ضرورت خدمات مـــددکار اجتمـــاعی در پانـــدمی کرونا چیـــست؟

مددکار اجتماعی در واحد مددکاری اجتماعی دانشگاه یا مرکز درمانی مشغول به کار بوده و با ارائه خدمات تخصصی روانی اجتماعی در تمام محورهای بحران (پیشگیری، آمادگی، مقابله، بازتوانی) حضور فعال دارد.

مددکاری اجتماعی تغییر در حالات روانی مددجو و نیز تغییر در محیط اجتماعی او است، مددکاران اجتماعی نه تنها از منابع اجتماعی به منظور حل مشکل انسان‌ها استفاده می‌کنند بلکه توسعه منابع اجتماعی را نیز مدنظر دارند.

مددکاران اجتماعی از طریق وارد شدن به زندگی مددجو به طور مستقیم رفتارها و ارتباطات مددجو و خانواده او را مشاهده و مورد بررسی قرار می‌دهد و به تشخیص و ارزیا بی مشکل می‌پردازد، و در صورتی که لازم باشد تغییر در محیط خانوادگی و اجتماعی مددجو به وجود می‌آورد.

مددکار اجتماعی از سه روش اصلی شامل: کار با فرد، کار با گروه، کار با جامعه و سه روش شامل: مدیریت در مؤسسات خدمات اجتماعی تحقیقات رفاه اجتماعی و اقدامات اجتماعی بنابر موقعیت و شرایط و میدان کار و حیطه عمل خود استفاده می‌کنند.

مددکاران اجتماعی از طریق ابزارهایی مانند مشاهده، مصاحبه، مطالعه و مکاشفه به شناخت مددجو و مشکل وی می‌پردازند، یکی از استراتژی‌های اساسی در مددکاری اجتماعی توجه به سطوح مختلف پیشگیری است.

مددکار اجتماعی در سطح اول پیشگیری با با ارائه اطلاعات و انواع آموزش‌های لازم و کمک کننده به فرد به ارتقای کیفیت زندگی اجتماعی مردم و بهبود شاخص‌های سلامت اجتماعی و جلوگیری از بروز مشکلات اجتماعی و کنترل روند آنها کمک خواهد کرد.

درسطح دوم پیشگیری نیز خدمات منجر به استقلال نسبی نمی‌شود بلکه هدف بیشتر کنترل مشکل می‌باشد و در بیشتر مواقع منجر به کاهش بحران می‌شود. اما افراد پس از این مرحله لازم است خدمات پیشگیری سطح سوم را هم دریافت کنند که هدف آن توانمند سازی و باز توانی افراد پس از مواجهه با مشکل یا مشکلات است.

 خدمات مددکار اجتماعی به کدام افراد است؟

کودکان و والدینی که با شرایط سخت روبه‌رو هستند، افراد سالمند، افراد ناتوان فیزیکی یا ناتوان در یادگیری، افراد ناتوان ذهنی، جوانان تحت مراقبت، افراد بی‌خانمان، افرادی که به دنبال زندگی مستقل هستند، افراد معتاد، کودکان بی‌سرپرست و پدرخوانده‌ها و مادر خوانده‌ها که مسئولیت بچه‌های بی‌سرپرست را بر عهده می‌گیرند. 

البته مددکار اجتماعی در کار خود با سایر متخصصان مانند کارکنان بخش سلامت، معلمان، پلیس و متخصصان بخش‌های مربوط به جرایم و تخلفات در ارتباط خواهد بود.

 شیوع کرونا و بروز مشکلات روحی و روانی

در دوران کرونا به خصوص در اوایل شیوع این بیماری، مسائلی نظیر عدم قطعیت و پیش بینی ناپذیری زمان پایان این پاندمی در ایجاد ترس روانی در مردم و جامعه نقش بسیار مهمی داشت که به دنبال آن پیامدهای روانی بیماری کرونا در جهات مختلف و در حیطه‌های گوناگون بر سلامت روان جامعه، کودکان، کارکنان و مراقبان بهداشتی و همچنین در ایجاد احساس اندوه جمعی در جامعه و بروز تعارضات خانوادگی و به ویژه واکنش سوگ ابراز نشده نقش داشته است.

آخرین تحقیقات انجام شده و مطالعات جدید ثابت کرده است که بیماری کرونا در ایجاد اختلال افسردگی نقش بسیار مؤثری دارد به طوری که کارشناسان تاکید دارند افزایش تعداد بیماران پس از ابتلاء به بیماری کرونا که دچار مشکلات روانشناختی به ویژه اختلالات اضطرابی، افسردگی و اختلالات خواب شدند، گزارش شده است.

مطابق آمارهای اعلام شده قبلاً شیوع اختلالات روان‌پزشکی در کشور بین 23,4 و 23.6 درصد بود. در اواخر سال 1399 هم مطالعه کشوری دیگری انجام شد که شیوع اختلالات روان‌پزشکی به 29.7 درصد رسید. جالب است بدانید که در این مطالعه 29.7 در جمعیت عمومی استخراج شد، اما در همان مطالعه ارزیابی شد و متوجه شدند که 14.9 درصد از کسانی که در مطالعه شرکت کرده بودند، به کرونا هم مبتلا شده بودند.

حال قدم بعدی این بود که در افرادی که به کرونا مبتلا شدند، میزان شیوع اختلالات چقدر شده است که مطالعه نشان داد که میزان شیوع اختلالات روان‌پزشکی در این افراد 39.8 درصد است که نشان می‌دهد ابتلاء به کرونا در این گروه خاص جمعیت هدف، شانس مسائل روانشناختی را بالا برده است. 

در مطالعه مشخص شد که چهار درصد افرادی که در مطالعه شرکت کرده‌اند، افرادی هستند که یک عضو نزدیک خانواده خودشان را به علت کرونا از دست داده‌اند و در این افراد میزان اختلالات روانشناختی 40.8 درصد بود. این نتایج نشان داد که ما با بحرانی به نام کرونا مواجهیم و مشکل جهانی است، در همه جای دنیا کرونا منجر به افزایش مشکلات در حوزه سلامت روان شده است.

 ضرورت حضور مددکاران اجتماعی در دوران کرونا

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی ایران در خصوص ضرورت مددکاران اجتماعی در دوران کرونا اظهار کرده که بحران کرونا نشان داد که جامعه به مددکاری اجتماعی بیش از همیشه نیاز دارد و رشته مددکاری اجتماعی را باید مردم در زندگی‌شان تجربه کنند.، کرونا اثبات کرد بیش از هر زمانی نیاز داریم که با هم باشیم و به فکر هم باشیم و همه می‌دانیم که در زندگی اجتماعی نمی‌توانیم بدون توجه دیگران زندگی آرام داشته باشیم و همان طوری که بدون دیگران نمی‌توانیم زندگی همراه با آرامش داشته باشیم.

سیدحسن موسوی چلک گفته است در بحران امروز بیشتر از هر زمانی به همبستگی و دیده‌بانی اجتماعی نیاز داریم، مددکاران اجتماعی به دلیل انباشت اطلاعاتی که در حوزه‌های مختلف در اختیار دارند و همچنین ارتباط مستقیم با مردم در همه گروه‌های سنی، یکی از بهترین گزینه‌ها برای دیده‌بانی اجتماعی و مسائل مرتبط به آن در جامعه هستند.

وی تاکید کرده است دیده‌بانی اجتماعی به بهتر شدن سیاست‌گذاری اجتماعی کمک می‌کند تا بتوانیم مدیریت بهینه، قانون‌گذاری مناسب و نظارت بر اسناد و قوانین داشته باشیم و وظایف سازمان‌ها را رصد کنیم که نتیجه آن می‌تواند به رضایت بیشتر مردم و همبستگی بیشتر در جامعه کمک کند جامعه‌ای که در آن، همبستگی اجتماعی بیشتر داشته باشد در نتیجه رعایت حقوق شهروندی، سرمایه اجتماعی و مشارکت اجتماعی بیشتر است. ما نه فقط در شرایط عادی بلکه در شرایط بحرانی نیز نیاز به دیده‌بانی و همبستگی اجتماعی داریم به همین دلیل این موضوع شعار جهانی مددکاری اجتماعی انتخاب شده است.

 حمایت از افراد در معرض خطر؛ وظیفه مددکار اجتماعی

با توجه به اثرات روانشناختی گسترده پاندمی کووید 19 در بین افراد مختلف جامعه مانند استرس، اضطراب، افسردگی، اختلال استرس پس از سانحه بر مردم به ویژه کادر درمان، مبتلایان به این بیماری و خانواده‌های آنان و افراد قرنطینه و پیچیدگی‌ها و شرایط خاص زندگی در پاندمی کرونا چالش‌ها و فشارهای روانی زیادی را ایجاد کرده است، برای رفع این مشکلات، حفظ سلامت روحی افراد و داشتن جامعه‌ای سالم، خدمات مددکاران اجتماعی ضروری و لازم است.

مددکاری اجتماعی، خدمتی حرفه‌ای است که بر پایه دانش و مهارت‌های خاص قرار گرفته و هدف آن، کمک به افراد، گروه‌ها و در نهایت جامعه است، در واقع مددکاری اجتماعی حرفه‌ای است که به تمام اقشار جامعه کمک می‌کند تا رفاه فردی و اجتماعی خود را ارتقا بخشند و هدف آن کمک به افراد در توسعه مهارت‌های خود و توانایی آنها در استفاده از منابع خود و جامعه برای حل مشکلات است، مددکاری اجتماعی علاوه بر بررسی، کاهش و رفع مشکلات فردی و شخصی به مسائل اجتماعی گسترده‌تر مانند فقر، بیکاری و خشونت‌های خانگی نیز می‌پردازد.

وظیفه مددکار اجتماعی، مشاوره دادن و حمایت از افراد در معرض خطر، خانواده‌ها و افراد حاشیه نشین جامعه می‌باشد. همچنین او مسئول کمک کردن به افراد برای دریافت خدمات مورد نیاز مناسب جهت داشتن زندگی بهتر و رفاه بیشتر است.