جهاد تبیین و الزامات آن

 محمد نباتی

یکی از اسامی قرآن کریم مبین است؛ مشتقات تبیین در قرآن کریم روی هم523 بار در 71 سوره از سوره‌های قرآن و طی 445 آیه ذکر شده و نیز در منابع روایی ما یکی از واژ‌های پُربسامد و با کاربرد فراوان است.

به‌هرحال واژه «تبیین» در بسیارى از آیات قرآن به معناى ظهور و انکشاف و وضوح آمده است؛ بنابراین بینه به چیزى گفته مى‌شود که دلیل روشن و آشکارى است، خواه عقلى باشد یا محسوس. به همین دلیل به دو شاهد عادل که در امور قضائى شهادتشان مدرک است، بینه اطلاق مى‌شود. به معجزات انبیا نیز بینه گفته شده است و بیان به معناى پرده‌بردارى از چیزى بوده، خواه به‌وسیله نطق، نوشتن، اشاره و یا شاهد حال.

   مفاهیم متضاد تبیین

گاهی معنا و مفهوم یک واژه از راه شناسایی و معرفی مفاهیم متضاد و مخالف آن بهتر مشخص می‌شود. در نقطه مقابل تبیین می‌توان از واژگانی مانند ابهام‌افکنی، تحریف، کتمان حقیقت، تحریف و قلب واقعیت و نیز پنهان‌سازی، تاریک کردن و منحرف کردن حقیقت سخن گفت. واژگان آشنایی که در جنگ شناختی دشمنان و نبرد روایت‌ها در رسانه‌ها بسیار پُرکاربرد است.

   رویکرد‌های مختلف به جهاد تبیین

می‌توان بر پایه بیانات رهبر معظم انقلاب در جهاد تبیین حقایق، دو رویکرد را از هم تفکیک کرد؛ رویکرد آفندی و کنشی و رویکرد واکنشی و پدافندی.

   رویکرد آفندی و کنشی

رویکرد ایجابی و کنشی سعی در بسط، ترویج و نشر حقایق انقلاب و نظام اسلامی دارد و می‌کوشد با بهره‌گیری از ابزار‌های رسانه‌ای به تعبیر رهبر انقلاب با عقلانیت، منطق، سخن متین همراه با زینت عاطفه و به‌کارگیری اخلاق، حقایق انقلاب و نظام و میهن اسلامی را منتشر کند. در این رویکرد ایجابی حقایق انقلاب با اقتضای شرایط و با بهره‌گیری از هنر و ظرفیت‌های کار رسانه‌ای به افکار عمومی داخل و خارج ارائه می‌شود. گستره و تأثیرگذاری نشر حقایق انقلاب و نظام اسلامی را آنجایی می‌توان در صحنه نظام بین‌الملل درک کرد که قدرت‌های سلطه‌گر و مدعیان آزادی بیان همواره برای رسیدن سیگنال‌ها و پیام‌های انقلاب اسلامی به‌خصوص از جانب رسانه‌های برون‌مرزی اختلال ایجاد کرده و از پخش این امواج از طریق ماهواره‌های مشرف بر فضای دیگر کشورها، جلوگیری و یا دریافت آن‌ها را با اختلال روبه‌رو می‌کنند. در عرصه داخلی نیز اگرچه رسانه‌ها برای بازتاب دادن حقایق انقلاب درتلاش هستند، اما هنوز پیام‌ها و حقایق بسیاری به نسل جوان شناسانده نشده است.

می‌توان گفت با همه تلاش و همت اصحاب رسانه، گویندگان، اهل تریبون و دارندگان ابزار مؤثر بر افکار عمومی، هنوز برخی از حقایق و واقعیت‌ها آن‌گونه که باید، تبیین و تشریح نمی‌شود. البته وضعیت اقتصادی و بلیه کرونا کشور را در وضعیت دشواری قرار داده است و میدان را برای بدخواهان و دشمنان انقلاب اسلامی جهت بزرگ‌نمایی مشکلات و کتمان دستاورد‌ها در مسیر بی‌اعتمادسازی باز کرده است. اما تشریح حداکثری حقایق و واقعیت‌های نادیده گرفته‌شده یا کوچک‌نمایی‌شده و مسیر رو به جلوی امیدبخشی‌ها و آینده روشن نظام و انقلاب، رسانه و صاحبان تأثیر بر افکار عمومی را در این عرصه در عمل به مسئولیت خود کمک خواهد کرد.

   رویکرد پدافندی و واکنشی

رویکرد پدافندی و واکنشی می‌کوشد به خنثی‌سازی حرکت دشمنان انقلاب اسلامی برای تحریف یا کتمان یا انحراف حقایق و کم‌ارزش کردن آن‌ها نزد افکار عمومی بپردازد. به تعبیر رهبر معظم انقلاب در قبال این حرکت گمراه‌کننده‌ای که از صد طرف به سمت ملت ایران سرازیر است و تأثیرگذاری بر افکار عمومی که یکی از هدف‌های بزرگ دشمنان ایران و اسلام و انقلاب اسلامی و دچار ابهام نگه داشتن افکار و رها کردن اذهان مردم و به‌خصوص جوان‌ها بوده، «حرکت تبیین» خنثی‌کننده‌ این توطئه‌ و حرکت دشمن است.

جهاد تبیین در زمینه بیان واقعیت‌های اهداف، آرمان‌ها و دستاوردهای انقلاب اسلامی، اگرچه وجود داشته و دارد؛ اما باید توجه داشت که حجم شبهه‌های دشمنان در این زمینه و سؤالات مختلفی که در ذهن نسل‌های جدید و انقلاب‌ندیده‌ها شکل می‌گیرد، بسیار بالا است؛ بنابراین باید برای «جهاد تبیین» در این خصوص، حساب‌شده‌تر و براساس نیاز افکار عمومی عمل کرد و از شیوه‌های مورد پسند نسل‌های جدید، خصوصاً بهره‌گیری از ابراز فضای مجازی بهره برد.

مولا و مقتدایمان حضرت امام خامنه‌ای بعد از امر به جهاد اصغر، اکبر و کبیر، امروز ما را به جهاد تبیین فرا می‌خواند و می‌فرماید: «شما جوانان عزیز و دانشجویان عزیز که به معنای واقعی کلمه میوه‌ دل ملت و امید آینده‌ این کشور هستید، به مسئله‌ تبیین اهمیت بدهید؛ خیلی از حقایق هست که باید تبیین بشود».

   جهاد تبیین یک امر قطعی و فوری است

جهاد تبیینی یکی از ابعاد گسترده جنگ نرم و شناختی بوده که همانند جنگ سخت نیازمند سازمان‌دهی و سازمان رزم مشخص است. در همین راستا لشکرسازی و شبکه‌سازی در جهاد تبیینی به‌عنوان اولویت اصلی و محوری مطرح بوده و می‌توان ساختار و سازمان پویا، منعطف، مناسب و متناسب با مأموریت‌های جهاد تبیینی طراحی کرد.

از الزامات حضور در این جهاد، راه‌اندازی هیئت‌های اندیشه‌ورز در همه سطوح و گروه‌های عملیاتی در سراسر کشور برای اشراف بر محیط و شناخت دقیق و جامع پدیده‌های مختلف است. اگر می‌خواهیم برای تبیین حقایق همانند چراغی اطراف خود را روشن و ابهام‌زدایی کنیم، باید در ابتدا افسران جنگ نرم خودشان نسبت به مسائل و ابهامات به فهم دقیق و عمیقی برسند. هرچه بینش و بصیرت کاربران عمیق‌تر باشد، طبیعتاً روشنایی و نور هدایت آن‌ها برای دیگران گسترده‌تر خواهد بود.

کاربران ایرانی در لایه‌های محتوا و اجتماع می‌توانند بسیار مؤثر و نقش‌آفرین باشند. حضور فعال و بیشتر مردم در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های بومی می‌تواند علاوه‌بر ایفای نقش در جهاد تبیینی، منجر به رشد و ارتقای سامانه‌های ملی و حتی جهانی شود. امیدوارم با استقرار دولت سیزدهم در آینده نزدیک شاهد راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات و شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌های کاملاً بومی و ایرانی جهت بسترسازی برای جهاد تبیین باشیم، ان‌شاء‌الله.