان مختلف، این نرخ تا سال 2050 به بیش از 66 درصد برسد. تا کنون تحقیقات ویژه‌ای در خصوص نقش تراکم شهری بر شیوع بیماری‌های روانی و ترویج تنهایی انجام نشده است با این حال، دور از تصور نیست که فرآیند شهری شدن سهم مهمی در این زمینه ایفا کند.

گروهی از محققان اخیراً با استفاده از یک نرم‌افزار مخصوص تلفن همراه به بررسی رابطه میان زندگی در شهرهای پرتراکم و نرخ احساس تنهایی در زمان واقعی میان ساکنان پرداخته‌اند. در این نرم‌افزار از تکنیکی تحت عنوان ارزیابی لحظه‌ای اکولوژیک بهره گرفته می‌شود که در آن، به طور اتفاقی پرسش‌هایی برای شرکت‌کنندگان در مورد تجربه کنونی خود ارسال می‌شود و افراد به پاسخگویی به آن‌ها در همان لحظه دعوت می‌شوند. در پرسش‌ها اغلب از مردم خواسته می‌شد موقعیت مکانی خود را ارائه دهند، محیط اطراف خود را توصیف کنند و در مورد حس خود در آن لحظه سخن بگویند. به طوری کلی، 756 نفر از سراسر دنیا در این پروژه شرکت کردند که در مجموع 16 هزار و 602 پاسخ دریافت شد و البته 50 درصد شرکت کنندگان در بریتانیا و سایرین در اروپا، ایالات متحده آمریکا و استرالیا سکونت داشتند.

محققان پس از تجزیه و تحلیل پاسخ‌ها به این نتیجه رسیدند که در شهرهایی با تراکم بالا نسبت به سایر نقاط دنیا، حس تنهایی میان مردم حدود 38 درصد بالاتر است.

درست عکس این نتایج در هنگام برقراری تعامل اجتماعی میان مردم اتفاق افتاد به این صورت که افرادی با بیشترین امکان ارتباط با سایر مردمی با ارزش‌ها و سلیقه‌های مشترک نسبت به دیگر شهرنشینان به میزان 21 درصد کمتر احساس تنهایی می‌کردند. این نتایج کیفیت روابط اجتماعی میان مردم را به تصویر می‌کشد و ارتباطی با مدت زمان برقراری تعامل میان آنان ندارد.

بنابراین چنانچه، تنهایی از طریق زمینه‌سازی برای برقراری روابط اجتماعی میان مردم کاهش یابد آنگاه می‌توان از طریق بهبود طراحی شهری به کاهش حداکثری حس تنهایی میان مردم نیز کمک کرد. در واقع، مدیران شهری می‌توانند از طریق توسعه فضاهای عمومی به گرد هم آمدن افرادی کمک کنند که از طرز فکرها و خواسته‌های مشابه برخوردار هستند تا از این طریق به کاهش چشمگیر انزوای ساکنان شهری کمک کنند. این قانون به‌ویژه در مورد افرادی با ناتوانی جسمی می‌تواند به بهترین شکل ممکن اثر بخش باشد و آن‌ها را برای انجام فعالیت‌های شبیه به هم سوق دهد که در نهایت تنهایی این جوامع به حداقل خواهد رسید. علاوه بر این، گسترش فضاهای سبز شهری در پیوند انسان‌ها با طبیعت نقش مهمی ایفا می‌کند که این امر به سهم خود در کاهش انزوای بشر سهیم خواهد بود.

این روزها، تنهایی یک پدیده جهانی به‌شمار می‌رود که مردم سراسر دنیا را در بر گرفته است با این حال، محققان چنین استدلال کرده‌اند که ساکنان شهرهایی با بیشترین تراکم جمعیت و کمترین فضای سبز ممکن بیش از سایر مردم تنهایی را احساس می‌کنند. در نتیجه، مدیران می‌توانند با بهبود طراحی شهری، امکان برقراری ارتباط معنادار میان ساکنان را افزایش دهند و از انزوای بشر در دنیای تکنولوژیک امروزی بکاهند.