امام جمعــــه باید مردمی باشد

سومین جلسه نقد و گفتگوی نخبگانی و سومین نشست نقد نخبگانی شبکه امامت، با حضور حجت الاسلام و المسلمین سرلک فعال فرهنگی و استاد حوزه و دانشگاه و حجت‌الاسلام و المسلمین مختاری امام‌جمعه ساوجبلاغ، با میزبانی دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی فرهنگی نهاد نمازجمعه برگزار شد و با پخش مستقیم در فضای مجازی، در اختیار علاقمندان قرار گرفت.

  قصد نادیده گرفتن زحمات و خدمات ائمه جمعه را نداریم

حجت‌الاسلام و المسلمین سرلک در ابتدای این جلسه، با اشاره به اهمیت و ضرورت پرداختن به مباحث نقد نخبگانی گفت: رویکرد انتقادی که در این نشست در پیش گرفته‌ایم، هرگز به معنای نادیده گرفتن زحمات،‌ خدمات و نقاط قوت ائمه‌جمعه نیست، البته همه اقدمات و خدمات آن‌ها قابل تقدیر است؛ ولی بدون تردید برای رسیدن به یک جامعه پویا و بالنده، باید آسیب‌ها را بازنگری کرد تا به نتیجه مطلوب رسید.

 این نقدها زمانی درست است که از افراد مختلف، حتی کسانی که حرف تلخ می‌زنند، بخواهیم بر سر این میزها بنشینند و حرف خود را بزنند و مجالی برای گفتگو داشته باشند؛ از این رو، از مخالفان هم دعوت شود و با سعه‌صدر حرف‌های آن‌ها را باید شنید؛‌ زیرا نهاد امامت جمعه، باید آئینه صدای تمام کسانی باشد که حتی مخالف ما هستند و تریبونی برای گفتن ندارند.

وی به تعریف شاخص‌های امام جمعه تراز پرداخت و ادامه داد: امام جمعه در درجه اول باید پدر باشد، البته پدر مفهوم بلندی دارد که ظرفیت‌های مادی و معنوی زیادی در آن نهفته است. 

امام جمعه باید پدری دلسوز و غم‌گسار همگان باشد. وقتی امام جمعه‌ای، پدر جامعه شد،‌ دیگر به جناح‌های سیاسی و حزبی ورود نمی‌کند و دفتر امام جمعه به محل تبلیغات انتخاباتی کاندیداهای مورد حمایت او تبدیل نخواهد شد.

 چون اگر چنین شود، از عدالت خارج شده و نمی‌تواند امامت جامعه را به دست بگیرد. البته مخالف داشتن موضع در عرصه سیاسی نیستیم؛ ولی نباید این نگاه سیاسی به نگاه حزبی و جناحی تبدیل شود و خود را در عرصه جامعه نشان دهد.

حجت الاسلام والمسلمین سرلک، تصریح کرد؛ خوشبختانه در این سال‌ها ائمه جمعه آزاده زیاد دیده‌ایم؛ اما متأسفانه شاهد این هستیم که برخی از ائمه جمعه با هیجان وارد بحث‌های جناحی می‌شوند که عملکرد دیگران را هم تحت تأثیر قرار می‌دهد.  وقتی اقشاری در جامعه خود را تحت ظلم دیدند، ‌این امام جمعه است که با نگاه پدری می‌تواند حمایت کند و به تظلم‌خواهی آن‌ها برخیزد.

وی با بیان اینکه امام جمعه‌ای که پیرامون خود، ‌حلقه خاصی را تعریف کرده و از آن حلقه خارج نمی‌شود،‌ چنین فردی نمی‌تواند ادعای مردمی بودن کند، زیرا از تراز یک امام جمعه مردمی خارج شده است،‌ یادآور شد: امام جمعه موفق باید شاخصه‌های مختلفی داشته باشد که تنها به چند مورد آن اشاره کردیم. نوع و سبک زندگی امام جمعه باید با زندگی متعارف مردم سازگاری داشته باشد.‌

  فقط چند نمازجمعه که لحن تحکمی دارند پوشش رسانه‌ای داده می‌شوند

این فعال فرهنگی تأکید کرد:‌ امام جمعه باید لحن مهربانانه و زبان خیرخواهی داشته باشد و از زبان تحکم و خط و نشان کشیدن دوری کند.‌ این کار لازم است برای دشمنان، نه اینکه برای مردم خط و نشان بکشیم.

 اینک حدود 900 پایگاه نماز جمعه در کشور وجود دارد که تنها برخی از آن‌ها در داخل و خارج کشور پوشش رسانه‌ای داده و برجسته می‌شوند که بیشتر آن‌ها هم زبان تحکمی دارند و برای این و آن خط و نشان می­‌کشند،‌ در حالیکه نمازجمعه‌های موفق زیاد دیگری است که به خوبی دیده نشده و فضای رسانه‌ای به آن ورود پیدا نکرده است.

وی با بیان اینکه امام جمعه باید بداند که او متصدی دادگستری و جرائم آشکار و پنهان نیست،‌ اگر هم به آن‌ها می‌پردازد با لحن مهربانانه و خیرخواهی باشد تا تأثیر لازم را بگذارد، خاطرنشان کرد: امام جمعه وقتی نگاه پدرانه به جامعه داشت و آسیب‌های اجتماعی را در این خانواده مشاهده کرد، برای آن راهکاری می‌اندیشد و به دنبال حل آن خواهد رفت. 

البته همه این شاخصه‌هایی که بیان شد برای امامت جمعه مهم و ضروری است، اما افزون بر آن‌ها، به روز بودن، ‌ایده‌های جدید داشتن و ارائه راهکار برای مشکلات جامعه هم مهم خواهد بود،‌ از این رو تنها به بخشی از این ویژگی‌ها در جایگاه پدر بودن اشاره کردیم.

  نصب ائمه جمعه نیاز به بازنگری دارد

حجت‌الاسلام سرلک در بخش دیگری از سخنان خود، با بیان اینکه امروز نصب ائمه جمعه نیاز به بازنگری دارد،‌ تصریح کرد: سازوکار نصب امامت جمعه باید ناظر به مقبولیت باشد؛‌ البته نصب از سوی رهبری، ضلع مشروعیت آن است که باید وجود داشته باشد، ‌اما نباید از مقبولیت هم غفلت کرد. باید درباره ضلع نصب ائمه جمعه، شفاف رفتار کنیم. 

این نگاه بازنگری در سازوکار نصب باید در سایر نمایندگان رهبری هم صورت گیرد، زیرا ما خود را محافظ شخصیت نظام و ارزش‌ها می‌دانیم نه محافظ اشخاص.

  برخی ائمه جمعه توانایی لازم برای اداره این جایگاه را ندارند

وی با بیان اینکه برخی از ائمه جمعه توانایی لازم برای اداره این جایگاه در حوزه‌های مختلف را ندارند و باید کنار گذاشته شوند، یادآور شد: امروز وقتی مردم سخن امام جمعه را می‌شنوند، آن را با ضمائم اجتماعی پیوند می‌زنند و این موضوع کار ائمه جمعه را سخت کرده است،‌ از این رو تبلیغ در حکومت دینی بسیار سخت­‌تر از تبلیغ در حکومت غیردینی است و ائمه جمعه باید به این ضمائم توجه جدی داشته باشند.

این استاد حوزه و دانشگاه، با بیان اینکه برخی می‌گویند جایگاه روحانیت و احترام آن‌ها در جامعه نسبت به گذشته کمتر شده است،‌ تصریح کرد: این مطلب قابل قبول نیست،‌ بنده که سی سال لباس روحانیت بر تن دارم،‌ سی مورد اهانت به من در این سی سال نشده است، ‌اما بر عکس در این مدت بیش از هزاران بار مورد تقدیر و احترام قرار گرفته‌ام.

وی در بخش دیگری از سخنان خود، با بیان اینکه امروز که در حکومت دینی قرار داریم،‌ وقتی از عدالت و آرمان‌ها سخن می‌گوئیم، کار بسیار سختی است. 

زیرا قدرت دست کسی است که مردم باید داستان آن را بپذیرند و داستان او باید باورپذیر باشد،‌ خاطرنشان کرد: امام جمعه باید نگاه استراتژیک و تمدنی به آینده داشته باشد، کسی نمی‌تواند موفقیت خود را بدون برنامه استراتژیک پیش ببرد، اگر چنین شود،‌ این امام جمعه همچون یک کارمند عادی است.

این فعال فرهنگی، با بیان اینکه امروز اسلحه امام جمعه، اقتدار معنوی اوست، یادآور شد: روحانیت و ائمه جمعه همچنان همان جایگاه گذشته را در جامعه دارند و به عنوان مرجعیت اجتماعی و فکری شناخته می‌شوند، از این رو انتظار می‌رود که خود را به مردم بیشتر نزدیک کنند.

  امام جمعه، مبلغ دین و راهبر اجتماعی است

در این نشست، حجت الاسلام و المسلمین مختاری، امام جمعه ساوجبلاغ با اشاره به تعریف صورت گرفته از امام جمعه گفت: آنچه آقای سرلک درباره تعریف امام جمعه بیان داشت، می‌پذیرم. نگاه خوبی به آن داشتند، از این‌رو خصوصیات پدری،‌ کار ائمه جمعه را سخت می‌کند. او یک مبلغ دین و راهبر اجتماعی هم هست،‌ البته صرف مبلغ، نباید او را دید، بلکه راهبری جامعه را هم به دست دارد،‌ زیرا مبلغی که راهبری اجتماعی جامعه را نداشته نباشد،‌ کارش ساده خواهد بود.

امام جمعه ساوجبلاغ، با بیان اینکه امام جمعه، مدافع حاکمیت و منصوب از این ناحیه است و در حقیقت حلقه وصل مردم به حاکمیت به شمار می‌آید، تصریح کرد: با این تعریف،‌ جمع این موارد، کار امام جمعه را بسیار سخت خواهد کرد؛ اما با تجربه و مهارت می‌توان به آن رسید. گاهی شاهد هستیم به برخی از این شئون بیشتر پرداخته می‌شود، ‌مثلا به شأن حاکمیت بیشتر می‌پردازند و از راهبری اجتماعی غفلت می­‌کنند و گاهی برعکس است؛ بنابراین باید تعادلی در این خصوص شکل گیرد.

  امام جمعه با دل مردم کار دارد، نه ذهن آن‌ها

حجت‌الاسلام و المسلمین مختاری، با تأکید بر اینکه باید نگاه پدری در امام جمعه باشد تا پذیرش عمومی رخ ‌دهد، ‌یادآور شد: گاهی شنیده می‌شود که ذهنیت مردم نسبت به روحانیت و جایگاه امامت جمعه خوب نیست، این را بدانیم که ما با دل مردم کار داریم، ‌اگر دل مردم بدست بیایید،‌ ذهن آن‌ها هم ما را همراهی خواهد کرد.

وی با بیان اینکه متأسفانه در سال‌های اخیر، دیواری میان نهاد روحانیت و امامت جمعه و مردم کشیده شد که این نگاه باید آسیب‌شناسی جدی شود،‌ افزود: البته در این زمینه دشمنان به دلیل ضربه‌ای که از روحانیت دیده‌اند، نقش فعالی داشته‌اند؛ اما دلایل دیگری هم در این خصوص وجود دارد که عملکرد برخی از ما سبب شده تا به این دیوار افزوده شود.‌

 بی عیب و نقص نیستیم

حجت‌الاسلام و المسلمین مختاری ادامه داد: برخی توقعات بی‌جا از روحانیت و جایگاه امامت جمعه هم بر این دلایل افزوده است؛‌جامعه نباید از ما توقعات قدسی داشته باشد. ائمه جمعه نیز مانند سایر مردم با تحصیلات حوزوی و معارف دینی هستند که لباس پیامبر بر تن دارند و طبیعتا مراقبت از ائمه جمعه در رفتار باید بیشتر از دیگران باشد اما من معصوم نیستم.

وی افزود: نه خودم نه خانواده و نه اطرافیان من معصوم نیستند و توقع عصمت، مردم از ما نداشته باشند. نباید از روحانیت توقع قدسی داشت و مردم هم توقع عصمت از ما نداشته باشند، البته خود نهاد روحانیت هم نباید به این نگاه دامن بزند که هیچ ایرادی و اشکالی وجود ندارد و کار ما بی عیب و نقص است. ما هم مثل دیگران هستیم و ممکن است اشتباه و خطایی از ما سر بزند.

امام جمعه ساوجبلاغ تصریح کرد:‌ هر جا میان جامعه و روحانیت دیوارها فرو ریخت و مردم نگاه پدری و دلسوزانه را درک کردند و با این جایگاه همراه شدند، ‌ارتباط با مردم، همه مأموریت‌های امام جمعه را تسهیل خواهد کرد.

حجت‌الاسلام و المسلمین مختاری، درباره موضوع نصب امامت جمعه گفت: باید در این زمینه بازنگری انجام گیرد. برخی شاخصه‌ها در این نصب بسیار مهم است که باید به آن پرداخته شود، زیرا گاهی دیده می‌شود فردی استاد موفقی در حوزه علمیه به شمار می‌آید، ‌یا در حوزه فعالیت‌های سیاسی،‌ اجتماعی و سایر مسائل موفقیت‌های خوبی دارد، اما ممکن است امام جمعه موفقی نباشد.

  آموزش‌های عملی قبل از امامت، برای ائمه جمعه جدید ضروری است

حجت‌الاسلام و المسلمین مختاری، با بیان اینکه باید کسانی به‌عنوان امام جمعه انتخاب شوند که از شاخصه‌های مختلف برخوردار باشند، ادامه داد: ضرورت دارد افرادی که به تازگی به جایگاه امامت جمعه منصوب می‌شوند، به عنوان امام موقت در کنار ائمه جمعه موفق قرار گیرند و آموزش‌های لازم را در این زمینه به صورت عملی فرا بگیرند و از تجربیات آن‌ها استفاده کنند تا در کار خود موفق باشند.

وی افزود: همانگونه که جناب آقای سرلک از امام جمعه، با عنوان پدری یاد کردند،‌ اما این را نباید فراموش کنیم که هم پدر مردم هست و هم پدر مسئولین، یعنی مسئولین هم به عنوان فرزندان امام جمعه در منطقه باید احساس فرزندی نسبت به امام جمعه داشته باشند. سایه امام جمعه روی سر مسئولین هم باید باشد یعنی همان حالت پدری و دستگیری که نسبت به مردم دارد، نسبت به مسئولین نیز داشته باشد؛ به همین دلیل، همینطور که عیب مردم را میپوشاند عیب مسئولین را بپوشاند، مگر ضرورتی باشد.

  شیوه مطالبه گری صحیح و درست ائمه جمعه

امام جمعه ساوجبلاغ، درباره اهمیت انتقاد و بیان آن در خطبه‌های نماز جمعه گفت: انتقاد سازنده خوب و لازم است، اما قبل از آن باید چند اصل مهم را در این زمینه مورد توجه قرار دهیم، ‌اول اینکه با انتقاد خودمان آرامش منطقه را برهم نزنیم و این انتقاد سبب تنش میان مردم و مسئولان نشود؛ زیرا بارها به شخصه شاهد این بودم که برخی شهرها وقتی امام جمعه با مسئولان هماهنگ نبود و به دنبال انتقاد غیرسازنده بودند،‌ آن شهر از نظر علمی، فرهنگی، عمرانی و اجتماعی رشدی نداشته است.

وی خاطرنشان کرد: شهرهایی که درگیر اختلافات سیاسی می­‌شوند، در هیچ زمینه رشد نخواهند کرد. از این رو هماهنگی، همراهی و هم­‌افزایی درکارها میان امام جمعه، مسئولان و مردم با همدیگر، مهم است تا بتواند این شکل را حفظ کند. اینکه بخواهیم هر مشکل جزئی را در خطبه‌های نماز جمعه مطرح کنیم،‌ خود این مسئله ایراد دارد؛ امام جمعه باید به قدری توانمند باشد که بتواند قبل از طرح مشکل، آن را خودش حل کند و به خطبه‌های نماز جمعه نکشاند.