پای درس آقا؛

«محبت»، عنصر قوام‌بخش شیعه

عاطفه و احساسات از شاخصه‌های شیعه اهل‌ بیت (ع) در تاریخ بوده است. عاطفه‌ای که متکی به عقلانیت بوده و ثمره آن خلق حماسه است. آنچه که در ادامه می‌خوانید، سخنان فقیه مکتب آل‌الله آقا سیدعلی خامنه‌ای در این رابطه است.

از اول تاریخ تشیع تا امروز، یک عنصر اصلی و اساسی در تشیع و جریان تشیع، همین جریان عاطفی است؛ البته عاطفه‌ متکی به منطق، عاطفه‌ متکی به حقیقت، نه عاطفه‌ پوچ. بنابراین شما در قرآن هم ملاحظه می‌کنید که اجر رسالت، محبت و مودت در قربی است؛ «قل لا اسئلکم علیه اجرا الّا المودّة فی القربی». این خیلی نکته‌ مهمی بوده که باید به آن توجه داشت. خدشه‌دار کردن این محبت به هر شکلی و به هر صورتی، خیانت به جریان عظیم محبت اهل‌ بیت (ع) و پیروی اهل‌ بیت (ع) است. این محبت را باید حفظ کنید؛ بنابراین شما می‌بینید در دوران ائمه (ع) این همه محدثین، این همه شاگردان آگاه و فقهای بزرگ در خدمت امام صادق (ع)، امام باقر (ع) و ائمه‌ دیگر بودند، معارف را نقل کردند، احکام را نقل کردند، شرایع را نقل کردند، اخلاقیات را نقل کردند، شنیدند و نقل و ثبت کردند؛ اما در کنار همه‌ این‌ها، باز وقتی انسان درست نگاه می‌کند، می‌بیند نگاه به دعبل خزاعی است، نگاه به سید حمیری است، نگاه به کمیت بن زید اسدی است.

درحالی که امثال زراره و محمدبن‌مسلم و بزرگانی از این قبیل در دستگاه ائمه (علیهم‌السلام) هستند، اما امام رضا (علیه‌السلام) دعبل را می‌نوازد؛ امام صادق (علیه‌السلام) سید حمیری را مورد توجه و محبت قرار می‌دهد؛ این به‌خاطر آن است که جنبه‌ ارتباط عاطفی و محبت‌آمیز، در شعر شاعران، مدح مادحان و ذکر ذاکران، به نحو اتم و اوفی‌ وجود دارد، اما در دیگر جاها وجود ندارد و یا اگر هست، ضعیف است و یا این‌جوری بگوییم که تأثیرگذاری آن ضعیف است. شعر، مدح، ذکر، این نقش را در تاریخ تشیع دارد. (1389/03/13)

فقه شیعه، فلسفه‌ شیعه، کلام شیعی و معارف شیعی در طول زمان، در میان تحریف‌ها، در میان شبهه‌افکنی‌ها، در میان بافندگی‌های شبه‌علمی، آن هم همراه با پشتوانه‌ سیاسی ظالمانه، پشتوانه‌ پول‌های بیت‌المال که در خدمت اهداف مغرضانه قرار می‌گرفته، توانسته است خود را هم سالم نگه دارد، هم تکامل ببخشد، هم توسعه ببخشد و دل‌ها و ذهن‌های میلیون‌ها انسان را در اقطار عالم، نه‌فقط در ایران مقهور عظمت و استحکام خود قرار دهد. این ناشی از چیست؟ یقیناً سلامت و اصالتِ این فکر، بیشترین تأثیر را دارد. اما جاهایی هست که قدرت علمی به‌تنهایی کافی نیست، یک چیز دیگر لازم است، آن چیزی که پشتوانه‌ ایمان‌های خالص هم همان بوده و آن، عواطف صحیح برخاسته از معرفت درست است. این محبت ائمه، این محبت اهل بیت همین چیزی که در قرآن هم روی آن تکیه شده «الّا المودّة فی القربی» این تمسک به سخنان اهل بیت و راهنمایی‌های آن‌ها و انگشت راهگشای اشاره‌ آن‌ها در همه‌ مسائل، آن عامل مهمی است که توانسته این اندیشه‌ سالم و مستحکم را از گزندها محفوظ نگه دارد. عالمان و متفکرانی که مقهور پول و زور و قدرت و شهوت و بقیه‌ لغزشگاه‌ها شدند، کم نیستند. آن عاملی که می‌تواند عالم و عامی را از این لغزشگاه‌ها دور نگه دارد، همین جوشش ایمان آمیخته‌ با عواطف است. این را شیعه حفظ کرده است. (1379/06/10)