در نشست کاشتن برای آینده مطرح شد:

ضرورت تدوین نقشه راه فناورانه در حوزه سلامت

به گزارش معاونت تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت، سومین وبینار کاشتن برای آینده با موضوع «آینده پژوهشی، فناوری‌های نوین سلامت» با حضور دکتر محمدرضا منظم رئیس دفتر توسعه فناوری سلامت، دکتر رامین صرامی سرپرست پژوهشکده معتمد جهاددانشگاهی، دکتر محمدامین رضوانفر استادیار علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران برگزار شد.

دکتر رامین صرامی سرپرست پژوهشکده معتمد جهاددانشگاهی با بیان اینکه فناوری‌های نوین سلامت محصول، خلق ثروت و افتخار ملی در پی دارند، گفت: ATMP ظرفیت بالقوه‌ای است که چهار شاخه ژن‌تراپی، سلول درمانی، مهندسی بافت، ویروس درمانی دارد.

صرامی افزود: با وجود دستاوردهای ارزشمند علمی در حوزه سلول‌درمانی ولی محصولات آن به بازار نتوانست راه پیدا کند. همینطور در جامعه بین‌الملل ابتدا کاربرد ژن‌درمانی و رسیدن آن به محصول باورپذیر نبود ولی بازخوردهایی که از بازار و صنعت گرفته شد نشان می‌دهد که نیاز جامعه را توانسته رفع کند.

دکتر محمدامین رضوانفر استادیار علوم دارویی دانشگاه علوم پزشکی تهران با بیان اینکه برای رسیدن به ترندهای فناوری دارویی در دنیا باید ابتدا به تعیین اولویت‌های دارویی در کشور بپردازیم، گفت: طی 20 سال گذشته رسوب دانشی قابل توجهی رخ داده و سرمایه‌های بسیاری به سوی مطالعات دارویی سوق داده شده است.

رضوانفر گفت: طبیعی است بخشی از این سرمایه گذاری‌ها نتیجه بخش نبوده ولی در مجموع دانش قابل توجهی در این حوزه برای کشور به جا گذاشته است. برای مثال همزمان با شیوع ویروس کرونا، مولکول‌های موثر بر آن را بررسی کردیم و نتایجی که به دست آوردیم اکنون شاهد هستیم که محور داروهایی مانند رمدسیور، فاویپیراویر و مولنوپیراویر هستند.

دکتر محمدرضا منظم رئیس دفتر توسعه فناوری سلامت گفت: اگر می‌خواهیم در آینده از حوزه فرآورده‌های دارویی حمایت کنیم باید به نقطه نظرات حوزه فناوری دارویی توجه کنیم و لیست اولویت‌ها، برنامه‌ها و فراخوان را در کمیته‌های تخصصی مشخص شود تا با استفاده از این رویکردها برنامه‌ریزی انجام شود.

صرامی با طرح این سوال که که چرا تجربه موفق در بایوفارما و نانو در ATMP تکرار نشد؟! گفت: در سفری که به سوریه داشتیم در حوزه پیوند استخوان اطفال تجهیزات و زیرساخت‌های بسیار پیشرفته ای داشتند که متوجه شدیم که با مشارکت تیمی از ایران به این امکانات دسترسی پیدا کردند. در حوزه پیوند استخوان در دنیا پیشتاز هستیم چرا در حوزه‌های دیگر رخ نداد؛ بخشی از آن بین‌المللی است و ارتباطی به عملکرد ما ندارد.

وی افزود: نکته دیگر این است که هزینه بالا داریم و بازار پایین است. این پلتفرم‌ها بسیار گران هستند و هزینه اثربخشی آن باید با حساسیت توسط مدیران باید محاسبه شود. اینطور نیست که یک دارو تولید کنید و روانه بازار کنید. نمی‌توان همیشه انتظار حمایت دولتی داشت ما به اقتصاد دانش بنیان تاکید می‌کنیم و باید برای آن فکری کرد.

صرامی رگولاتورها را مشکل دیگر در این زمینه دانست و گفت: حمایت‌های انجام شده از این حوزه نسبت به درآمد سرانه بسیار هم عالی است. در واقع ما مشکل مالی نداریم. تعدد مراکز تصمیم گیری و تصمیم سازی و متولیان یکی از بزرگترین چالش‌های ماست. از یک سو سازمان غذا و دارو آن را محصول می‌بیند و معاونت درمان آن را یک روش درمانی می‌داند.

وی افزود: سیستم به سیستم متفاوت است. مثل کارخانه دارویی نیست تا همه چیز طبق یک دستورالعمل ثابت باشد. دست اندرکاران ATMP به دلیل مشکلات این مسیر به سمت همکاری چند جانبه و هم افزایی تمایل دارند.

منظم در این زمینه به طرح سوال پرداخت و گفت: این فاصله را چه سازمانی باید پر کند؟

صرامی پاسخ داد: این کار شما در دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت است که نقطه کانونی باشید تا گروه‌های مختلف در کنار هم جمع شوند.

منظم در ادامه از رضوانفر پرسید: آیا نانوداروها در لبه دانش هستند یا ما دچار جو زدگی شدیم؟ رضوانفر گفت: نانو داروها حساسیت‌های بسیاری دارند ولی نه به اندازه ATMP ها. اساتید خوبی در حوزه دارو داریم که اعتقادی به نانو داروها ندارند و در مقابل گروه دیگری است که به این حوزه بسیار باور دارند. کنترل اثرات جانبی و بالا بردن اثربخشی داروهای نانو محور به شدت مطرح است.

منظم با بیان اینکه وقتی در حوزه فناوری کار می‌کنیم باید علمی صحبت کنیم گفت: یکسری از محصولات دارویی مانند بازار دارویی کانابیس و اوپیوم در کشور هست که زیر ساخت و فناوری و دانش آن را داریم ولی سهمی از بازار دنیا نداریم. آیا افقی در کشور می‌توانیم ببینیم؟

رضوانفر با بیان اینکه عرصه دارو پر از چالش است، گفت: خلق مزیت رقابتی یکی از نکات مهم است. در چه حوزه‌هایی توان رقابت داریم یا در چه حوزه‌هایی صرفه اقتصادی دارد؟ در حوزه دارو به دو دلیل لازم است که وارد عرصه رقابت شویم. به دلیل تحریم‌ها و دیگری رسوب دانشی که در کشور هست دانشکده داروسازی جزو قدیمی‌ترین دانشگاه‌های کشور است و این جزو منابع رقابتی کشور است. در اقتصاد دانش بنیان، از تمامی موانع موروثی خود می‌گذرد و روی ارزش افزوده تمرکز می‌کنند.

وی با تاکید بر اینکه نقشه‌راه فناورانه در کشور نداریم، گفت: این نقشه نشان می‌دهد که اولویت تخصیص منابع به کدام سمت باید باشد. در اکثر حوزه‌ها ضعف مدیریت و سیاستگذاری داریم تا مشکل دانش.

منظم با تاکید بر اینکه در حوزه فناوری‌های نوین مراکز تحقیقاتی باید یاری برسانند، گفت: مراکز تحقیقاتی ما باید در تهیه دستورالعمل‌ها در کنار سازمان غذا و دارو و رگولاتور قرار گیرند. آمادگی تعامل با مراکز تحقیقاتی داریم تا در کنار آنها به تدوین پیشنهادات بپردازیم.

وی افزود: کمیته‌های تخصصی دفتر توسعه فناوری سلامت وزارت بهداشت به دنبال حمایت از طرح‌ها از طریق گرنت بادی‌های مختلفی است که با آنها تفاهم نامه امضا کرده‌ایم. به زودی لیست اولویت‌های این کمیته‌ها استخراج می‌شود و در اردیبهشت ماه امسال طی جلسه‌ای گزارش تجمیعی کمیته‌ها به دکتر پناهی معاون تحقیقات و فناوری وزارت بهداشت ارائه می‌شود.