خطای فاحشی که مسیر «جمعیت کشور» را به قهقرا برد!

در قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی مصوب سال 1368 ذکر شده است: «‌برمبنای بررسی‌های به عمل آمده، اعمال سیاست تعدیل موالید از 6.4 مولود زنده به دنیا آمده در طی دوران بالقوه باروری یک زن (‌سال 1365) به چهار نوزاد در سال 1390 و کاهش نرخ رشد طبیعی جمعیت از 3.2 به 2.3 درصد در همین مدت با توجه به ساختمان فعلی بسیار جوان جمعیت و‌ ویژگی‌های زیستی و فرهنگی جامعه امکان‌پذیر خواهد بود.»

در بند 9 قانون برنامه، مربوط به هدف‌های کمی کلان(برنامه توسعه)، عدد چهار برای نرخ باروری در سال 1390 هدفگذاری شد.

  نکاتی در این چند سطر وجود دارد:

نخست؛ مبنای نرخ باروری کل برای آغاز برنامه اول، عدد مربوط به سال 1365 در نظر گرفته شده بود؛ مراجعه به آمارها نشان می‌دهد که نرخ باروری کل در تاریخ تصویب برنامه اول (1368.11.11) نسبت به سال 1365، به میزان زیادی کاهش یافته و به عدد 4.69 رسیده بود؛ یعنی تنها 0.69 با عدد مطلوب فاصله داشت!

دوم؛ نکته مهم‌تر آن است که روند کاهشی نرخ فرزندآوری پیش از تصویب برنامه اول و از اوایل دهه 60 آغاز شده بود و به نظر می‌رسد در آن زمان به جای قوانین کاهش فرزندآوری باید برای افزایش فرزندآوری و تغییر روند کاهشی، اقدام می‌شد!

سوم؛ تصمیم‌گیران کشور در آن شرایط، نرخ باروری مطلوب را برای کشور عدد چهار می‌دانستند؛ آیا همان تصمیم‌گیران و البته تصمیم‌سازان که امروز در قید حیات هستند، این عدد مطلوب را تأیید می‌کنند؟

چهارم؛ این عدد آنقدر دور از دسترس دانسته شده بود که برای 22 سال بعد در نظر گرفته شده بود، در حالی‌که پیش از پایان برنامه اول (کمتر از پنج سال) محقق شد!

پنجم؛ با وجود اینکه نرخ باروری در سال 1372 به کمتر از عدد چهار (عدد مطلوب برنامه اول) یعنی 3.56 رسید اما در همان سال و در تاریخ 1372.3.2 قانون «تنظیم خانواده و جمعیت» با هدف کاهش فرزندآوری به تصویب مجلس شورای اسلامی می‌رسد!

مسعود عالمی نیسی؛ سرپرست مؤسسه تحقیقات جمعیت کشور